در بهانهگیری کودک اغلب کودکان میدانند چگونه والدین را در شرایطی قرار دهند که بر خلاف میلشان در برابر خواسته آنها تسلیم شوند. مثل زمانی که کودک در یک فروشگاه از شما تقاضای خرید چیزی را میکند که شما موافق خریدن آن نیستید و به محض اینکه بگویید «نه »، فرزندتان با جیغ و فریاد سعی میکند به خواستهاش برسد. او از رفتارهای قبلی شما یاد گرفته که هر بار شما در برابر خواسته او «نه» گفتید، سرانجام «بله » را نیز گفتهاید.
حتی دریافته است که هراندازه به حرفهای شما بیتوجهتر باشد و با صدای بلندتری جیغ بکشد، سریعتر به خواستهاش میرسد. اما کودک در این فرایند مقصر نیست. این چیزی است که والدین ناخودآگاه به او یاد دادهاند. والدین باید در تربیت فرزند صبور، قاطع و فعال باشند. به نیازهای فرزند به دقت توجه کنند و تا جایی که ممکن است آنها را برآورده کنند و هر بار به طور شفاف به کودک بگویند که چرا به درخواستش پاسخ مثبت دادهاند.
همچنین قبل از گفتن هر «نه » بیندیشند که چقدر این «نه» گفتن ضرورت دارد و دلیل آن را نیز در حد فهم کودک به روشنی بگویند و با او پیرامون آن صحبت کنند. والدین باید در برابر تصمیمی که گرفته اند قاطع باشند و نظرشان را تغییر ندهند. کودکی که بداند والدین به خواسته او اهمیت میدهند ولی قاطع هستند وقتی «نه » میشنود، میداند که دیگر نباید اصرار کند و به تصمیم آنها احترام میگذارد.
البته اگر والدین به خرید کردن به عنوان یک موقعیت مؤثر در رشد و تحول کودک نگاه کنند میتوانند آن را تبدیل به یک فرایند لذتبخش نموده و از مزایای آن در رشد شخصیت فرزند خود استفاده کنند. میتوانند قبل از اینکه به خرید بروندکودک را از تصمیم خود آگاه کنند و باهم لیستی از وسایلی که قرار است خریداری شود تهیه کنند و در آخر تعیین کنند که آیا کودک میتواند چیزی خارج از لیست تقاضا کند یا نه؟ و اگر توافق شد، والدین باید صادقانه به وعده خود عمل کنند.
از کودک بخواهید به فرایند خرید کردن توجه کنند و بعد از خرید آن فرایند را با هم مرور کنید. مثلا نحوه رفتار در فروشگاه با متصدیان فروش و صندوقدار، آگاهی از قیمت اجناس، دلایل انتخاب اجناس، رد و بدل کردن پول و غیره.
این مکالمات به سازگاری کودک با شرایط و رشد اجتماعی او بسیار کمک خواهد کرد و او علاوه بر اینکه در مییابد نظراتش قابل توجه و احترام است، تفکر قبل از اقدام، تصمیمگیری، اولویت بندی نیازها، انتخاب کردن، قانع بودن، احترام به نفس و صبر کردن را نیز میاموزد. تنها کودکانی در مراکز خرید جیغ و فریاد به راه میاندازند که میدانند قابل توجه و احترام نیستند و والدین با آنها صادقانه برخورد نمیکنند یا خوش قول نیستند.
نویسنده: ماهور راد، روانشناس