کودک 9 ساله ای را تصور کنید که نمی تواند بند کفش های خود را ببندد، درحالیکه همسالان او به سادگی این کار را انجام می دهند. دوست دارد در کنار دوستانش در پارک دوچرخه سواری کند، اما قادر نیست. علاقه مند است عضو تیم های ورزشی باشد، ولی عملکرد ضعیفش این امکان را به او نمی دهد. او حتی در گرفتن لقمه و حمام کردن ساده روزانه هم دچار مشکل است و نیاز به کمک مادر دارد و با اینکه بسیار با استعداد است، اما از همسالان خود کندتر، بی دقت تر و بی ثبات تر است. علت چیست؟ «اختلال هماهنگی رشدی» نام چالشی است که این کودکان و خانواده هایشان، با آن مواجه اند و از عواقب سخت و سنگین آن رنج می برند.
پیشنهاد می کنیم بخوانید: با کودک گوشه گیر خود چه کنیم؟
اختلال هماهنگی رشدی چیست؟
طبق تعریف انجمن روانشناسی آمریکا، اختلال هماهنگی رشدی، ویژگی کودکانی است که بدون هیچ گونه آسیب خارجی، هماهنگی های حرکتی لازم برای اجرای الگوهای حرکتی متناسب با سن و هوش خود را ندارند. متاسفانه این کودکان در بازی و ورزش از همسالان خود ضعیف ترند و این باعث عدم پذیرفته شدن آنها توسط دوستان و اجتناب خودشان از مشارکت در فعالیت های حرکتی می شود و به دنبال آن زمینه های بروز چاقی، افسردگی، گوشه گیری، کاهش شدید عزت نفس در آنها فراهم می گردد.
آنطور که در منابع علمی عنوان شده، کیفیت عملکرد این افراد در فعالیت های روزمره ای که مستلزم هماهنگی حرکتی است، بسیار پایین تر از آن است که با توجه به سن تقویمی و هوش بهرشان از آنها انتظار می رود. این مساله ممکن است در سنین پایین، به صورت تاخیرهای چشم گیر در راه رفتن، خزیدن، نشستن و پرت کردن اشیا خود را نشان دهد. و در سنین بالا نیز به شکل مشکلات مراقبت از خود، از جمله در لباس پوشیدن، بستن دکمه ها، بالا و پایین کشیدن زیپ، پوشیدن کفش ها، استفاده از کارد و چنگال، نظافت شخصی، مشکل در انجام تکالیف مدرسه مثل، نقاشی کردن، نوشتن، کشیدن، استفاده از قیچی، سازمــاندهی کــردن و اتــمام کار در مدت زمان تعیین شده، نمایان شود. 
پیشنهاد می کنیم بخوانید: اختلال یادگیری – مشاوره تلفنی روانشناسی
ریشه وجودی اختلال هماهنگی رشدی
برخلاف آنچه تصور می شود، علت بروز این اختلال، فلج های مغزی، ضعف های عضلانی و یا مشکلات پزشکی نیستند و در میان متخصصان تحت عنوان «بدکاری خفیف عصب شناختی» توصیف می شوند. یعنی شکل مشخصی از بدکاری مغز که به دلیل عوامل قبل از تولد به وجود آمده و با نقص ساختاری مغز مرتبط است.
همچنین متخصصان این فرضیه را نیز مطرح می کنند که بدکاری خفیف عصبی، ممکن است به دلیل تولد زودرس کودکان باشد. آمارها نشان می دهند 5/12 تا 50 درصد کودکان زودرس دارای مشکلات حرکتی مرتبط با اختلال هماهنگی رشدی هستند و 6 تا 8 برابر بیشتر احتمال ابتلا به این اختلال را دارند. پژوهشگران دیگر، رشد غیرعادی مغز را علت بروز این اختلال مطرح کرده اند و میگویند این امکان وجود دارد که مناطق مختلفی از مغز درگیر این اختلال باشد و موجب شود کودکان از یک یا چند اختلال توامان رنج ببرند.
مشکلاتی که با اختلال هماهنگی رشد دست به یکی می کنند
اختلال هماهنگی رشدی اغلب، با دیگر اختلال های رشدی همراه است و عمده ترین آنها بیش فعالی است. آمارها نشان می دهند، 50 درصد این کودکان، بیش فعال نیز هستند. همچنین اختلالات یادگیری و نقص زبانی و کلامی نیز یک اختلال رایج و مرتبط دیگر با اختلال هماهنگی رشدی به شمار می رود.
پیشنهاد می کنیم بخوانید: عوامل بیش فعالی کودک کدام است؟
درمان، اولین و بهترین اقدام
جدای از ابعاد حرکتی، کودکان با اختلال هماهنگی رشدی، مشکلاتی را در سلامت روانی نیز تجربه می کنند. عزت نفس پایین، درجه اضطراب و افسردگی بالا، ناهنجاری های رفتاری و هیجانی، از جمله مسایلی است که کودکان دارای این اختلال با آنها دست و پنجه نرم می کنند. همچنین پژوهش ها، خطر چاقی و اضافه وزن و بیماری های قلبی عروقی را از دیگر مشکلات این کودکان بر می شمرند و توصیه فراوان به شروع هر چه سریعتر درمان در آنها می کنند.
پیشنهاد می کنیم بخوانید: اختلال خوردن – مشاوره روانشناسی
درمان بر روی این افراد توسط درمانگران، فیزیوتراپ ها، معلمان و همچنین والدین آگاه صورت می گیرد و همه تلاش می کنند نقش مثبتی در حمایت از نیازهای این کودکان ایفا کنند. به تدریج که کودکان بزرگتر می شوند، استفاده از راهبردهای جایگزین را برای سازگاری با فعالیت هایی که کمتر به هماهنگی حرکتی نیاز دارد، یاد می گیرند و این راهبردها سبب بروز نتایج مثبت در بزرگسالی می شود و درمان تحت نظر متخصصین، به بهترین نحو طی سالیان صورت می گیرد و ثمر می دهد.
