همانطور که هزاران سال پیش نسل بشر اطلاعات کم و سوالات بیشماری داشت که به مرور به بسیاری از آنها پاسخ داد، هر کودک نیز در ابتدای راه خود سوال های فراوانی برای پرسیدن و اسرار زیادی برای کشف کردن پیش رو دارد. اما گاهی این کنجکاوی از حد می‌گذرد و حتی ممکن است خطراتی را برای او بوجود آورد. اگر صاحب یک کودک کنجکاو هستید، با ماه همراه باشید تا راه‌هایی را برای تعامل بهتر با کودک کنجکاو مطالعه کنیم و ببینیم باید با کودک کنجکاو خود چه کنیم ؟
کودک کنجکاو چه ویژگی‌هایی دارد؟
کودک انسان به دلیل دانش و تجربه کم و در عین حال مغز قدرتمند، به دنبال دانستن پاسخ سوالهای زیادی است و همچنین، به تجربه کردن کارها و راه‌های مختلف علاقمند است. کنجکاوی و پرسشگری راه شناخت دنیای پیرامون است، در واقع کنجکاوی یکی از ویژگی‌های جدانشدنی انسان و به ویژه کودک انسان است. اما جدای از این ویژگی مشترک بین تمام کودکان، برخی کودکان کنجکاوی بیشتری داشته و گاهی باعث کلافه شدن والدین و اطرافیان خود می‌شوند.
والدین کودک کنجکاو باید با پیش گرفتن راهکارهایی، در عین ارزش گذاشتن به کنجکاوی کودک، بتوانند کودک کنجکاو خود را کنترل کرده و از خطرات احتمالی دور نگه دارند. اگر کودکی دارید که زیاد و پی در پی سوال می‌پرسد یا به خاطر کنجکاوی خود را در معرض خطر قرار می‌دهد، توصیه های زیر را در نظر داشته باشید.
محیط اطراف کودک را مطابق با سن و سال او انتخاب کنید
محیطی که کودک در آن قرار دارد، تاثیر مهمی روی کنجکاوی و پرسشگری او خواهد داشت. اگر فرزند شما سن پایینی دارد، باید اتاق او را طوری آماده کنید که کنجکاوی او باعث ایجاد خطر نشود، به دکوراسیون توجه داشته باشید و از وسایلی که احتمال آسیب زدن دارند استفاده نکنید.
علاوه بر این، باید در نظر بگیرید که کودک کنجکاو ممکن است در مورد بسیاری از چیزاهایی که میبیند، سوال بپرسد. این توصیه به این معنا نیست که کودک کنجکاو را از امکانات محروم کنید. بلکه باید شرایط و امکانات محیط را با سن و سال او هماهنگ کنید.
در برخورد با کودک کنجکاو صبور باشید
کلید تعامل با کودک کنجکاو، داشتن صبر و حوصله است. از کنجکاوی کودک خود خشمگین نباشید، پرسشگری کودک شما به دلیل هوش زیاد و میل به پیشرفت و دانستن است که قطعا موهبتی است. می‌توانید با کودک خود قرارداد کنید که روزانه به یک پرسش مهم و دو پرسش معمولی او پاسخ دهید.
به این ترتیب مهارت اولویت بندی نیز در او تقویت می‌شود و می‌تواند پرسش‌های مهمتر خود را شناخته و بپرسد. اما به خاطر داشته باشید که این چارچوب نباید آنقدر خشک و غیر قابل انعطاف باشد و پرسش‌هایی در ذهن او بماند که ندانستن آنها ممکن است به ضرر او باشد. برای پاسخ دادن به سوال های کودک کنجکاو سعی کنید از پیش آماده باشید تا با اطلاعات کافی و دانش نسبی بهتر بتوانید پاسخ قانع کننده ای به او دهید.
اجازه دهید تجربه کند
اگر کودک کنجکاو شما به بازی با کبریت یا آتش و یا هر وسیله و ابزار خطرناک دیگری علاقه نشان می‌دهد، سعی کنید امکانی را فراهم کنید که در حضور و با نظارت شما بتواند کنجکاوی خود را برطرف نماید. مثلا هنگامی که به پیک نیک یا تفریح رفته اید، به او اجازه بدهید در جمع کردن چوب و روشن کردن آتش به شما کمک کند.
منع کردن کامل کودک از هر چیزی می‌تواند او را بیشتر به سوی موضوع بکشاند، اما اگر امکان تجربه آن کار برایش فراهم شود، چه بسا جذابیت آن برایش کم شده و علاقه‌ای به تکرار آن نداشته باشد. امر و نهی کردن راه مناسبی برای مواجهه با کودک کنجکاو نیست و فقط شوق او برای انجام کار را بیشتر خواهد کرد.
ممنوعه ها را توضیح دهید
به کودک خود توضیح دهید که نگاه کردن به داخل کیف دیگران، صفحه تلفن همراه و یا چیزهایی از این قبیل، کارهای درستی نیست. در مورد حریم خصوصی افراد برایشان صحبت کنید و بگویید که کنجکاوی در یک چنین مواردی کاری دور از ادب و اشتباه است. در مورد چنین مواردی، استفاده از تذکر و مجازات های کوچک می‌تواند راهگشا باشد، اما باز هم گفتگو و توضیح دادن حرف اول را می‌زند.
در سنین مختلف ممکن است ممنوعه‌های مختلفی مورد نیاز باشند، از یک شکلات گرفته تا محتویات جیب و کیف پدر و مادر و دیگران. در مورد کارها و وسایل خطرناک نیز باید به طور خاص با آنها گفتگو کرده و دلیل ممنوعه بودن آن کار را توضیح دهید. ترساندن کودک از وسیله یا بازاری خاص، کاری اشتباه است و می‌تواند در مواجهه او با آن عامل در سنین بزرگتر مشکل ایجاد کند.
تشویق در کنار تنبیه
علاوه بر استفاده از روش های تنبیهی و تذکر دادن (تنبیه بدنی را به کل فراموش کنید)، تشویق کردن کودک کنجکاو، هنگامی که در موقعیتی درست رفتار میکند نیز کمک مفیدی خواهد کرد. این تشویق بر حسب اهمیت شرایط، می‌تواند یک لبخند، یک جمله مهربانانه و یا یک هدیه باشد. اگر از این که کنجکاوی بی مورد نمیکند و به وسایل خطرناک نزدیک نمی شود خوشحال هستید، او را تحسین کنید.
به این ترتیب حس رضایت او از خودش بالاتر رفته و در برابر توصیه های شما مطیع تر و اصطلاحا حرف گوش کن تر می‌شود. در زمینه در نظر گرفتن تنبیه و مشویق می توانید با مشاوره کودک نیز مشوره های لازم را داشته باشید.
از کودک کنجکاو سوال بپرسید
در بسیاری از موارد، سوالاتی که کودک می‌پرسد، بدون استدلال و فکر پرسیده می‌شود. یعنی به محض پیش آمدن پرسش، بلافاصه آن را میپرسند. هنگامی که سوالهای زیاد کودکتان شما را کلافه میکند، می‌توانید با پرسش از خود او، کاری کنید که به جای پرسیدن، از تفکر خود استفاده کند. مثلا هنگامی که در مورد کار کردن ساعت از شما سوال میکند، یک ساعت در اختیارش بگذارید و از او بپرسید به نظر خودت این عقربه ها چطور می چرخند؟
