اختلال طیف اوتیسم (ASD)، یکی از اختلالات عصبی-رشدی است که مطابق با آخرین ویرایش راهنمای تشخیصی و آماری اختلال های روانی (DSM-5) با دو علامت عمده:
- نقص در ارتباطات اجتماعی و تعامل اجتماعی
- رفتارها، علایق و فعالیت های محدود و تکراری شناسایی می شود.
مشکلات مربوط به ارتباط اجتماعی و تعامل اجتماعی این کودکان
- نقص در تعامل اجتماعی-هیجانی متقابل
- مشکلات رفتارهای ارتباطی غیر کلامی
- نقص در ایجاد و حفظ و درک روابط میان فردی می شود.
مشکلات رفتارها، علایق و فعالیت های محدود و تکراری
- فرد حرکات فیزیکی کلیشه ای و تکراری دارد، طریقه استفاده از اشیا همیشه به یک شکل می باشد.
- فرد به شدت پایبند روتین است.
- علایق بسیار محدود و ثابت دارد که از لحاظ شدت یا میزان توجه غیر طبیعی هستند (برای مثال دلبستگی شدید به اشیا غیر معمول)؛
- واکنش افراطی یا تفریطی در مقابل محرک های حسی یا علاقه غیرمعمولی به بعضی از جنبه های حسی محیط برای مثال فرد ظاهراً به درد/ گرما / سرما بی تفاوت است. به بعضی صداها و یا بافت های اشیا واکنش شدید نشان می دهد. بعضی از اشیا را به طور افراطی بو یا لمس می کند به بعضی از نورها یا اشیا چرخان علاقه بسیار شدیدی نشان می دهد. کودکان مبتلا به اوتیسم در همه حواس خود، به جز حس بویایی، الگوی متفاوتی را نسبت به کودکان سالم نشان می دهند و این تفاوت، به خصوص در حس شنوایی و لمس، مشارکت اجتماعی کودکان را محدود می کند.
امروزه به اوتیسم، اختلال آسپرگر، سندروم رت، اختلال فروپاشیدگی دوران کودکی و اختلال فراگیر تحولی که به گونه ای دیگر مشخص نشده است اختلالات طیف اوتیسم گفته می شود. اوتیسم امروزه به صورت طیفی از اختلالات معرفی می گردد و این به این معناست که نشانه ها و رفتارهای اوتیستیک در افراد به طور متفاوت و با درجه های مختلفی بروز می کند، به بیان دیگر نشانه های اختلال فوق در افراد مختلف از خفیف تا شدید آشکار می شود.
شیوع اوتیسم
اوتیسم از ریشه یونانی اوتوس به معنی خود یا در خود گرفته شده است و شیوع این اختلال روز به روز در حال افزایش است. مطابق آمار مرکز کنترل و پیشگیری بیماریهای آمریکا (CDC) شیوع این اختلال در سال 2002، یک در 150 نفر، در سال های 2004 تا 2006 یک در 110 نفر، در سال 2008 یک در 88 نفر و در سال 2014، یک در 68 نفر گزارش شده است. مطالعه شیوع شناسی در ایران نیز آمار رو به افزایشی از ابتلا به اوتیسم در کودکان را نشان می دهد. برای مثال میزان شیوع این اختلال را در اصفهان 15/12 و در شهرکرد 9/97 در هر 10 هزار کودک گزارش کرده اند. میزان شیوع اتیسم در ایران در سال 2007، 26/6 در ده هزار کودک و در سال 2014 در هر 10 هزار کودک 2/95 گزارش شده است.
درمان اوتیسم
در مورد درمان این اختلال،هیچ روش منحصر به فردی وجود ندارد و تاکنون هیچ داروی اختصاصی برای درمان قطعی آن معرفی نگردیده است اما طبق تحقیقات انجام شده از میان روش های درمانی، روش تحلیل رفتار کاربردی یا ABA، گفتار درمانی و یا ترکیبی از آنها توانسته بهبودی بیشتری در این کودکان به وجود آورد.
ویژگی های این اختلال و همچنین گاهی تشخیص دیرهنگام و دشوار، فقدان درمان های قطعی و موثر و پیش آگاهی نه چندان مطلوب، می تواند فشار روانی شدیدی را بر خانواده و والدین کودک تحمیل کند. بررسی ها نشان می دهد که والدین کودکان با اختلال های گسترده اوتیسم بیش از والدین کودکان با اختلال های روانشناختی دیگر، در معرض فشار روانی و اضطراب ناشی از داشتن کودک ناتوان قرار دارند. مادران کودکان استثنایی در مقایسه با پدران، بیشتر با مشکلات رفتاری کودک درگیرند و استرس و بحران های روانی بیشتری را تجربه می کنند.
پیشنهاد می کنیم انجام دهید: تست سنجش هوش کودک
آسیب شناسی فیزیولوژی اوتیسم
به نظر می رسد اوتیسم از عوامل رشدی ناشی می شود که بر همه یا بسیاری از سیستم های عملکردی مغز اثر گذاشته و روند رشد و تحول مغز را دچار تغییر می نماید. مطالعات نورو آناتومیک قویاً حکایت از آن دارد که تغییر یا اختلال در رشد مغز مبتلایان به اوتیسم، در هفته های اول بارداری شروع می شود. ظاهرا این تغییرات رشدی، حوادثی پاتولوژیک در مغز به وجود می آورند که مغز را به شدت تحت تاثیر عوامل محیطی قرار می دهد. با توجه به اینکه اغلب مطالعاتی که پس از مرگ مبتلایان به اوتیسم روی مغز آنها صورت گرفته به مواردی مربوط می شود که اوتیسم با عقب ماندگی ذهنی همراه بوده است نتیجه گیری قطعی از این مطالعات دشوار است.
با اینکه می دانیم وزن مغز کودکان اوتیستیک بیشتر از همتایان سالم ایشان است ولی اساس سلولی و مولکولی این رشد بیش از اندازه شناخته شده نیست. تعاملات میان سیستم ایمنی و سیستم عصبی از همان مراحل اولیه رشد جنینی آغاز می شود و رشد عصبی موفقیت آمیز، به پاسخ متعادل سیستم ایمنی بدن بستگی دارد. این احتمال وجود دارد که فعالیت غیرعادی سیستم ایمنی در طی مراحل حساس رشد عصبی به بروز شکل هایی از اختلال طیف اوتیسم بی انجامد.
چندین ناهنجاری نوروترانسمیتری در مبتلایان اوتیسم تشخیص داده شده است که مهمترین آنها افزایش سطح خونی سروتونین است. برخی از یافته ها هم از افزایش هورمون های رشد و برخی از کاهش فاکتورهای رشد حکایت می کنند. نظریه دیگری می گوید اختلال در تحول سیستم نورون های آینه ای، به اشکال در توانایی تقلید می انجامد و در نهایت به پدید آمدن اشکالات ارتباطی و اجتماعی منجر می گردد.
عوامل خطرساز ابتلا به اوتیسم
همه کودکان از هر نژاد و یا ملیتی ممکن است دچار این بیماری شوند، اما عواملی خاص می تواند خطر این بیماری را افزایش دهد:
- جنسیت کودک: پسرها چهار تا پنج برابر بیشتر در خطر ابتلا به بیماری اوتیسم هستند.
- سابقه خانوادگی: در خانواده هایی که یک کودک مبتلا به اوتیسم وجود دارد، خطر اینکه کودکی دیگر با این بیماری داشته باشند بیشتر است. همچنین خیلی غیرمعمول نیست که پدر و مادر و یا سایر اقوام نزدیک کودک مبتلا به اوتیسم در ارتباط با دیگرانمشکلاتی داشته باشند.
- سایر اختلالات: کودکانی که بیماری خاصی دارند بیشتر از کودکان سالم در خطر ابتلا به بیماری اوتیسم هستند.
- سن والدین: ممکن است بین سن والدین و ابتلای کودک به اوتیسم رابطه ای وجود داشته باشد. اعتقاد بر این است که فرزندان والدین بزرگسال بیشتر از دیگران در خطر ابتلا به این بیماری هستند.
