عوامل ایجاد رابطه عاطفی همواره یکی از سوالات مهم مشاوره روانشناسی و البته افراد مختلف است؛ مخصوصاً افرادی که هنوز در یک رابطه عاطفی جدی وارد نشده‌اند و یا در مراحل ابتدایی آن قرار دارند. جالب است بدانید که وقتی درباره رابطه عاطفی صحبت می‌کنیم، مقصود ما چیزی چند مرحله‌ای است که هریک از مراحل آن آگاهی‌ها و رفتارهای خاص خود را می‌طلبد تا به رابطه‌ای پایدار تبدیل شود.
بسیاری از محققان این زمینه معتقدند هر رابطه‌ای پنج مرحله یا استیج پیش روی خود دارد تا در انتها به یک رابطه عاطفی پایدار و البته سالم و بامعنا تبدیل شود. بسیاری از روابط در مراحل ابتدایی دچار فروپاشی می‌شوند و بسیاری دیگر نیز که پایدار می‌مانند، در یکی از مراحل میانی گیر می‌افتند و هرگز از آن فراتر نمی‌روند؛ از همین رو لزوماً نمی‌توان روابط طولانی‌مدت را «موفق» نامید.
در این مقاله قصد داریم با بررسی هر یک از این مراحل، به شما دانشی کلی بدهیم درباره چگونگی شکل‌گیری رابطه و همچنین راه‌های پایدار ساختن آن. با ما همراه باشید.
رابطه عاطفی چگونه آغاز می‌شود؟
روابط عاطفی ممکن است به دو شیوه آغاز شوند؛ یکی به انتخاب هر دو طرف و دیگری به اجبار محیط، خانواده و… . در اینجا ما با آن دسته از روابط سروکار داریم که با انتخاب شخصی طرفین آغاز می‌شوند؛ به اصطلاح روابطی را بررسی می‌کنیم که با عاشق شدن طرفین آن شروع شده است. برقراری رابطه عاطفی در ابتدا با یک رخداد مهم آغاز می‌شود و آن عاشق شدن است.
عاشقی یا شیفتگی به وضعیتی گفته می‌شود که در اثر مواجهه با فرد موردنظرتان دچار شور و هیجانی نامعمول می‌شوید؛ به گونه‌ای که غیبت یا خارج از دسترس بودن آن فرد نیز می‌تواند شما را دچار هیجانات منفی نامعمولی کند. شما هنگامی که عاشق می‌شوید، مغز شما چندین هورمون نظیر اکسی توسین، فنیل اتیلامین، سروتونین و دوپامین را چندین برابر حالت معمول ترشح می‌کند؛ به گونه‌ای که شما تنها زمانی می‌توانید چنین دوزی از هورمون‌های سرخوشی‌آور را تجربه کنید که مواد مخدر مصرف کنید! بدین ترتیب در ابتدای کار، مهم‌ترین عامل ایجاد رابطه عاطفی، هورمون یا به عبارت بهتر هورمون‌های عشق است!
مرحله اول: هورمون عشق و اثرات آن
هورمون عشق در واقع ماده مخدری است که در طول تکامل برای ما طراحی شده تا به کمک آن بتوانیم به بهترین شکل وارد رابطه شویم و تولید مثل کنیم. تقریباً تمام اوقات ما عاشق افرادی می‌شویم که شخصیتی نامشابه و حتی متضاد با شخصیت ما دارند و هورمون عشق در اینجا وارد عمل می‌شود تا با ایجاد احساس سرخوشی و نشئگی در شما، و در عین حال با کمی کندذهن کردنتان، شما را نسبت به تضادهای عمیقی که با معشوق خود دارید اندکی کور کند! عملکرد عجیب هورمون عشق در نهایت به شما جرئت (و البته حماقت!) لازم را خواهد داد که یک ارتباط عاطفی جدی را آغاز کنید. اما متأسفانه، ترشح هورمون عشق بعد از مدتی فروکش خواهد کرد.
مراحل بعدی روابط عاطفی
در بررسی عوامل ایجاد رابطه عاطفی، مهم‌ترین عامل یعنی هورمون عشق را بررسی کردیم. اکنون وقت آن رسیده تا مراحل پس از آن را به نوبت به شما معرفی کنیم.
مرحله دوم: مبارزه قدرت
هورمون‌های عشق در بهترین حالت تا دو سال همراه شما خواهند بود. پس از آن ارتباط شما وارد فاز جدیدی می‌شود: مبارزه بر سر قدرت. بهترین چیزی که یک زوج می‌توانند از مرحله قبلی با خود به مرحله جدید بیاورند، صداقت کامل آن‌ها درباره احساسات‌شان است. توجه داشته باشید برای آنکه بتوانید با زوج خود صادق باشید، ابتدا لازم است به خودتان درباره احساس‌هایتان راست بگویید!
در این مرحله ناسازگاری‌هایی که هورمون‌های عشق از شما پنهان کرده بودند به مرور خودشان را نشان می‌دهند. بدین ترتیب اگر شما و طرف مقابلتان در فهم و بیان احساسات خود صادق باشید، بسیار ساده‌تر می‌توانید دعواها و ناسازگاری‌های خود را حل و فصل کنید و این مرحله را با موفقیت پشت سر بگذارید.
اگر نه، دو راه پیش روی شماست: از هم جدا شوید یا تا آخر عمر در همین مرحله گیر کنید و به مبارزه با شریک زندگی خود ادامه دهید. این مرحله دو سال و بیشتر طول می‌کشد و اغلب جدایی‌ها در همین مرحله اتفاق می‌افتد. برای حل چالش‌های این دوران از یک زوج‌درمانگر می‌توانید کمک بگیرید.
مرحله سوم: ثبات
اگر توانستید از مرحله دوم با موفقیت عبور کنید، یعنی موفق شده‌اید اختلافات عمیق خود با شریکتان را حل و فصل کنید و به دوره‌ای جدید از هیجان رابطه عاشقانه برسید؛ البته بسیار پخته‌تر و متعادل‌تر از مرحله اول.
این مرحله ثبات و آرامشی را برای شما فراهم می‌کند که مجدداً بتوانید تمرکزتان را صرف رشد شخصی خود کنید. البته باید مواظب باشید! چون اگر از تلاش کردن و هزینه کردن برای رابطه خود دست بردارید، رابطه شما دچار تکرار و روزمرگی خواهد شد و مرگی تدریجی را تجربه خواهد کرد. بنابراین باید به تلاش ادامه دهید: از منطقه امن احساسی خود خارج شوید، مشکلات احساسی باقی‌مانده را حل و فصل کنید، دست به تجربه‌های مشترک جدید بزنید و با یکدیگر خطر کنید تا در باتلاق کسالت نیفتید.
مرحله چهارم: تعهد
بسیاری از محققان عوامل مؤثر در رابطه عاطفی معتقدند مرحله تعهد مرحله‌ای است که شما مجازید با شریک خود ازدواج کنید؛ چراکه در این نقطه، پس از گذشت زمان زیاد و کسب تجربه‌های متفاوت شما در معرض این انتخاب قرار می‌گیرید که: آیا انتخاب نهایی من همین فرد است؟
در حقیقت در این مرحله شما باید ببینید که آیا در این رابطه هنوز جای رشد دارید یا نه. اگر جایی برای رشد وجود داشت و شما رابطه فعلی خود را با تمامی کاستی‌هایش پذیرفتید، یعنی مرحله ثبات را نیز با موفقیت به انتها رسانده‌اید و وارد مرحله تعهد شده‌اید. مرحله تعهد آغاز دوره‌ای است که شما می‌توانید تعادلی واقعی از عشق، رشد فردی، و سرگرمی را تجربه کنید.
اما این نیز پایان ماجرا نخواهد بود و شما باید به تلاش برای بهبود اوضاع فردی و عاطفی خود ادامه دهید؛ زیرا در اینجا نیز خطر سقوط در باتلاق کسالت وجود دارد و بهتر است به مشاوره ازدواج مراجعه کنید.
مرحله پنجم: سعادت (خلق مشترک)
در این مرحله از رابطه که مرحله پایانی بلوغ یک رابطه عاطفی است، با یک نشانه مهم همراه است و آن هم اینکه دو سمت رابطه یک فعالیت بلندمدت و جدی را در دنیای بیرون با یکدیگر آغاز می‌کنند. این فعالیت مشترک می‌تواند تربیت فعالانه و آگاهانه یک کودک باشد، می‌تواند آغاز یک کسب‌وکار مشترک یا شروع یک پروژه هنری یا علمی باشد و یا هر فعالیت مشابه‌‍ای.
نکته مهم در اینجا آن است که دو طرف توانسته‌اند با آگاهی بر عوامل ایجاد رابطه عاطفی، موفق به بنا کردن رابطه‌ای شده‌اند که در آن امکان اعتماد کامل و تکیه کردن به یکدیگر در مقابل سختی‌ها وجود دارد.
