تنفر از فرزند، از جمله مسائلی می باشد که برخی از والدین با آن دست به گریبان هستند. در حالت عادی و معمولی، در دنیای فرزند و والدین، عشق و علاقه بی نظیری حکمفرما می باشد. بر همین اساس، در روابط و تعاملات میان آنها محبت و عشق، حرف اول و آخر را می زند. در این بین و در برخی مواقع و به دلایل گوناگونی احساس تنفر از فرزند در وجود والدین بروز پیدا می کند. مضاف بر این، احساس گناه نیز در این شرایط بر وجود پدر و مادر تسلط پیدا کرده و مشکلات ایجاد شده را بیش از پیش حادتر و جدی تر می نماید.
وجود نوسانات در رابطه میان فرزند و والدین همواره وجود دارد و یک مورد کاملاً طبیعی و عادی محسوب می شود. مشکل از جایی آغاز می شود که در این مواقع جای عشق و محبت والدین با تنفر و بیزار بودن عوض می شود. در این مواقع علاوه بر خدشه وارد شدن بر علقه پدری و مادری، چالش ها و تعارضات بزرگی در روابط میان آنها با فرزندان حادث می گردد. در این شرایط و به منظور غلبه بر احساس تنفر از فرزند، شناخت علل و عوامل زیر بنایی و اصلی آن بسیار کمک کننده و مؤثر می باشد.
علل و عوامل اصلی تنفر از فرزند
تعارض درونی والدین، یکی از عامل های مهم در زمینه تنفر از فرزند محسوب می شود. تعارضات حل نشده درون والدین در ایجاد حس بیزار بودن از فرزند، تأثیر بسزایی از خود برجای می گذارد. این تعارضات بستر مناسب برای بروز احساسات منفی و تنفر از فرزند را فراهم می آورد.
در بسیاری مواقع فرد از این مسائل حل نشده در درون خود هیچگونه آگاهی و اطلاعی ندارد. از دیگر عامل های تأثیر گذار در این زمینه، کشمکش و تعارض داشتن در تعامل برقرار کردن با کودک می باشد. در بسیاری مواقع و در صورت وجود مشکل یا اختلالاتی در وجود کودک مانند اوتیسم یا بیش فعالی، تعامل میان کودک و والدین با چالش های جدی و بزرگ همراه می شود. در این شرایط، پدر و مادر برای تربیت فرزند از شیوه های سختگیرانه استفاده می کنند. در مقابل فرزند نیز لجبازی و مقاومت بیشتری از خود ابراز می نماید. ادامه این روند علاوه بر ایجاد اختلال در تعامل میان فرزند و والدین، احساس تنفر از فرزند را نیز با خود به همراه دارد.
کودکی مشکل دار و سخت والدین و تجربه آسیب های تلخ و دردناک در این دوران، یکی دیگر از عوامل تاثیر گذار در بیزار بودن از کودک به شمار می رود. چنین والدینی در ارتباط با کودکان خود از مشکلات رفتاری و احساسات منفی زیادی برخوردار می باشند. پذیرفتن و به دوش کشیدن مسئولیت بیش از حد کودک نیز از جمله عوامل مهم در این مسئله به حساب می آید. فقر و مشکلات محیطی، کشمکش و تعارض با همسر، اختلالات و مشکلات روانی و تجربه آسیب های پیشین، سایر عوامل مهم و حائز اهمیت در مقوله تنفر از فرزند تلقی می شوند.
آثار و پیامدهای نامطلوب تنفر از فرزند
اگرچه ممکن است تنفر از فرزند در برهه زمانی خاصی اتفاق افتد، اما در برخی مواقع این حس بیزار بودن بسیار عمیق و ریشه دار گشته و در طی زمان، در کوتاه مدت و بلند مدت با آثار و عوارض نامطلوبی همراه می گردد. یکی از اثرات کوتاه مدت این عارضه درونگرایی و کناره گیری کودک می باشد. در این شرایط، کودک به دلیل عدم تامین محبت و توجه لازم، در تعاملات خود دچار مشکل شده و به تدریج به سمت انزوا و گوشه گیر شدن سوق پیدا می کند.
پرخاشگری کودک با همسالان و اطرافیان، از دیگر آثار بیزار بودن از فرزند محسوب می شود. عدم توجه والدین به فرزند سبب شکل گیری مشکلات رفتاری و پرخاشگر شدن او می شود. در نتیجه این موضوع، کودک در هنگام مواجه با دوستان و آشنایان خود، واکنش هایی مانند پرخاشگری و ناسازگاری را بروز می دهد.
ایجاد اضطراب مداوم و ترس نیز از آثار نامطلوب تنفر از فرزند به حساب می آید. بدون تردید، سلب کردن عشق و محبت از کودک توسط والدین، زمینه لازم برای شکل گیری مشکلات روحی و روانی نظیر اضطراب، ترس و نگرانی را در وجود او فراهم می آورد. از دیگر آثار کوتاه مدت بیزاری از فرزند میتوان به مشکلات تحصیلی، مشکلات در غذا خوردن و بی اشتهایی و احساس گناه، اشاره نمود. کمبود اعتماد به نفس و مشکلات ارتباطی، شکل گیری اختلالاتی مانند افسردگی و اضطراب نیز از آثار و پیامدهای بلند مدت تنفر از فرزند قلمداد می گردد.
روش های حائز اهمیت و مؤثر غلبه بر احساس تنفر از فرزند
یکی از شیوه ها و راهکارهای تأثیر گذار و مؤثر برای مقابله با احساس تنفر از فرزند شناختن درست و صحیح ویژگی ها، خصوصیات و اقتضای سنی و رفتارهای کودک می باشد. تعدیل کردن انتظارات و توقعات از فرزند نیز در این زمینه بسیار راهگشا و اثر گذار تلقی می گردد.
شناسایی ریشه و عوامل ایجاد حس بیزار بودن از فرزند و حل و فصل نمودن تعارض های به جود آمده ناشی از آن در پرتو کمک روانشناس، یکی از راه حل های اثر بخش در زمینه تنفر از فرزند محسوب می شود. فراگیری مهارت های مدیریت استرس، کنترل خشم و هیجان، تقویت مهارت های فرزند پروری، شناسایی مشکلات ارتباطی والدین با فرزند، افزایش روحیه مثبت با انجام فعالیت هایی مانند ورزش کردن و برنامه های تفریحی در غلبه بر حس تنفر از فرزند تاثیر گذار و مؤثر می باشد.
