بدون تردید، مقایسه خود با دیگران، در زمره رفتارهای نادرست و غیر صحیح تلقی می شود. با این وجود، بسیاری از افراد در ذهن و فکر خود ضمن اینکه نمی توانند از این رفتار دست بکشند، پیوسته مقایسه خود با دیگران را در ذهنشان مرور می کنند. اگرچه ممکن است بسیاری از افراد از نادرست بودن این افکار آگاهی و اطلاع داشته باشند، اما از علل و عوامل تکرار آن در ذهن خود واقف نیستند.
به طور کلی، قیاس کردن خود با دیگران، یکی از علل اصلی کاهش و از دست دادن عزت نفس می باشد. کاهش عزت نفس نیز سبب کاهش چشمگیری اعتماد به نفس می شود. بدون تردید، ادامه این روند علاوه بر از دست دادن آرامش، سبب رخت بر بستن رضایتمندی و شادی از ابعاد مختلف زندگی فرد می شود.
به طور معمول، در هنگام مقایسه خود با دیگران، فرد نقاط ضعف خود را در مقابل نقاط مثبت دیگران قرار داده و از این منظر به کل قضیه و موضوع نگاه می کند. امروزه تحت تأثیر نفوذ و گسترش دنیای مجازی و به ویژه شبکه های اجتماعی، مقایسه خود با دیگران بیش از پیش نمود و بروز یافته است. اگرچه نیت و قصد اصلی سازندگان این شبکه ها بر مبنای نزدیک ساختن و تعامل بیشتر مردم متمرکز شده است، اما در عمل نه تنها این موضوع صورت حقیقی به خود نگرفته، بلکه سبب فاصله گرفتن و شکاف بیشتر مردم از یکدیگر شده است. در حال حاضر، مردم مختلف با دیدن عکس های زرق و برق دار شبکه های مجازی، بیشتر به سمت مقایسه خود با دیگران روی آورده اند، غافل از این مسئله که شاید عکس مورد نظر جنبه واقعی و حقیقی نداشته باشد.
دلایل و عوامل اصلی مقایسه خود با دیگران
نداشتن اعتماد به نفس کافی تأثیر بسزایی در سوق پیدا کردن افراد به سمت مقایسه خود با دیگران، از خود برجای می گذارد. بر همین اساس، عدم اعتماد به نفس لازم در قوی تر شدن و تقویت این حس بیش از پیش تأثیرگذار و مؤثر می باشد. در این حالت فرد به سبب عدم عزت نفس کافی موفقیت ها و کامیابی های خود را نادیده گرفته و بر روی موفقیت های دیگران معطوف می شود.
لازم به ذکر است که افرادی که به مقایسه خود با دیگران تمایل پیدا می کنند، در زمره افراد ناموفق و شکست خورده قرار نمی گیرند، بلکه به علت نداشتن اعتماد به نفس نقاط ضعف خود را با نقاط مثبت دیگران مقایسه می کنند. چنانچه این احساسات و افکار وجود فرد را احاطه نماید، برای افزایش اعتماد به نفس به خود باید اقدامات لازم و مقتضی را به کار ببندد.
یکی از عوامل مهم مقایسه خود با دیگران، کمال گرایی افراطی می باشد. این ویژگی و خصوصیت شخصیتی در این زمینه تأثیر بسزایی از خود برجای می گذارد. فرد کمال گرا در اندیشه انجام دادن کارهای خود به بهترین نحو ممکن به سر می برد. در نتیجه این امر، رضایت و احساس خرسندی در کارها ایجاد نمی گردد. نبود احساس رضایت، سبب شکل گیری مقایسه های آزار دهنده در وجود فرد می شود.
یکی دیگر از عوامل مهم مقایسه خود با دیگران، نداشتن روحیه منعطف و انعطاف پذیر می باشد. به طور کلی، افراد برای رسیدن به پیشرفت و موفقیت، متناسب با توانایی های خود درصدد یافتن مسیر مختص به خود بر می آیند. عدم انعطاف پذیری در این موارد سبب می گردد فرد بر روی یک راه حل کلی معطوف شده و ضمن قیاس کردن خود با دیگران، به دنبال استفاده از ملاک های آنها برای دستیابی به موفقیت و کامیابی می باشد.
روش ها و شیوه های تأثیرگذار رفع حس مقایسه خود با دیگران
از آنجایی که تکرار حس مقایسه خود با دیگران سبب شکل گیری یک عادت ذهنی در افراد می شود، برای پایان دادن به این افکار و احساسات، بکار بردن شیوه ها و راهکارهایی در این زمینه مثمر ثمر واقع می گردد.
تمرکز کردن و معطوف شدن بر روی نقاط قوت خود، یکی از راهکارهای مؤثر و تأثیرگذار در این موضوع محسوب می شود. در این شیوه، یادداشت کردن نقاط قوت و توانایی های خود و یافتن راه هایی برای تقویت و بهبود این مهارت ها، از درجه اهمیت بسیار بالایی برخوردار می باشد. از شیوه های مهم دیگر در زمینه مقایسه خود با دیگران، کامل و بی عیب و نقص نبودن هیچکس و پذیرفتن و قبول کردن این موضوع می باشد.
به طور کلی، هنگامی که نقص و ایرادی در وجود افراد نمایان شود، از منظر هیجانی، در این دسته افراد احساسات و افکار بد بشدت خطور می کند. در این مواقع مدیریت و کنترل این افکار می تواند بسیار تأثیرگذار و مؤثر باشد. بدون اغراق، هیچکس قادر نخواهد بود بدون عیب و نقص و بی هیچ ایرادی رفتارهای خود را بروز دهد.
کنار آمدن با تغییر و پذیرفتن آن نیز از راهکارهای تأثیرگذار در زمینه مقایسه خود با دیگران محسوب می شود. چنانچه فرد برای دستیابی به موفقیت، پیشرفت و احساس خوشبختی نیاز باشد که تغییراتی را در وجود خود ایجاد نماید، باید نسبت به ایجاد آن تمهیدات لازم و مقتضی را به عمل آورد. بخشیدن و درس گرفتن، پذیرفتن متفاوت بودن افراد با یکدیگر و پذیرفتن خود با تمام ویژگی های رفتاری و شخصیتی خود، از دیگر موارد تاثیر گذار در زمینه مقایسه خود با دیگران به شمار می آید.
