در زیر مکالمه یک فرد دارای اختلال اضطرابی و مشاور روانشناس را می بینیم: درمانگر: می تونید وضعیتی رو که برای تون پیش اومده رو توصیف کنید ؟ مراجع: خب من اصلا احساس خوبی ندارم. فکر می کنم یه چیزی شبیه بی قراری و بی تابی دائمی که واقعا درمانده ام کرده، مدتی هست که از زندگی لذت نمی برم. کلا کارهای روزانه ام مختل شده و نمی دونم چه اتفاقی قراره بیفته، ولی دائما نگران و بی تاب هستم. درمانگر: چی می شه که این بی قراری به سراغ تون می آد یا احساس درماندگی بهتون دست می ده ؟ مراجع: نمی دونم. در واقع هیچ چیز. هیچ چیز مشخصی وجود نداره، انگار قراره اتفاقی بیفته ولی نمی دونم چی ؟ و من می خواهم که این احساسات منفی از بین بروند.
اختلال اضطرابی چیست؟
اضطراب و ترس پاسخ طبیعی بدن به شرایط نا ایمن و خطرناک است. اما در برخی وضعیت ها، بدن انسان در شرایط بی خطر و ایمن نیز همانند فردی که در مواجهه با استرس یا منبع آسیب زا قرار دارد، پاسخی غیر معمول می دهد و این مسئله فرد را دچار هیجان های نا خوشایند و علائم فیزیولوژیکی نا مطلوب می کند. در بدن فرد مبتلا به اختلال اضطرابی همان مواد شیمیایی تولید می شود که در بدن فردی که در مواجهه با خطر واقعی قرار می گیرد ترشح می شود و فرد مبتلا به اختلال اضطرابی همان علائمی را تجربه می کند که انسان در معرض آسیب و موقعیت خطرناک با آن درگیر می شود.
ریشه های اختلال اضطرابی
تحقیقات زیادی نشان می دهد، ریشه اضطراب های دوران بزرگسالی را معمولاً می توان در زمانه کودکی جستجو کرد. عوامل وراثتی و محیط در شکل گیری اختلال اضطرابی نقش دارند. برخی افراد به واسطه فاکتورهای ژنتیکی در برابر ابتلا به اختلال اضطرابی مستعد تر هستند. تجارب تروماتیک و حوادث آسیب زای اوایل کودکی، می تواند سیستم جنگ و گریز بدن را همواره در وضعیت آماده باش قرار دهد و فرد را حتی در مواقعی که خطر وجود ندارد، گوش به زنگ ساخته و فرد را برای فرار یا حمله آماده سازد.
اختلال اضطرابی را از نگرانی ها و هیجان های منفی فرد در شرایطی که با ترس موجود نا هماهنگ است ارزیابی می کنند. در واقع زمانی می توان پای اختلال اضطرابی را به میان آورد که شدت ناراحتی و ترس افراد با شدت و میزان حادثه هماهنگی و تناسب نداشته باشد. این نگرانی ها معمولا با علائم بدنی همراه است. تنش عضلانی، سردرد، انقباض و اسپاسم معده، تکرر ادرار، افزایش تعرق و لرزش و بالا رفتن ضربان قلب از جمله عناصر بدنی است که در اثر فعال شدن عصب سمپاتیک ایجاد می شود.
علائم اضطراب
افراد مبتلا به اختلال اضطرابی معمولا ناراحتی و رنجوری غیر طبیعی نسبت به از دست دادن عزیزان خود دارند. در کسانی که به صورت مزمن از اضطراب رنج می برند، می توان علائمی نظیر نگرانی افراطی در باره سلامتی، پول، خانواده، کار یا عملکرد آن در مدرسه و محل کار را مشاهده کرد. حتی زمانی که مشکلی وجود نداشته و خطری موقعیت این افراد را تهدید نمی کند باز می توان علائم گفته شده را در آن ها دید. انتظارات آن ها از عواقب کارها و پیش آمدها غیر معقول است. این افراد در آرام شدن و رسیدن به آرامش ناتوان هستند. بی خوابی، احساس خستگی، سردرد، تنود عضلانی، بلعیدن دشوار و دندان قروچه از دیگر علائم متداول در افراد مبتلا به اختلال اضطرابی است.
علل و درمان اختلال اضطرابی
در افراد مبتلا به اختلال اضطرابی، عملکرد بخشی از مغز که مسئول واکنش های بدن در موقعیت های خطر زا است مختل شده و حتی در وضعیت هایی که منبع خطر مشخصی وجود ندارد، فرد مبتلا ناخواسته دچار علائم اضطرابی می شود. مطالعات انجام شده نشان می دهد، درمان های رفتاری موثر ترین شیوه ها برای از بین بردن علائم اضطرابی محسوب می شوند. گروه درمانی های رفتاری با هدف آرام سازی بدن و رفع تنش ها، در گیر شدن با باورهای شناختی بیمار و معرفی خطاهای تفکر که منجر به اضطراب می شود، از شیوه های درمان اضطراب در بیماران مبتلا به اختلال اضطرابی است.
راه های کاهش اختلالات اضطرابی
در این تکنیک های درمان بیماران می آموزند که چگونه با تغییر تفکر و تغییر رفتار می توان عملکرد مغز را در موقعیت های مختلف کنترل کرده و به وضعیت هایی که منجر به اضطراب می شوند پاسخی متفاوت داد. مصرف دارو برای برخی از بیماران مبتلا به اختلال اضطرابی می تواند در بهبود بسیار تاثیر گذار باشد. مطالعات نشان می دهد، بهره مندی از الگوهای خواب شبانه منظم، محدود کردن مصرف کافئین مانند نوشابه های گاز دارد و چای، استفاده از تکنیک های تن آرامی و شیوه های ذهن آگاهی، پذیرش خود و آنچه که هستی، ملحق شدن به گروه هایی که وضعیت روان شناختی مشابه دارند، مشارکت فعال در گروه های اجتماعی، مصرف مواد غذایی سرشار از امگا سه و ورزش منظم از جمله الگوهایی است که در کنار روان درمانی و مصرف دارو می تواند در درمان اضطراب موثر باشد.
