در مرکز روانشناسی رهیاب، مشاوره شخصیت هم به صورت مشاوره تلفنی و هم به صورت مشاوره حضوری صورت می گیرد. یکی از ابزار هایی که می تواند در مشاوره شخصیت یاری دهنده باشد استفاده از تست روانشناسی شخصیت است. تست روانشناسی شخصیت نئودر دو فرم معروف انجام میشود. یکی فرم بلند و اصلی آن است که با نام تست روانشناسی شخصیت NEO PI-R شناخته میشود و شامل 240 سوال است.
دیگری فرم کوتاه شده به نام تست روانشناسی شخصیت NEO-FFI دارد که یک پرسشنامه 60 سؤالی است و برای ارزیابی پنج عامل اصلی شخصیت به کار می رود. در فرم 240 سؤالی هر عامل دارای 6 سطح یا زیر مقیاس است، در حالیکه در فرم کوتاه شده این تست روانشناسی شخصیت، هر عامل با 12 سؤال سنجیده می شود. تست روانشناسی شخصیت NEO بر اساس تحلیل عوامل ساخته شده است و از جدیدترین ابزارها در زمینه تست روانشناسی شخصیت است که توسط کوستا و مک کری در سال 1985 تحت عنوان تست روانشناسی شخصیت NEO معرفی شد.
عوامل پنج گانه شخصیت در تست روانشناسی شخصیت NEO
پنج عامل اصلی شخصیت عبارتند از: روان رنجوری، برون گرایی، انعطاف پذیر بودن، دلپذیر بودن، مسئولیت پذیر بودن و با وجدان بودن که در ادامه به توضیح این عوامل پرداخته می شود.
روان رنجوری (N) در تست روانشناسی شخصیت NEO
تمایل داشتن به تجربه کردن عواطف منفی مانند ترس، غصه، دستپاچه بودن، عصبانیت، احساس گناه و تنفر اعضای مجموعه عامل N را تشکیل می دهند. افراد با نمره بالا در N در این تست روانشناسی، استعداد داشتن عقیده های غیرمنطقی را دارند و کمتر از سایر افراد می توانند با این عواطف منفی کنار بیایند و در مواجهه با استرس از دیگران ضعیف تر هستند. همان طور که از نام این عامل بر می آید، بیمارانی که به عنوان عصبی تشخیص داده شده اند، در این تست روانشناسی شخصیت، نمره بالایی در عامل N می گیرند، اما عامل N در این تست روانشناسی، همانند سایر عواملش یک عامل از عوامل شخصیت سالم را اندازه می گیرد.
نمرات بالا ممکن است نشانه احتمال بالا برای ابتلا به برخی از انواع مشکلات روانپزشکی باشد. اما عامل N نباید به عنوان معیاری برای مشکلات روانی محسوب شود. افرادی که در این تست روانشناسی نمره عامل N آن ها نسبتا پایین تر است، نسبت به سایر افراد معتدل تر هستند و اعصاب راحت تری دارند و در مواجهه در استرس ها آرامش بیشتری دارند.
برون گرایی (E) در تست روانشناسی شخصیت NEO
در این تست شخصیت، همانند سایر تست های مشابه، برون گرا ها گرایش به اجتماعی بودن دارند اما اجتماعی بودن تنها ویژگی آن ها نیست. از صفات دیگر افراد برون گرا می توان به علاقه داشتن به مردم، تمایل به حضور در گردهمایی ها و گروه های بزرگ، جرات داشتن، فعالیت زیاد، پرحرفی و بشاش بودن، پر انرژی بودن و خوش بین بودن و سازش پذیری اشاره کرد. در این تست روانشناسی شخصیت، عامل E همبستگی بالایی به علاقه به ریسک پذیری در مشاغل دارد. سازش پذیری در افراد برون گرا نمایانگر اجتماعی بودن است که خصوصیاتی مانند خوش قلبی، نوع دوستی، اعتماد و فروتنی را شامل می شود.
بر خلاف برون گرا ها، نشان دادن ویژگی های درون گرا ها دشوار است. درون گرایی باید به منزله نبود برون گرایی در نظر گرفته شود نه مخالف برون گرایی. افراد درون گرا خود دار هستند و نمی توان گفت که رفتار غیر دوستانه دارند. مستقل هستند. بر خلاف این که ممکن است تصور شود تنبل باشند، یکنواخت و متعادل هستند. ترجیح افراد درون گرا به تنهایی لزوما نشان گر کم رویی آن ها نیست. افراد درونگرا لزوماً از استرس های اجتماعی رنج نمی برند. گرچه افراد درون گرا خیلی شاد نیستند اما نمی توان گفت که غیر خوشحال یا بدبین هستند.
انعطاف پذیر بودن (O) در تست روانشناسی شخصیت NEO
انعطاف پذیری در تجربه خیلی کمتر از N و E شناخته شده است. عوامل انعطاف پذیر بودن که می توانند شامل تصور فعال، حس زیبا پسندی، توجه داشتن به احساسات درون، تنوع طلبی، کنجکاوی ذهنی و مستقل قضاوت کردن باشند، در تست رواشناسی شخصیت های مختلف مورد بررسی قرار گرفته اند، اما در هیچ کدام از تست روانشناسی ها به اندازه تست روانشناسی شخصیت NEO PI-R به لحاظ به هم پیوستگی در یک حیطه وسیع و در نظر گرفتن به عنوان عاملی مستقل لحاظ نشده اند.
عامل انعطاف پذیر بودن در تست روانشناسی شخصیت NEO PI-R بسیار وسیع مورد بررسی قرار گرفته است. اشخاص انعطاف پذیر هم درباره دنیای درونی و هم درباره دنیای بیرونی کنجکاوی دارند و در زندگی به لحاظ تجربه غنی تر هستند. آنها مایل به پذیرش عقاید جدید و ارزش های غیرمتعارف هستند و نسبت به افراد غیر منعطف بیشتر اهل پذیرش هیجان های مثبت و منفی هستند. نمرات انعطاف پذیر بودن این تست روانشناسی شخصیت، همبستگی خوبی با نمرات آزمون هوش دارد. کسانی که در این تست روانشناسی شخصیت نمرات پایینی در انعطاف پذیری می گیرند، تمایل دارند که رفتار متعارفی داشته باشند و دیدگاه های خود را تغییر ندهند.
افراد انعطاف پذیر یا انعطاف ناپذیر ممکن است هر کدام خیلی سالم تر یا رشد یافته تر باشند اما انعطاف پذیر بودن یا انعطاف ناپذیری بستگی به موقعیت خاص خود دارد و ممکن است هر کدام از این دسته افراد کارهای مفید و مؤثرتری در جامعه انجام دهند.
دلپذیر بودن (A) در تست روانشناسی شخصیت NEO
دلپذیر بودن مانند برون گرایی بعدی از رفتار بین فردی است. یک فرد دلپذیر نوع دوست است، با دیگران همدردی می کند و به کمک کردن اشتیاق دارد و باور دارد که دیگران هم کمک کننده هستند. اما یک شخص غیر دلپذیر شکاک و خود مدار است و نسبت به دیگران ستیزه جو است و بیشتر رقابت جو است تا همکاری دهنده. این که افراد دلپذیر از افراد غیر دلپذیر بیشتر مقبولیت دارند درست است. اما نمی توان گفت همیشه انسان های دلپذیر انسان های بهتری هستند.
توانایی جنگیدن برای ارزش های خود نیز یک امتیاز است و برای نمونه دلپذیر بودن در میدان جنگ یا در صحن دادگاه امتیاز مثبت محسوب نمی شود. یا مثلا در مباحث علمی بدبین بودن و نگاه انتقادی داشتن میتواند مفید باشد. دلپذیر بودن و دلپذیر نبودن هیچکدام در حالت حداکثر خود مطلوب جامعه نیستند و هیچکدام لزوماً سلامت روانی فرد را تایید نمی کنند.
مسئولیت پذیری و با وجدان بودن (C) در تست روانشناسی شخصیت NEO
در این تست روانشناسی شخصیت، مسئولیت پذیری و وظیفه شناسی خصوصیاتی مانند فکر کردن قبل از کار، مبارزه با خواسته های درونی، پایبند بودن به هنجارها و قوانین و سازمان دهی به کارها و اولویت دادن به کارها را در بر می گیرد. این عامل می تواند به معنی قدرت برنامه ریزی بسیار فعال، و سازماندهی و عمل به وظایف محول شده نیز باشد. این موارد را می توان اساس با وجدان بودن نیز دانست. فرد با وجدان مصمم و با اراده است.
افراد موفق در دنیا نمره بالایی در این عامل دارند. نمره بالا در C در این تست روانشناسی شخصیت، با موفقیت شغلی و تحصیلی همراه است و کسانی که در این عامل نمره بالایی می گیرند خوش اخلاق، مطمئن و با دقت هستند. اما نمی توان گفت که افراد با نمره پایین این عامل در این تست روانشناسی شخصیت فاقد اصول اخلاقی هستند. اما می توان گفت که در پایبتندی به اصول اخلاقی خیلی دقیق نیستند. کسانی که در این تست روانشناسی در C نمره پایینی می گیرند ممکن است دقت و پاکیزگی زیاد و باریک بینی لازم را نداشته باشند و در تلاش برای رسیدن به اهداف بیحال باشند.
