مسئولیت پذیری اساسی ترین و مهمترین مساله ای است که باید به منظور رسیدن به موفقیت به تمام افراد آموزش داده شود زیرا این مورد از موارد اکتسابی است. حس مسئولیت باید در خانواده و اجتماع رشد کند. والدین در این میان نقش کلیدی ایفا می کنند. به همین دلیل باید در جهت پرورش این حس مهم، کودک را یاری دهید تا در آینده فرد مسئولیت پذیری تربیت کنید. در این مقاله قصدداریم در مورد آموزش مسئولیت پذیری به کودک توضیحاتی ارائه دهیم.
آموزش مسئولیت پذیری به کودک از چه زمانی باید آغاز شود؟
شاید سوال بسیاری از والدین این باشد که از چه زمانی باید به کودک مسئولیت بدهید. والدین عزیز توجه کنند از زمانی که کودک خود را می شناسد و می تواند حرف بزند باید به او مسئولیت داده شود. به همین دلیل مهم است که شما والدین عزیز رفتارهای تربیتی خود را در راستای افزایش مسئولیت پذیری کودکان تنظیم کنید.
پیشنهاد می کنیم بخوانید: مراحل تکامل اجتماعی کودک
انواع مسئولیت پذیری
قبل از آموزش مسئولیت پذیری به کودک باید بدانید که چه مسئولیت هایی را باید به او واگذار کنید. دو نوع مسئولیت پذیری وجود دارد:
- مسئولیت پذیری شخصی
- مسئولیت پذیری اجتماعی
والدین عزیز علاوه بر اینکه مسئولیت های شخصی کودک را به او توضیح می دهند باید درباره مسئولیت های اجتماعی و وظایفی که کودک در اجتماع به عهده خواهد گرفت او را توجیه کنند.
وظایفی مطابق با سن و سالش به او بدهید
مساله ای که در آموزش مسئولیت پذیری به کودک بسیار مهم است این است که به او مسئولیتی بدهید که با سن و جثه او مطابقت داشته باشد. زیرا اگر او نتواند از پس مسئولیت های خود بر بیاید یا آنها را کامل انجام ندهد، اعتماد به نفس خود را از دست خواهد داد و در زندگی آینده اش نیز ترسو بار خواهد آمد. بر عکس اگر مسئولیت های او منطبق با سن کودک باشد او بیشتر مشتاق می شود آنها را تکرار کند.
پیشنهاد می کنیم بخوانید: با کودک کنجکاو خود چه کنیم؟
مسئولیت های او را مشخص کنید
از دیگر آموزش های مسئولیت پذیری به کودک این است که کارهایی که باید انجام دهد را برای او لیست کند. این مسئولیت ها را برای او مشخص کنید و به آنها بیاموزید چگونه آنها را درست انجام بدهند. می توانید برای انجام مسئولیت های او جلسه خانوادگی بگذارید و در جلسات خانوادگی این مسئولیت ها را مشخص کنید. به فرض مثال یکی از وظایف کودک تمیز نگه داشتن و مرتب کردن اتاقش است. کودک می تواند وسائل خود را جمع و جور کند اما کارهایی مثل جارو کردن اتاق از عهده او خارج است. به همین دلیل می توانید این وظایف را برای او شرح دهید که من اتاقت را جارو می کنم اما تمیز کردن تخت و مرتب کردن وسائل به عهده خود توست. 
مدام از او ایراد نگیرید
از نکات مهم در آموزش مسئولیت پذیری به کودک این است که مدام از او ایراد نگیرید که این کارت ایراد دارد. چرا چیزی یاد نمی گیری و این دست جملات باعث می شود کودک اعتماد به نفس خود را از دست بدهد. بعضی از والدین عادت دارند مدام کودک خود را سرزنش می کنند. این کار از کودک فردی ضعیف خواهد ساخت که حتی در آینده نیز از پس یک کار کوچک بر نمی آید. اگر ایرادی در کار کودک دیدید بار اول زیاد او را سرزنش نکنید. اجازه دهید دوباره و دوباره این کار را انجام دهد و بعد روش صحیح انجام کار را به او آموزش دهید.
پیشنهاد می کنیم بخوانید: آموزش نظم به کودک
به کودک آموزش دهید که عواقب کار خود را بپذیرد
وقتی به کودک مسئولیتی می دهید یعنی اینکه در نگاه شما و خانواده به او اهمیت داده شده است. پس کودک زمانی که کودک کار اشتباهی انجام می دهد یا تصمیم اشتباهی می گیرد باید درک کند که عواقب کارهایش را چه خوب و چه بد باید بپذیرد. به عنوان مثال اگر کودک کار اشتباهی انجام داد مثلا ظرف غذایی را ریخت باید به او دستمال بدهید تا خودش آن را جمع کند. این رفتار شما باعث می شود که در آینده هر اشتباهی که کرد، گردن دیگران نیندازد و تلاش کند اشتباهش را جبران کند.
الگوی مناسبی برای کودک باشید
ازجمله نکات کلیدی در آموزش مسئولیت پذیری به کودک الگو پذیری او از والدین است. والدین عزیز باید الگوی مناسبی برای کودکان خود باشند. اگر شما نتوانید از پس یک مسئولیت کوچک بر بیایید از کودک خود چه انتظاری دارید. خانه ای که همیشه تمیز است و تمام وسائل آن منظم سر جایش چیده شده قطعا مادری با سلیقه داشته و فرزندان این مادر نیز ناخودآگاه سعی می کنند این نظم را بر هم نزنند. رعایت نظم خود به خود مسئولیت پذیری به دنبال دارد.
پیشنهاد می کنیم بخوانید: پدر و مادر الگوی کودک هستند
در برابر کارهای او پاداش مادی به او ندهید و تنها او را تحسین کنید
تشویق های مادی یا کادو دادن به کودک کار درستی است اما نه زمانی که کودک کاری انجام می دهد که جز وظایفش است. در حالی که این کار اشتباه است. با این کار کودک فکر می کند که در قبال خانواده اش وظیفه ای نداشته و اگر کاری هم انجام داده به آنها لطف کرده است. اتفاقا با این کار او را بی مسئولیت می کنید و یا فردی از او در اجتماع می سازید که مدام از دیگران متوقع است. این کودک در قبال مسئولیت های شخصی و اجتماعی خود توجیه نشده است.
والدین عزیز سعی کنند به تشویق ساده بسنده کنند و در ضمن برای او توضیح دهند که این کار وظیفه تو بوده است و آفرین که به وظیفه ات درست عمل کردی. اما اگر دیدید که کودک فراتر از مسئولیت های خود کارهای دیگری انجام داد می توانید بعد از مدتی از او قدردانی کنید و یا کادوی کوچکی به او بگیرید. اما از دادن پول به او امتناع کنید. 
به کودکان آموزش دهید که زندگی او با والدینش مجزا است
اولین گام برای آموزش مسئولیت پذیری کودک، حفظ استقلال کودک است. به کودک بیاموزید که لزومی ندارد در همه حال والدینش کنارش باشند. بعضی اوقات پدر و مادر نیاز دارند که مدتی در تنهایی خود باشند و موظف نیستند مدام نیازهای کودک را برآورده کنند. بهتر است گاهی او را به حال خود بگذارید تا بعضی مسائل شخصی اش را خودش انجام دهد.
