روش های درمان روانشناسی بسیار متنوع و گوناگون هستند. هر یک از این روش ها معمولاً توسط یک فرد یا گروه روانشناس یا فیلسوف پایه گذاری شده. و در گذر زمان، به عنوان یک روش درمان روانشناسی مطرح شده است. در این مقاله قصد داریم با روش های درمان روانشناسی و کاربردهای آن ها آشنا شویم. در حال حاضر در دنیا روش های درمان روانشناسی متنوعی وجود دارند که از جمله مهترین آنها عبارتند از:
1- روش درمان روانکاوی، 2-روش درمان شناختی- رفتاری، 3- روش درمان شناختی، 4- روش درمان رفتاری، 5-روش گروه درمانی، 6-روش درمان فردی، 7-روش درمان های انسان گرایانه، 8-روش گشتالت-درمانی، 9- روش درمان های وجودی، 10-روش درمان های زیست-پزشکی، 11-روش خانواده درمانی، 12-روش زوج درمانی.
روش های درمان روانشناسی: 1- روش درمان روانکاوی:
این نوع درمان یکی از معروف‌ترین رویکردهای درمانی است. روش درمانِ روانکاوی فردی توسط زیگموند فروید بنیان نهاده شده است. هدف اصلی درمان روانکاوی این است که به افراد کمک کند به تعارض‌های ناخودآگاهی که براساس آرزوهای برآورده‌نشده کودکی پدید آمده‌اند و به شکل علایم بروز می‌کنند، بینش پیدا کند. و به الگوهای بالغ بیشتری از تعامل و رفتار دست یابد.
نقش روانکاو در روش درمان روانکاوی چیست؟
روان درمانگر تحلیلی که روانکاوی می کند در صحبت‌های افراد به دنبال کشف الگوها یا رویدادهای مهمی در گذشته است که ممکن است در مشکلات فعلی بیمار نقش داشته باشند می‌گردد.
مزایا و معایب روش درمان روانکاوی کدامند؟
با وجودی که انتقادات زیادی از این روش درمان به عمل آمده و بسیاری آن را پرهزینه و زمانبر می‌دانند امّا این روش دارای مزایایی است. در روش روانکاوی، درمانگر محیط غیرانتقادی، راحت و همدلانه‌ای را فراهم می‌سازد که شخص مراجعه‌کننده، خود را برای نشان دادن و آشکار ساختن احساسات یا اعمالی که به استرس یا تنش در زندگیش انجامیده، راحت حس می‌کند. در حال حاضر یک مکتب روانکاوی وجود ندارد، بلکه از زمان فروید تا کنون که موسس این مکتب است، مکاتب مختلفی در این زمینه ایجاد شده است که ممکن است با درمان روانکاوی سنتی فروید تفاوت زیادی داشته باشند.
روش های درمان روانشناسی: 2- روش درمان شناختی-رفتاری:
یکی از روش های پرکابرد در درمان روانشناسی، روش درمان شناختی-رفتاری است که توسط آلبرت الیس ارائه شده است. این روش درمانی، حاصل توسعه روش رفتار درمانی عقلانی هیجانی (REBT) است که الیس آن را معرفی نموده است. رویکرد شناختی- رفتاری به درمان یکی از رایج ترین رویکردهای درمانی روانشناسی است. درمان شناختی رفتاری مرکب از دو شیوة درمانی مؤثر شناختی و رفتاری، یک درمان کوتاه مدتاست معمولاً کم هزینه تر از سایر گزینه های درمانی است.
روش درمان در روش درمان شناختی-رفتاری چگونه است؟
روش درمان شناختی-رفتاری بر پایه این تصور کلی است که رفتارها و الگوهای فکری منفی متغیر تأثیر بسزائی بر عواطف شخصی دارد. هدف درمان شناختی-رفتاری آموزش این نکته به افراد است که با وجودی که آن ها نمی توانند بر تمام جنبه های دنیای پیرامونشان کنترل داشته باشند امّا می توانند چگونگی تعبیر و تفسیر و پرداختن به چیزهایی که در محیط شان وجود دارد را کنترل کنند. روانشناسان با کمک این روش درمان به بیماران در پرداختن به یک مشکل خاص کمک می کنند. در خلال دوره درمان، روانشناس به فرد یاد می دهد که چگونه الگوهای فکری مخرّب یا مزاحمی که دارای تأثیرات منفی بر روی رفتارش هستند را شناسایی کند و تغییر دهد.
روانشناسان از روش درمان شناختی-رفتاری برای درمان طیف وسیعی از اختلالات، از جمله اضطراب، هراس ها، افسردگی، اعتیاد و انواع رفتارهای ناسازگارانه استفاده می کنند.
روش های درمان روانشناسی: 3- رفتار درمانی شناختی (CBT):
یکی دیگر از روش های درمان روانشناسی، روش رفتار درمانی شناختی (Cognitive Behavioral Therapy) است که در ایران با نام درمان شناختی رفتاری هم شناخته می‌شود. رفتار درمانی شناختی، یکی از بزرگ‌ترین دست‌آوردهای علم روانشناسی در نیم قرن گذشته است. روش درمان شناختی، توسط «آرون بک» برای درمان افسردگی ایجاد شد.
روش درمان در رفتار درمانی شناختی (CBT) چگونه است؟
روش رفتار درمانی شناختی بر این فرضیه استوار است که افکار، عقاید، نگرش و گرایش های ادراکی بر چیزی که احساسات تجربه می کنند و همچنین برشدّت آن احساسات اثرگذار است. هدف روانشناسان در استفاده از روش رفتار درمانی شناختی (CBT) این است که به افراد کمک کنند تا شناسایی و کنترل روش های منفی یـادگیری را یاد بگیرند. پس از یادگیری کنترل روش های منفی، روانشناسان به بیماران یاد می دهند که چگونه این گرایش را تغییر دهند. و به روش واقعی تری فکر کنند. مطالعات روانشناسی نشان می دهد که این شکل از درمان نتایج قابل ملاحظه ای را مخصوصاً در زمینه افسـردگی به دست آورده است.
روش های درمان روانشناسی: 4- روش درمان رفتاری:
هدف روانشناسان در استفاده از رفتار درمانی این است که بتوانند با کمک اصول یادگیری، رفتار ناسازگار و نامطلوب را تغییر دهند. رفتار درمانگران دقیقا با این مساله مواجهند که مراجعه کننده چگونه فرا گرفته است، یا فرا می‌گیرد؟ چه عواملی یادگیری او را تقویت می‌کنند و تداوم می‌بخشند؟ و چگونه می‌توان از طریق روانشناسی فرایند یادگیری او را تغییر داد. تا چیزهای بهتری را جایگزین رفتارهای نامطلوب خویش کند؟
روش درمان رفتاری در چه زمینه هایی کاربرد دارد؟
هدف اصلی این شیوه درمان روانشناسی آن است که ارتباطهای نامطلوب میان محرک، و پاسخ به آن، به نحو مطلوبی تغییر یابند. در واقع روانشناسان انتظار دارند که با رفتار درمانی، رفتار نامطلوب را تغییر دهند.
درمان رفتاری برای طیف وسیعی از اختلالات نتیجه بخش بوده است. این اختلالات شامل اختلال های اضطرابی، افسردگی، جنسی، اختلال های رفتاری کودکان، استرس ها واختلال در روابط زناشویی و … می شود.
روش های درمان روانشناسی: 5- روش گروه درمانی:
گروه درمانی شکلی از روان درمانی است که در آن، دو یا بیشتر از دو فرد با یک یا چند درمانگر یا مشاور کار می‌کنند. این روش، روش متداول و جا افتاده‌ای در درمان روانشناسی است که در آن، اعضای گروه می‌توانند از تجربیات دیگران آگاه شده و از آنها درس بگیرند. گروه درمانی نسبت به روان درمانی فردی، هم از نظر هزینه‌ای با صرفه‌تر است و هم در برخی موراد موارد اثربخش‌تر به نظر می رسد.
روش درمان گروه درمانی در چه زمینه هایی کاربرد دارد؟
در روانشناسی معمولاً از گروه درمانی معمولاً برای کسانی که از بیماری ذهنی یا مشکل رفتاری رنج می‌برند، استفاده می کنند. همچنین، گاهی فضایی را برای گردآمدن افرادی که در حال حاضر درگیر مشکل مشابهی هستند و یا در گذشته به مشکل مشابهی گرفتار بوده و اکنون نجات یافته‌اند، فراهم می‌سازد. تجربه مشاوران و روانشناسان نشان می دهد که در گروه درمانی، اعضای گروه می‌توانند با پشتیبانی عاطفی همدیگر، رفتارهای تازه‌ای را تجربه کنند.
روش های درمان روانشناسی: 6- روش درمان فردی:
در روانشناسی آلفرد آدلر کسی بود که مفاهیم روانشناسی فردی را مطرح ساخت. در درمان فردی، سلامت روانی شخص به وسیلة میزان علاقه اجتماعی او سنجیده می شود و هدف از بهداشت روانی ایجاد تعادل اجتماعی در خانواده وجامعه می باشد.
روش درمان فردی در چه زمینه هایی کاربرد دارد؟
در روش درمان فردی، درمان نوعی فرآیند یادگیری است. در روش درمان فردی، روانشناسان به مراجعان آموزش می دهند تا ادراک، انگیزه ها و اهداف خود را تغییر دهند. هدف درمان آن است که مراجعان به افکار نادرست و اهداف غیر واقعی خود پی برند و اهداف، مفاهیم و نگرشهای جدیدی را جایگزین آنها نمایند.
روش های درمان روانشناسی: 7- روش درمان انسان گرایانه:
در روانشناسی، روش درمان انسانگرایانه توسط کارل راجرز ایجاد شد. روش درمان انسانگرا دارای انواع گوناگونی است. با این حال همگی بر گرایش طبیعی فرد به رشد و خودشکوفایی تاکید دارند.
روش درمان انسان گرایانه در چه زمینه هایی کاربرد دارد؟
در روش انسان گرایانه اختلالهای روانشناسی را برخاسته از اختلال در فرایند دستیابی به توانمندی های بالقوه شخص، بر اثر شرایط یا دخالت کسانی (پدر و مادر، معلم، خواهر یا برادر) می دانند که سعی دارند رشد شخص را به زمینه هایی که خودشان می پسندند هدایت کنند.
هدف روانشناسان و درمانگران انسانگرا این است که برای شخص کشف اندیشه ها و هیجانهایش را تسهیل کنند و برای دستیابی به راه حلهای خود به او کمک کنند.
روش های درمان روانشناسی: 8- روش گشتالت درمانی:
گشتالت درمانی توسط فردریک پرز ایجاد شد. در این درمان که نگرش مثبتی به ماهیت انسان دارد، افراد تشویق به آگاهی یافتن و به‌کار بردن تمام ظرفیت هیجانی خود می شوند.
روش درمان گشتالت درمانی در چه زمینه هایی کاربرد دارد؟
به نظر میرسد که رویکرد گشتالت درمانی، مخصوصا برای افرادی که نسبتا باز و بی پرده و بیش از حد روشنفکر هستند، مفید باشد. زیرا که بر آزادی‌های حال مراجعان، نسبت به استبداد گذشته تاکید می کند.
محدودیت عمده گشتالت درمانی، دامنه نسبتا محدود تعداد مراجعان است که چنین درمانی برای آنها قابل اجرا است. از دیدگاه روانشناسی این محدودیت نشات گرفته از چند عامل زیر است:
1. نقش مواجهه گر مشاور.
2. شدت تجربه هیجانی مراجعه کنندگان در درمان.
3. فلسفه فردگرایی بسیار شدید که به نظر می رسد هر نظام اجتماعی و روش زندگی دیگر را حقیر می شمارد.
روش های درمان روانشناسی: 9- روش درمان های وجودی:
بنیانگذار این شیوه درمان روانشناسی “رولو می” می باشد. درمان وجودی عمدتاً به شناختن دنیای ذهنی درمانجویان اهمیت می دهند. در درمان وجودی روانشناس با شناخت دنیای ذهنیدرمانجو به او کمک کند به آگاهی و گزینه های تازه ای برسد. در روش درمان وجودی، تمرکز روی شرایط فعلی درمانجویان است نه روی کمک کردن به آنها در بازیابی گذشته خویش.
روش درمان وجودی در چه زمینه هایی کاربرد دارد؟
درمان وجودی از درمانجویان می خواهد روشهای زندگی نکردن به صورت کامل و اصیل را تشخیص داده و انتخابهایی بکنند که به آنها کمک کنند که به چیزی تبدیل شوند که قابلیت آن را دارند. هدف درمان این است که به درمانجویان کمک شود به سمت اصالت پیش بروند و تشخیص دهند چه موقعی خود را فریب می دهند.
روش های درمان روانشناسی: 10- روش درمان زیست پزشکی:
روش درمان زیست پزشکی اصطلاحی کلی است برای هر شکلی از درمان روانشناختی که مبتنی بر فنون زیست شناختی. دارو درمانی، جراحی روانی و درمان با ضربهٔ الکتریکی تشنج آور که از سوی روان پزشک تجویز می‌شوند، در حوزه این درمان قرار می گیرند.
روش درمان زیست پزشکی در چه زمینه هایی کاربرد دارد؟
این الگوی درمانی روانشناسی معتقد است که اختلالات، بیماری بدن است. کسانی که از این الگو طرفداری می کنند معمولا با اختلالات به صورت یک بیماری برخورد می کنند. این روانشناسان نشانه های گوناگون یک اختلال را با هم در یک نشانگان منسجم گروه بندی می کنند و سبب شناسی یا علت آن نشانگان را با بررسی چهار علت احتمالی جستجو می کنند: 1-میکرب ها، 2-ژنها، 3-زیست شیمی فرد بیمار، 4-کالبد شکافی اعصاب. روانشناسان پس از شناسایی مسبب اختلال با کمک دارو اختلالات را برطرف می کنند.
روش های درمان روانشناسی: 11- روش خانواده درمانی:
در این نوع درمان روانشناسی، آموزش، پیشگیری و درمان برای کمک به خانواده ها، کل خانواده را در بر می گیرد. در خانواده درمانی روانشناسان برای حل مشکل خانواده یا یکی از اعضا آن، کل سیستم خانواده را مورد توجه قرار می دهند. و تلاش می کنند علل بروز و عوامل تشدید کننده مشکل در داخل خانواده و در نوع روابط اعضا با یکدیگر مورد بررسی قرار گیرد. این شیوه از درمان روانشناسی، مبتنی بر رویکرد سیستمهاست و معتقد است زمانی می توان به رفع یک مشکل نائل شد که از نیروی تک تک اعضا استفاده کرد و عوامل تنش زا را مرتفع ساخت.
روش های درمان روانشناسی:12- روش زوج درمانی:
اغلب روانشناسان و درمانگرانی که با زوج ها کار می کنند از اصطلاح «زوج درمانی» استفاده می کنند. زوج درمانی ممکن است به وسیله روان پزشکان، روانشناسان، مددکاران اجتماعی، پرستاران روان پزشکی، مشاوران روحانی و خانواده درمانگرانی که دوره های مخصوص این کار را دیده اند و تحت نظارت برای انجام آن تعلیم یافته اند، انجام شود.
روش درمان زوج درمانی چگونه است؟
فرض مشاور روانشناس و درمانگری که در این حوزه کار می کند، این است که ناراحتی و ناشادمانی که یک زوج با آن روبه رو هستند، چیزی بیش از مشکلات و علایم شخصی آنهاست. زوجی که به درمانگر مراجعه کرده اند ممکن است در مورد فاصله گیری عاطفی، نزاع بر سر قدرت، اشکال در ارتباط برقرار کردن، حسادت، خیانت و عدم ارضای جنسی و خشونت شکایت داشته باشند. درمانگر به زوج کمک می کند که زندگی مشترک شان را مورد بررسی قرار دهند و تصمیم بگیرند که چه تغییراتی لازم است. آنها سعی می کنند سوء تفاهم های دوجانبه، انتظارات غیرمعقول، و تصورات بیان نشده ای را که باعث تداوم تعارض میان آن دو می شود، برطرف کنند.
نکته ای که روانشناسان بر آن تاکید دارند این است که در اغلب موارد زوج درمانی و درمان فردی با هم ترکیب می شود. همچنین در صورتی که خشونت خانوادگی شدیدی وجود داشته باشد، ممکن است زوجین را به صورت جدا از هم درمان کرد.
“مرکز مشاوره تلفنی رهیاب”
مشاوره دهنده تخصصی و پاسخگویی به سوالات شما
برای تماس با مشاوران روانشناسی ما از تلفن ثابت با شماره
28421382
تماس حاصل فرمایید
این شماره در سراسر کشور بدون پیش شماره و از طریق تلفن ثابت قابل شماره گیری است
همه روزه از ساعت ۸ صبح تا ۹ شب
حتی ایام تعطیل
برای مشاوره روانشناسی می توانید تلفنی با مشاوران مرکز مشاوره صدای رهیاب در تماس باشید:
تلفن مرکز مشاوره روانشناسی تلفنی صدای رهیاب : از سراسر کشور فقط با تلفن ثابت و بدون پیش شماره 28421382.
شبکه های اجتماعی مرکز مشاوره روانشناسی رهیاب : کانال تلگرام مرکز مشاوره تلفنی صدای رهیاب. – صفحه اینستاگرام مرکز مشاوره تلفنی صدای رهیاب.
