تجربه کردن غم و اندوه از آزار دهنده ترین هیجان و احساسات منفی و منفور انسان می باشد. هر انسانی که در این دنیا زندگی می کند، حس غم و اندوه گذرا را در طول زندگی اش بارها و بارها بصورت تجربه های تلخ مشاهده می کند. در طی سالیان گذشته دور، فیلسوفان و بزرگان، مداحان و شاعران بزرگ در مورد ساختار غم و اندوه، مطالب و بیانات بسیاری را ارائه داده اند.
فایل صوتی روخوانی مطلب:
در دوران عصر جدید علم روانشناسی با مدد گرفتن از تکنیکهای علمی به دنبال شناسایی کمیت و کیفیت اندوه و غم در انسانها است تا در این راستا بتواند راهکار های عملی برای بهتر شدن زندگی ارائه دهد. یافته ها و نتایجی که بدست آمده نشان می دهد که پنج راهکار اصلی می تواند در درمان و بهبودی فردی که در زندگی اش غم و اندوهی را تجربه کرده است، کمک بسیاری داشته باشد.
غم و اندوه چه زمانی شروع به گسترش می کند؟
برای ابراز و نشان دادن غم، اشکال و روشهای بیان مختلفی در سراسر این کره خاکی وجود دارد. ولی بسیاری از آنها نکات مشترک زیادی با یکدیگر دارند و انسان ها با فرهنگ و ساختار زندگی متفاوت با یکدیگر، این حس را در طول زندگی خود تجربه می کنند. مشکلات غم انگیزی مانند مبتلا شدن خود یا اطرافیان فرد به بیماری صعب العلاج یا لاعلاج، طلاق و جدایی از معشوق یا خانواده، از دست دادن و مرگ کسانی که دوستشان داریم، گم کردن اشیاء یا حیوان خانگی مورد علاقه فردی که اندوهش را به دوش می کشد.
پیشنهاد می کنیم انجام دهید: تست آنلاین میزان افسردگی
قبل از اینکه در مورد روشهای پذیرش شرایط غم و اندوه صحبت کنیم، لازم است نکات و اصول مهمی را بیان کنیم. روند بهبودی برای هر فردی مدت زمان مختلفی را طی می کند. علاوه بر این باید اشاره کرد که با در نظر گرفتن تفاوتهای فردی، میزان شدت بروز دادن هیجان، احساساتِ هر یک از ما در هر مرحله با دیگران تفاوت زیادی دارد. بنابراین نتیجه می گیریم که عبور کردن از مراحلی که خواهیم گفت لزوما نظم و ترتیب اجرایی مشخص و از قبل تعیین شده ای نخواهد داشت. ما غالبا این مراحل را پشت سر می گذاریم تا با آرامش و روند بهبودی بهتر و بیشتری به مرحله نهایی که همان پذیرش فقدان و غم و اندوه است، دست پیدا کنیم.
مرحله اول، انکار واقعیتی که رخ داده است
نخستین و ابتدایی ترین واکنش طبیعی ما به موقعیتهای تلخ زندگی، نپذیرفتن شرایط و انکار کردن واقعیت رخ داده است. در این شرایط اغلب مردم و عوام با خود این چنین زمزمه می کنند که ممکن نیست چنین اتفاقی برای من بیفتد. من نمی توانم بپذیرم که بلایی بر سر من نازل شده است.
انکار کردن واقعیت رخ داده از شایع ترین مکانیسم های دفاعی پرکاربرد و رایج در انسانها می باشد. قرار گرفتن در این مرحله یعنی فرد غم زده نمی خواهد آنچه که رخ داده را بپذرید. به همین دلیل با انکار واقعیت می خواهد اضطراب و تشویش خود را کم کند. این فرد از هر موقعیتی که نشانه های واقعیت را به او گوشزد می کند فرار می کند. از صحبت کردن و تبادل اطلاعات با دیگران که نمایان گر رویداد سخت صورت گرفته است، اجتناب می کند.
پیشنهاد می کنیم انجام دهید: تست آنلاین میزان اضطراب
دومین مرحله، خشم به منظور تخلیه هیجانات منفی
هر چقدر نشانه های واقعیت رخ داده بیشتر خود را نمایان می کند، فرد غم دیده خشم را جایگزین انکار می کند. با این روش می خواهد به اطرافیان بگوید که اوضاع تحت کنترل اوست، در صورتی که اینگونه نیست. احساسات منفی و تلخ، شدیدا از درون فرد غم دیده بصورت تکانشی فوران می کنند و خود را به شکل پرخاشگری و خشم بیان می کنند. این افراد خشم و پرخاشگری خود را به اطرافیان، اعضاء خانواده، آشنایان و در بعضی موارد به افراد غریبه نیز بروز می دهند.
متخصصین کلینیکال و مراکز درمانی، پرستاران، پیراپزشکان و کلیه کارکنان مراکز درمانی که مستقیم با مردم در ارتباط هستند، از جمله افرادی هستند که بیشتر از سایرین مورد خشم و پرخاشگری مراجعین می باشند که فرسودگی شغلی آنها را نیز به همراه دارد.
سومین مرحله، چانه زنی برای کاهش عذاب وجدان
در ادامه دو مرحله قبل، افرادی که غم زده و اندوهگین هستند، در واکنشی طبیعی به احساس درماندگی که سراغ آنها آمده است، غالبا به دنبال استفاده از اما و اگر و ای کاش و این دسته از جملات هستند، تا اضطراب و عذاب وجدان خود را تسکین دهند. جملاتی مثل:
- ای کاش زودتر پدر رو به دکتر می بردیم.
- ای کاش آزمایش مادر رو به خارج از کشور می بردیم.
- ای کاش رفتار بهتری با او داشتیم.
- ای کاش وقت بیشتری را برای او میگذاشتیم.
- اگر یکبار دیگه ببینمش حسابی بغلش میکنم و میبوسمش.
در این مرحله است که فرد بصورت پنهانی و در خلوت خود با خدای خود چانه می زند. گله می کند، وعده وعیدها و قولهایی را به خدا می دهد تا با این رفتار، اضطراب ناشی از غم در خود را کاهش دهد. چانه زنی یکی از تکنیکهای دفاع ما در برابر واقعیت تلخ و دردآور رخ داده است. علاوه بر غم متحمل شده بر فرد، حس عذاب وجدان نیز با او همراه خواهد بود. این زمزمه ها را در گوش فرد جاری می کند که می توانستی کاری را انجام دهی ولی انجام ندادی که این شرایط و بلا بر سر تو آمد.
چهارمین مرحله، افسردگی و فرسودگی روانی
معمولا طبق مشاهدات بالینی متخصصین، در مراحل سوگواری بعد از موقعیت تلخ و عذاب آور، دو مدل افسردگی دیده شده است.
مدل اول افسردگی
غم، اندوه و پشیمان بودن از ارکان اصلی این مرحله می باشند. ما وقتی با غم و اندوهی روبرو می شویم، نگران روز وداع با کسانی که دوستشان داریم هستیم. ترس آنرا داریم که مبادا در این روزهایی که غم را تجربه می کنیم، زمان کمتری را با دیگر عزیانمان داشته باشیم. به منظور گذشتن از این مرحله سخت، می بایست دایره حمایتی اطرافیان از فرد غم دیده بیشتر از قبل شود.
پیشنهاد می کنیم انجام دهید: تست آنلاین میزان آرامش
نوع دوم افسردگی
نشانه های این مرحله برخلاف مرحله اول، شخصی تر می باشد. پذیرفتن و قبول کردن فقدان عزیز از دست رفته برای ما از لحاظ شرایط روحی و روانی فشار بسیار زیادی می آورد. پیشنهاد این است که آغوشی گرم در کنار فرد غم زده قرار گیرد که بتواند از لحاظ عاطفی و هیجانی، خود و موقعیتی که در آن قرار دارد را مدیریت کند.
مرحله پنجم، پذیرش و قبول کردن غم و اندوه
زمانی که مراحل قبلی را پشت سر گذاشتیم، پذیرش و کنار آمدن با غم و اندوه، در فرد راحت تر از قبل خواهد شد. اما باید گفت که کنار آمدن با غم و آنچه که برای فرد رخ داده است، موضوعی نیست که هر فردی به راحتی بتواند به آن دست پیدا کند. بلکه شرط لازم، پذیرفتن، شجاعت و منطقی برخورد کردن می باشد.
بعضی مواقع شرایط غیر قابل پیش بینی مانند فوت کردن ناگهانی اطرافیان، فرصت واکنش درست را از فرد مورد نظر می گیرد یا شرایطی شکل می گیرد که او هرگز موفق نمی شود از مراحل اول و دوم ذکر شده فراتر رود. در نتیجه فرد انکار و خشم را سرلوحه کار خودش قرار می دهد. در مرحله پذیرفتن شرایط غم و اندوه، به فرد کمک می شود با شرایط پیش آمده ای که دارد، کنار آمده و روحیه خود را مجددا بازیابی کند.
