روانشناسی شخصیت به افراد این قول را داده است که در راستای شناخت بهتر خودشان و کسانی که با آنها به نحوی در ارتباط هستند به آنها کمک می کند. آزمون های شخصیت که معمولاً به شکل پرسشنامه پر می شوند، ابزاری برای انجام این کار است. این معیارهای شخصیتی همچنین در تحقیقات علمی مورد استفاده قرار می گیرد تا بتوان کشف کرد که چگونه تفاوت های فردی در ویژگی های مختلف، می تواند با دیگر جنبه های زندگی افراد مرتبط باشد.
منظور از آزمون های شخصیت آزمون هایی هستند که احساس و ادراک انسانی در آنها وجود ندارد. سؤالات این آزمون ها پاسخ درست یا غلط ندارد. و بهترین معیارهای شخصی با پذیرش یا رد شدن در این آزمون ها مشخص نمی شود. این آزمون ها مانند امتحان های معمولی نیستند که شرکت کنندگان بر اساس نمره دریافتی در یک دسته مرتب شوند، بلکه درعوض بر اساس مقایسه آنها با یکدیگر، افراد را در یک سری از طیف های ویژگی های مهم شخصیتی قرار می دهد.
آزمون شخصیت معتبر چگونه کار می کنند؟
آزمون های شخصیت بی شماری امروزه در دسترس قرار دارد. ارزیابی شخصیت یک مجموعه مشخص از ویژگی ها مانند پنج بعد مهم شخصیتی را می توان با استفاده از تعدادی از پرسشنامه های متفاوت پیاده سازی کرد. با این وجود آزمون های شخصیت که از نظر علمی تأیید شده اند معمولاً در چند ویژگی با هم مشترک اند.
آزمون دهنده ها معمولاً یک سری از موارد را مطالعه می کنند که توصیف کننده ویژگی های شخصیتی است و میزان تطابق عبارات با شخصیت خودشان را درجه بندی می کنند – البته می توانند میزان تطابق عبارت ها با شخص دیگری را نیز درجه بندی کرده و شخصیت آن فرد مورد نظر را نیز تعیین کنند.
این فهرست ها می توانند به اندازه ده آیتم و کوتاه باشند یا اینکه طولانی تر بوده و چند صد آیتم را بررسی کنند (تست های طولانی تر معمولاً نتایج قابل اعتماد تری به دست می دهد)، آیتم ها ممکن است یک صفت واحد و یا عبارت های کاملی درمورد ماهیت انسان باشند.
برای مثال دومین نسخه از آزمون شخصیتی پنج عاملی عبارت های زیر و نیز چند ده مورد دیگر را شامل می شود که هر یک از آن برای ارزیابی یکی از 5 بعد شخصیتی مهم استفاده می شود:
شخصیت پیچیده و افکار عمیقی دارد (گشودگی)
قابل اعتماد است، همیشه می توان روی او حساب کرد (وظیفه شناسی)
پر حرف است (برون گرایی)
دلسوز است، قلب لطیفی دارد (توافق پذیری)
احساساتش را تحت کنترل دارد (ثبات عاطفی/ روان رنجوری)
هنگامی که رتبه بندی انواع آیتم ها جمع بندی شود، امتیازات افراد مختلف را می توان بر اساس میانگین نمونه های شرکت کننده های دیگر، با هم مقایسه کرد. به این ترتیب، می توان دریافت که مثلاً ویژگی گشودگی، وظیفه شناسی و توافق گرایی در فردی بالاتر از حد نرمال است، برون گرایی وی کم، و روان رنجوری او بالا می باشد؛ همچنین هر نوع ترکیب دیگری از ویژگی ها را نیز می توان ارزیابی کرد.
در حالی که آزمون 5 عاملی شخصیت، آزمون نسبتاً جامعی است و تصویر گسترده ای از شخصیت یک فرد ارائه می کند، بسیاری از پرسشنامه های دیگر وجود دارد که برخی از آنها روی یک ویژگی مشخص تمرکز می کنند (مانند آزمون شخصیت خودشیفته). دیگر معیارهای شخصیتی مانند چک لیست روان پزشکی Hare به جای خود آزمایی، از طریق مصاحبه با یک متخصص آموزش دیده انجام می شود.
برخی آزمون شخصیتی که به طور گسترده استفاده می شود:
در ادامه برخی ازشناخته شده ترین و متداول ترین ابزاری که برای ارزیابی شخصیت استفاده می شوند، آورده ایم. بسیاری از آنها به اختصار پرسشنامه نامیده می شود و مجموعه ای از آیتم ها را شامل می شود که فرد به آنها پاسخ می دهد؛ هر یک از آنها نشان دهنده ابعاد متفاوتی از شخصیت می باشد. این ابزارهای اندازه گیری در طیف وسیعی از زمینه ها کاربرد دارند و استفاده می شوند، از مطالعات روانشناسی گرفته تا ارزیابی کارکنان؛ به ویژه آنهایی که از پشتوانه تحقیقات علمی برخوردا می باشد.
پرسشنامه 5 عاملی شخصیت 2 (BFI-2) آخرین نسخه از ابزار ارزیابی 5 ویژگی بزرگ شخصیتی است که با عناوین برون گرایی، توافق گرایی، وظیفه شناسی، احساسات منفی و گشودگی ذهن و نیز جنبه های هر یک از آنها شناسایی می شوند. این پرسشنامه در تحقیق های روانشناسی به کار گرفته می شود و برای ارزیابی شخصی نیز می توان از آن استفاده کرد.
نسخه تجدید نظر شده پرسشنامه شخصیت NEO (NEO PI-R) یک نسخه تجدید نظر شده از ابزاری است که در واقع نام گذاری آن براساس حرف ابتدایی سه بعد از 5 عامل شخصیتی (روان رنجوری، برون گرایی و گشودگی در برابر تجارب) انتخاب شده است؛ البته این پرسشنامه توافق گرایی و وظیفه شناسی را نیز به همراه 30 مورد از ویژگی های رفتاری خاص موجود در ه عامل ارزیابی می کند. این پرسشنامه در تحقیقات روانشناسی استفاده می شود.
در پرسشنامه شخصیت تجدید نظر شده هگزاکو (HEXACO-PI-R) برای ارزیابی شش بعد شخصیتی بر اساس مدل هگزاکو استفاده می شود. این ابعاد شخصیتی در واقع همان ویژگی های ذکر شده در آزمون 5 عاملی هستند که ویژگی صداقت- فروتنی نیز به آن اضافه شده است. این پرسشنامه در تحقیق های روانشناسی به منظور ارزیابی شخصیت به کار گرفته می شود.
پرسشنامه شخصیت چند وجهی مینه سوتا (MMPI)
پرسشنامه شخصیت چند وجهی مینه سوتا (MMPI) در درجه اول برای ارزیابی علائم بیماری های روانی و ویژگی های ناهنجار شخصیتی به کار می رود. آخرین نسخه از آن (MMPI-2-RF) شامل مقیاس هایی برای سنجش پرخاشگری، اجتناب از اجتماع، سوء ظن به خود و سایر مشکلات خاص می باشد، همچنین می تواند عوامل وسیع تر و گسترده تری را ارزیابی کند. MMPI برای تحقیقات و برنامه هایی مانند مراقبت از سلامت روان، ارزیابی پزشکی قانونی و ارزیابی نامزدها برای مشاغل امنیت عمومی استفاده می شود.
تست سنجش شخصیت ضد اجتماعی
چک لیست تجدید نظر شده سایکوپاتی Hare (PCL-R) ابزاری دیگر است که برای سنجش ویژگی های روان پریشی مانند رفتار های تکانه ای، عدم احساس پشیمانی یا گناه در مجرمان جنایتکار یا سایرین در محیط های پزشکی قانونی طراحی شده است. برخلاف آزمون های شخصیتی که شامل پرسشنامه های خودآزمایی می باشد، این سنجش از طریق مصاحبه و ارزیابی فرد توسط پزشک متخصص انجام میشود.
تست سنجش روان پریشی
پرسشنامه تجدید نظر شده شخصیت روان پریش (PPI-R) مانند چک لیست Hare برای ارزیابی ویژگی های روان پریشی فرد طراحی شده است، اما برای ارزیابی افراد غیر جنایتکار استفاده میشود و نتایج آن بر اساس پاسخ هایی است که افراد به آیتم های پرسشنامه می دهند.
پرسشنامه سنجش شخصیت خودشیفته (NPI)
پرسشنامه شخصیت خودشیفته (NPI) مشخصاً برای ارزیابی سطح خودشیفتگی فرد استفاده می شود و اغلب محققین از آن استفاده می کنند؛ اما برای خود ارزیابی نیز می تواند به کار گرفته شود. این پرسشنامه برای تشخیص اختلال شخصیت خودشیفته که بر اساس معیارهای DSM-V تعریف می گردد، استفاده نمی شود.
پرسشنامه شخصیت هوگان (HPI) بر اساس مدل پنج عاملی است و برای پیش بینی نحوه عملکرد شخص در مشاغل و بررسی کسانی که نامزد دریافت شغل هستند استفاده می شود. مقیاس های آن بر اساس مشخصه های مربوط به شغل مانند بلند همتی، اجتماعی بودن و حساس بودن به مسائل بین فردی؛ سازمان دهی شده است.
شاخص تیپ شخصیتی مایرز-بریگز (MBTI) به هر فرد یک نوع تیپ روانی اختصاص می دهد با چهار یا هشت حرف مشخص می شود: برونگرایی (E) یا درونگرایی (I)، حسی (S) یا شهودی (N)، منطقی (T) یا احساسی (F)، قضاوتی یا ساختارگرا (J) یا منعطف (P). این نتایج به 16 حالت می توانند ترکیب بشوند مثلاً ENTJ یا ISPF باشند.
تست های ارزیابی شغلی
آزمون MBTI به طور گسترده در کسب و کار استفاده می شود- برای مثال به منظور ارزیابی کارکنان یا در حین سمینارها به کار گرفته میشود، همچنین نسخه های غیر رسمی آن برای استفاده شخصی در دسترس است. اگرچه دانشمندان اغلب محدودیت هایی برای این روش ذکر کرده اند، از جمله اینکه جداسازی تیپ های متفاوت شخصیتی را بیش از حد ساده انجام می دهد.
DISC یا DisC نام مجموعه ای از ارزیابی های شخصیت می باشد که افراد را در چهار دسته طبقه بندی می کند: افراد تسلط گرا (D)، متقاعد کننده (I)، با ثبات (S) و وظیفه شناس (C). مشابه با مایزر-بریگز، این پرسشنامه ها معمولاً برای شناخت تفاوت های فردی درون سازمان ها استفاده می شود اما مورد علاقه ی دانشمندان حال حاضر که روی شخصیت افراد مطالعه می کنند، نیست.
تست های مربوط به انیاگرام بر اساس مفهوم انیاگرام شخصیت می باشند و توصیف شخصیت افراد را بر اساس نه تیپ اصلی و نیز تیپ های ثانویه که “بال” نامیده می شود انجام می دهد. در حالی که انیاگرام در زمینه های تجاری و معنوی تبلیغ شده و مورد استفاده قرار می گیرد اما پشتوانه تجربی ندارد و به ندرت توسط محققین و دانشمندان استفاده می شود.
کدام تست شخصیت شناسی از بقیه بهتر است؟
هر کدام از تست های شخصیت شناسی می تواند جالب و سرگرم کننده باشد. اما از دیدگاه علمی، ابزاری مانند پرسشنامه پنج عاملی نئو (و آنهایی که مبتنی بر مدل پنج عاملی هستند) و آنهایی که توسط دانشمندان روانشناسی استفاده می شوند، مانند MMPI، به احتمال زیاد نتایج معتبر تر و قابل اعتمادتری ایجاد می کنند. نکته ای که این آزمون ها را از سایرین متمایز می کند، امتیازدهی جزئی نگر تر می باشد. آزمون مایرز-بریگز و دیگر تست ها برای آنکه به هر فرد یک “تیپ” شخصیتی اختصاص بدهد استفاده می شوند، اما ویژگی های شخصیتی سیاه یا سفید نیستند: محققین معتقدند که ویژگی ها بیشتر شبیه به یک طیف هستند که دو سر ابتدا و انتهای آنها بالاترین و پایین ترین میزان شخصیت را نشان می دهند.
آیا آزمون های شخصیتی کامل نیز وجود دارد؟
درحالی که سنجش 5 (یا 6) فاکتور شخصیتی پیشنهادی، یک دیدگاه نسبتاً ظریف و جامع از شخصیت فرد ارائه می دهد، اما محدودیت هایی نیز دارند. تحقیقات نشان می دهد که نتایج آزمون ها در خارج از کشورهای صنعتی یا غربی ممکن است کمتر قابل اعتماد باشند و فاکتورهای اصلی ممکن است در تمام نقاط دنیا به شکل یکسانی بروز نکنند.
چگونه می توانم یک تست شخصیت بدهم؟
این بستگی به تست مورد نظر دارد. در برخی آزمون ها مانند پرسشنامه شخصیتی 5 عاملی، می توان به صورت آنلاین شرکت کرد. بقیه تست ها، مانند پرسشنامه شخصیت NEO یا مایزر بریگز را باید با پرداخت هزینه به ناشر خریداری کرد – هرچند نسخه های کوتاه شده یا اقتباسی از این تست ها را می توانید به صورت آنلاین پیدا کنید.
چگونه می توانم از اعتبار یک تست اطمینان حاصل کنم؟
علاوه بر توضیحات بالا در مورد تست ها، منبع تست های آنلاین را نیز مورد توجه قرار بدهید. تستی که مستقیماً توسط یک دانشمند و در یک دانشگاه شناخته شده ارائه شده است، پشتوانه تجربی و علمی عمیق تری نسبت به تست هایی دارد که توسط اشخاصی بدون مدارک علمی ارائه شده اند. تست هایی که به شما نمرات دقیق تری می دهند (مثلاً بر حسب درصد) دقیق تر از تست هایی هستند که به شما یک تیپ شخصیتی اختصاص می دهند.
