اختلال شخصیت پارانوئید چیست – مشاوره روانشناسی

اختلال شخصیت پارانوئید چیست؟

اختلال شخصیت پارانوئید یا پارانویا یکی از انواع اختلالات شخصیتی است. که مشخصه اصلی آن شکاکیت و عدم اعتماد به دیگران و بد بینی به طور دائمی و کلی است. افراد مبتلا به پارانوئید مسئولیت احساسات و رفتار خود را به عهده نمی‌گیرند. و همیشه دیگران را مقصر می‌دانند.

ویژگی افراد مبتلا به پارانوئید چیست؟

مبتلایان به پارانوئید معمولا بد اخلاق و تحریک پذیر هستند. مبتلایان به اختلال شخصیتی پارانوئید افرادی متعصب و همسرانی سیاه دل (غیرتی در حد مرضی) هستند. غرغرو و همیشه ناراضی هستند. که به راحتی از دیگران شکایت می‌کنند و پایشان را به دادگاه می کشند. شکاکیت و عدم اعتماد این افراد به دیگران به صورت یک میل فراگیر برای تفسیر اعمال دیگران به صورت رفتار های عامدانه و به قصد تحقیر کردن، بد خواهی، تهدید و به خطر انداختن، سوء استفاده کردن و بهره کشی یا فریب نشان داده می‌شوند.

اختلال شخصیت پارانوئید یا پارانوئا از چه سنی آغاز می شود؟

اختلال پارانوئید و تمایل فکری منتج از آن تا قبل از رسیدن به اوایل بزرگسالی (قبل از ۲۴ سالگی) شروع می‌شود. و خود را در انواع شرایط نشان می دهد. افراد مبتلا به اختلال شخصیت پارانوئید تقریبا همیشه فکر می کنند که دیگران به طرق مختلف میخواهند از آنها بهره کشی کنند. یا به آنها ضرر برسانند. روانشناسان معتقدند افراد مبتلا به اختلال پارانوئید یا پارانوئا به طور فراوان و بدون توجیه وفاداری یا قابل اعتماد بودن دوستان و آشنایان را زیر سوال می برند. این افراد معمولا به طور مرضی و بدون دلیل حسود (غیرتی،سیاه دل) هستند. و وفاداری همسر خود را زیر سوال می‌برند.

ویژگی های رفتاری افراد مبتلا به پارانوئید چگونه است؟

افراد مبتلا به اختلال شخصیت پارانوئید، هیجان های خود را برون سازی می‌کنند. و بیشتر از میکانیسم دفاعی فرافکنی استفاده می‌کنند. آنها امیال و هوس‌های شدید و افکاری را که نمی‌توانند در مورد خودشان قبول کنند به دیگران منسوب می‌کنند. این افراد سعی می‌کنند با ارائه منطق و دلیل از ایده‌های رفرس و انتسابی و هزیان‌های خود دفاع کنند.

پارانوئید در میان چه اقشاری بیشتر است؟

مطالعات روانشناسی نشان می‌دهند که نرخ شیوع اختلال شخصیت پارانوئید در مردم عادی جامعه (جمعیت غیر بالینی) ۲‎٪ تا۴‎٪ است. افراد مبتلا به اختلال پارانوئید به ندرت خودشان به دنبال درمان می‌روند. و وقتی همسران یا کارفرمایان به آنها فشار می‌آورند تا به مشاور روانشناس یا روان‌درمانگر مراجعه کنند، معمولا قادر هستند خودشان را جمع و جور کنند. و خوشحال (بدون استرس، رنج و عذاب شخصی) به نظر برسند. انگار که در زندگی و با هیچ کس مشکلی ندارند و اوضاع کاملا بر وفق مراد است.

نکته: شیوع اختلال شخصیت پارانوئید در میان مردان بیشتر از زنان است. همچنین پارانوئید در میان اقلیت مهاجران و ناشنوایان بیشتر است.

تحقیقات روانشناسی نشان‌ داده‌اند که نرخ بروز اختلال شخصیت پارنوئید در خویشاوندان افراد مبتلا به اسکیزوفرنی بیشتر از  افراد دیگر است. بعضی تحقیقات روانشناسی نیز نشان داده‌اند که بین اختلال دیلوژنال، نوع فرعی تعقیب و گزند، رابطه‌ی خانوادگی خاص‌تر و مشخص‌تری برقرار است. در نمونه های بالینی اختلال شخصیت پارتوئید بیشتر در مردان تشخیص داده می‌شود تا در زنان. برخلاف آنچه قبلا تصور می‌شد نرخ شیوع در افراد هوموسکشوآل بالاتر از حد معمول نیست. اما باور بر این است که در گروه‌های اقلیت مهاجران و ناشنوایان از مردم عادی جامعه رایج تر است.

شیوه‌ی تشخیص مبتلایان به اختلال شخصیت پارانوئید چگونه است؟

در معاینه بالینی و تشخیص باید مد نظر باشد که افراد مبتلا به اختلال شخصیت پارانوئید ممکن است رفتار و مَنِشی رسمی نشان دهند. و چنین تظاهر کنند که از این که به روان درمانی مراجعه کرده‌اند حیرت زده‌اند. تنش عضلانی (منقبض بودن فرد)، نا توانی در ریلکس بودن و نیاز به اسکن کردن محیط برای کشف سرنخ ممکن است جزو علائم آشکار باشند. منش و طرز رفتار فرد معمولاً بدون حس طنز و جدی است. با اینکه بعضی از حرف‌های آنها ممکن است نادرست باشد. ولی گفتار آن ها هدفمند و منطقی است. محتوای فکر آنها شواهدی دال بر فرافکنی، پیش‌داوری و گاهی افکار ارجاعی و انتسابی نشان می‌دهد. علاوه بر این نکات،برای تشخیص باید معیار های DSM-5  برای این اختلال باید براورده شود.

روش درمانی پیشنهادی برای اختلال شخصیت پارانوئید کدام است؟

روان درمانی بهترین رویکرد برای افراد مبتلا به اختلال شخصیت پانوئید محسوب میشود. در  روان درمانی افراد مبتلا به پارانوئید خیلی مهم است که درمانگر صادق باشد. و رک و صریح جواب صحبت کنند. در دارو درمانی نیز در صورت لزوم داروهای ضد اضطراب مانند دیازپام و گاها داروهای آنتی‌سایکوتیک مثل هالوپریدول در دوزهای اندک تحت نظارت پزشک تجویز می‌شود.