تکنیک های زوج درمانی به روش گاتمن

وقتی دو نفر تصمیم به ازدواج با یکدیگر می‌گیرند نمی‌توانند وقوع خیلی از مشکلات و چالش‌ها را پیش‌بینی کنند. هیچ زندگی مشترکی وجود ندارد که عاری از مشکلات و چالش باشد اما گاهی زوجین مشکلات جدی‌تری با هم پیدا می‌کنند که خود نمی‌توانند راهی برای حل آن‌ها پیدا کنند. اگر این مشکلات حل نشوند کم‌کم تبدیل به آتشی می‌شوند که ازدواج آن‌ها را می‌سوزاند.

زوجینی که به مشکل برمی‌خورند برای حل مشکل خود به متخصصین و روان‌شناس ماهر خارج از کشور که در حیطه زوج‌درمانی کار می‌کنند، مراجعه می‌کنند. زوج درمانگران از تکنیک‌های مختلفی برای کمک به حل مشکل زوجین و حفظ زندگی مشترک آن‌ها استفاده می‌کنند. یکی از تکنیک‌هایی که استفاده از آن بسیار هم رایج است، تکنیک های زوج درمانی به روش گاتمن است. اگر می‌خواهید بدانید که تکنیک های زوج درمانی به روش گاتمن چگونه به زوجین کمک می‌کند و در زوج‌ درمانی گاتمن از چه تکنیک‌هایی استفاده می‌شود تا پایان این مقاله همراه ما باشید.

 

زوج‌ درمانی گاتمن چیست؟

تکنیک های زوج درمانی به روش گاتمن یکی از مد‌ل‌های محبوبی است که امروزه زوج درمانگران بسیاری در جلسات مشاوره زوجین از آن استفاده می‌کنند. این تکنیک شامل ارزیابی دقیق زوج درمانگر از روابط زوج می‌شود.

درمانگر روابط زوج را ارزیابی می‌کند و راهکارهایی به آن‌ها آموزش می‌دهد تا یکدیگر را بهتر بشناسند و با دلسوزی و همدلی بیشتری با هم رفتار کنند. دکتر جان گاتمن به همراه همسر خود یعنی جولیا گاتمن به مدت چهل‌سال تحقیق و پژوهش انجام دادند و درنهایت راه‌ های زوج‌درمانی به روش گاتمن را بر مبنای نظریه خانه روابط طراحی کردند.

در تکنیک‌ های زوج‌ درمانی با گاتمن تمامی موانعی که باعث می‌شوند زوجین نتوانند با هم به‌صورت مؤثر و کارآمدی ارتباط داشته باشند بررسی شده و به آن‌ها راه‌کارهایی ارائه می‌شود تا بتوانند این موانع را از سر راه خود بردارند.

قبل از اینکه به توضیح این تکنیک‌ها و روند جلسات درمانی بپردازیم ابتدا بهتر است برای فهم بهتر نظریه زیربنایی این روش یعنی نظریه خانه روابط را توضیح دهیم.

 

نظریه گاتمن چیست؟

شما یک هرم را تصور کنید که از هفت طبقه تشکیل شده است. گاتمن هفت اصل اساسی در یک ازدواج درست را مطرح می‌کند که هرکدام از این اصول در یک طبقه از هفت‌طبقه هرم قرار دارند. برای رسیدن به سطوح بالاتر هرم باید ابتدا اصول سطوح پایین‌تر وجود داشته باشند. اگر هرکدام از این اصل‌ها وجود نداشته باشند مشکلاتی بین زوجین ظاهر می‌شود. این اصول عبارت‌اند از:

• نشانه عاشقی
• عشق و تحسین دوطرفه
• دیدگاه مثبت
• مدیریت تعارض
• برآورده کردن رؤیاها
• خلق معنای مشترک

 

راهکار های ارائه شده برای تقویت روابط زوجین طبق نظریه گاتمن

طبقه اول- ترسیم نقشه راه عشق

اولین طبقه خانه روابط زوجین عشق آن‌ها است. در این طبقه زوجین مسیر عشقی خود را مشخص می‌کنند. درواقع آن‌ها مشخص می‌کنند که چقدر از دنیای درونی یکدیگر، نیازهای یکدیگر، ارزش‌ها، تجارب، ترس‌ها و تردید‌های یکدیگر آگاه هستند و در حقیقت چقدر هم را می‌شناسند.

طبقه دوم- عشق و تحسین دوطرفه

اینکه زوجین چقدر از یکدیگر قدردانی می‌کنند در این طبقه قرار می‌گیرد و بررسی می‌شود. قدردانی زوجین از یکدیگر یکی از مهم‌ترین اصول زیربنایی یک زندگی مشترک سالم است. اگر فرهنگ قدردانی بین زوجین نباشد رفتن به طبقات بالاتر سخت می‌شود.

طبقه سوم- عشق و تحسین دوطرفه

یکی از مواردی که در تکنیک‌های زوج‌درمانی به روش گاتمن مطرح می‌شود این است که زوجین به‌جای رویگردانی از هم نسبت به هم توجه مثبت داشته باشند. این طبقه به همراه دوطبقة قبلی مبنایی برای سنجش صمیمت در زوجین است.

طبقه چهارم- داشتن دیدگاه مثبت نسبت به یکدیگر

مسلماً اگر زوجی نسبت به یکدیگر دیدگاه منفی داشته باشند کوچک‌ترین نقصی در یکدیگر را به‌صورت منفی‌تری ارزیابی می‌کنند. این طبقه بیانگر این است که زوجین نسبت به هم‌ دید مثبت‌تری داشته باشند و اگر رفتار بدی هم از جانب شریک خود دیدند با دید مثبتی آن را ارزیابی کنند.

طبقه پنجم – مدیریت تعارض

توانایی مدیریت تعارض بین زوجین حاصل مجموعه‌ای از مهارت‌هایی است که زوج درمانگر به زوجین آن‌ها را آموزش می‌دهد.

طبقه ششم – برآورده کردن رؤیاها

هرکسی در زندگی‌اش رؤیایی دارد. برخی با ازدواج رؤیاهای خود را سرکوب می‌کنند ولی در دعواها این رؤیاهای سرکوب شده خود را نشان می‌دهند. ازدواج سالم ازدواجی است که در آن دو طرف بتوانند رؤیاهای خود را بیان کنند و از یکدیگر در جهت رسیدن به این رؤیاها حمایت کنند.

طبقه هفتم – خلق معنای مشترک

هیچ‌وقت حتی فرزندان یک خانواده هم نمی‌توانند باورها و عقایدی شبیه به هم داشته باشند اما در یک ازدواج سالم زوجین می‌توانند راجع به باورها و عقاید خود صحبت کنند و به یک فهم و معنای مشترک برسند.

در روش گاتمن دو اصل نیز به‌عنوان ستون‌های نگهدارنده این خانه مطرح می‌شوند که اگر از بین بروند خانه فرو می‌ریزد:

• اعتماد
• وفاداری

 

جلسات زوج‌ درمانی گاتمن به چه صورت است؟

جلسات تکنیک زوج‌ درمانی گاتمن به چند مرحله تقسیم می‌شوند. ابتدا زوجین ارزیابی می‌شوند. سپس چهارچوب جلسات مشخص می‌شود و بعد مداخلات صورت می‌گیرد. در ادامه به بررسی 3 جلسه زوج درمانی گاتمن می پردازیم.

1. جلسه ارزیابی

در ابتدا هنگامی که زوجین به زوج درمانگر مراجعه می‌کنند باید ارزیابی دقیقی از مشکل آن‌ها صورت بگیرد. در زوج‌درمانی گاتمن زوجین پرسشنامه‌هایی پر می‌کنند و با هرکدام از‌ آن‌ها به‌صورت فردی نیز مصاحبه‌ای صورت می‌گیرد تا درمانگر بتواند تصویر دقیقی از مشکلات زوجین به دست بیاورد.

2. چارچوب درمانی

وقتی ارزیابی انجام شد باید چارچوب جلسات درمانی و مدت زمانی که نیاز است زوجین به جلسات زوج‌درمانی مراجعه کنند بررسی شود.

3. مداخلات درمانی

این مرحله همان مرحله‌ای است که تکنیک‌های گاتمن که در ادامه توضیح داده‌ می‌شوند وارد عمل می‌شوند. مداخلاتی که در روش گاتمن صورت می‌گیرد به زوجی که مراجعه کرده است کمک می‌کند تا روابط خود را در این سه زمینه تقویت کنند: دوستی، مدیریت تعارضات و خلق معنای مشترک. برای تقویت روابط زوجین هفت‌طبقه خانه روابط آن‌ها ترسیم شده و برای تحکیم هر طبقه ‌راهکارهایی ارائه می‌شود.

 

نشانه‌های طلاق در روش گاتمن

گاتمن علاوه بر پرداختن به اصول یک ازدواج سالم نشانه‌هایی را نیز مطرح می‌کند که می‌توانند پیش‌بینی‌کننده‌هایی برای جدایی و طلاق باشند:

• چگونگی شروع بحث

یکی از نشانه‌هایی که پیش‌بینی‌کننده‌ای برای جدایی است این است که زوجین چگونه بحث‌های خود را شروع می‌کنند.

• استفاده از ۴ سبک تعاملی منفی

یکی دیگر از پیش‌بینی‌کننده‌های جدایی سبک‌های تعاملی است که زوجین در ارتباط با هم از آن استفاده می‌کنند. گاتمن این سبک‌های تعاملی منفی را ۴ سوار سرنوشت می‌نامد. این ۴ سوار سرنوشت در ازدواج و روابط عاطفی عبارت‌اند از:

1.              عیب‌جویی و انتقاد

طبق تحقیقات گاتمن عیب‌جویی در روابط به‌گونه‌ای که کل شخصیت شریک زندگی زیر سؤال برود و تخریب شود خیلی رایج است که این امر باعث به وسط کشیدن سوار بعدی یعنی تحقیر و اهانت می‌شود.

2.              تحقیر و اهانت

خیلی از افرادی که در رابطه خود عیب‌جویی می‌کنند این کار را با روش‌های تحقیرآمیز انجام می‌دهند. تحقیر خطرناک‌ترین سوار بین این ۴ سوار است چرا که باعث نفرت‌پراکنی بسیاری بین زوجین می‌شود.

3.               گرفتن حالت دفاعی

بعد از اینکه یکی از طرفین شروع به تحقیر کردن طرف مقابل می‌کند، طرف مقابل نیز حالت دفاعی به خود می‌گیرد. در حالت دفاعی هیچ مشکلی حل نمی‌شود بلکه صرفاً کسی از تحقیر شده است طرف مقابلش را سرزنش می‌کند.

4.                طفره رفتن

وقتی سه سوار قبلی به میدان زندگی زناشویی آمدند، آخرین سوار یعنی طفره رفتن می‌آید. درواقع وقتی به‌خاطر عیب‌جویی، توهین و حالت دفاعی تعارض و تنش بین زوجین افزایش شدید می‌شود یکی از طرفین شروع به کناره‌گیری و دورشدن از طرف دیگر می‌کند. این روش در بین مردان نسبت به زنان رایج‌تر است.

• تلاش‌های اصلاحی شکست‌خورده

یکی دیگر از نشانه‌هایی که گاتمن برای طلاق مطرح می‌کند، تلاش‌هایی است که افراد برای اصلاح رابطه‌شان انجام داده‌اند اما موفقیت‌آمیز نبوده است.

• خاطرات بد

وقتی تعارضات بین زوجین شدید شود چیزی جز خاطرات بد از این تعارضات در ذهن آن‌ها نمی‌ماند و مدام این خاطرات را در ذهن خود مرور می‌کنند و صرفاً یک گذشتة منفی به یاد می‌آورند. در این موارد باید برای حذف این خاطرات از مشاوره روانشناسی خارج از کشور استفاده کرد.

 

اهداف گاتمن و تکنیک‌ های زوج‌ درمانی

تکنیک های زوج درمانی به روش گاتمنبه دنبال تقویت روابط در سه جنبه اساسی روابط زوجین یعنی صمیمیت، مدیریت تعارضات و خلق معنای مشترک است؛ بنابراین هر زوجی در هر جایگاه و طبقه اقتصادی و فرهنگی که هستند می‌توانند از این روش درمانی بهره‌مند شوند. البته درمانگر این روش درمانی را برای هر زوجی به‌صورت شخصی‌سازی شده به کار می‌گیرد.

و در آخر ذکر این نکته لازم است که خیلی از زوجینی که فکر می‌کنند زندگی مشترک آن‌ها به انتها رسیده است و دیگر نمی‌توان برای آن کاری کرد به کمک جلسات زوج‌درمانی توانسته‌اند جانی دوباره به ازدواج خود بدهند. زوج درمانگران مرکز مشاور رهیاب آماده کمک به زوجینی هستند که به دنبال اصلاح و حفظ ازدواج خود هستند.