یکی از مشکلات عدیده والدین برخورد با ترس و اضطراب در کودکان است. ترس و اضطراب در کودکان قطعا یک واکنش عاطفی، هیجانی و فیزیکی است. نکته جالب در مورد ترس و اضطراب در کودکان این است که هوش در اکتساب ترس و اضطراب موثر است.
تجربه نشان داده است که اطفال و کودکان باهوش، احتمال خطر را سریع‌تر درک می‌کنند، تخیلات بیشتری در ذهن خود میپرورانند و از این جهت دچار ترس شدیدتری می‌شوند. کودکان یا هوش ترس‌های واقعی یا موهوم‌شان فایق آیند و راه‌های اجتناب، سازگاری یا مقابله با آنها را فرا گیرند.
ترس و اضطراب در کودکان در سنین مختلف
ترس و اضطراب در کودکان از سن ۶ تا ۸ ماهگی است. با دیدن افراد ناآشنا حس ترس و احساس ناراحتی در کودک بروز داده و خود را به مادر می‌چسباند و حتی رویش را از افراد غریبه برمی‌گرداند.
دومین ترس و اضطراب در کودکان، از زمان راه افتادن کودک بروز می کند در این زمان کودک شروع به راه رفتن می کند و پیرامون خود چیزهای ناشناخته می بیند.
در بچه‌های زیر ۲ سال اگر صدای جیغ و داد، رعد و برق، هیجانات مثبت و منفی از طرف اطرافیان یا والدین همزمان با حرکت اسباب‌بازی اتفاق بیفتد، بچه شرطی می‌شود به‌طوری که ممکن است در روزهای بعد همزمان با حرکت اسباب‌بازی از آن بترسد.
ترس و اضطراب در کودکان در سنین ۵-۲ سال، ترس از حیوانات است، تاریکی و ترس از تنهایی بروز می‌کند. ترس از سگ، گربه، خرگوش خیلی طبیعی بوده و کودک با دیدن ان ها معمولا می ترسد.
ترس و اضطراب در کودکان در سنین ۷-۵ سال، بیشتر کودکان از نبودن و مرگ والدین حس ترس و اضطراب می کنند.
در ۷ سالگی و با آغاز دوره دبستان، ترس از مدرسه و جدایی از خانواده و دلبستگی هایشان در برخی از دانش‌آموزان دیده می‌شود.
بیشتر کودکان از پدیده‌ها و موقعیت‌های بی‌خطر می‌ترسند. ترس از دزیده شدن،گم شدن، ترس از معلم، و …
پیشنهاد می کنیم بخوانید: استرس پس از سانحه چیست ، مشاوره اضطراب
ترس و اضطراب در کودکان از کجا منشا می گیرد؟
خود والدین به طورناخودآگاه بذر ترس و اضطراب را ترس و اضطراب در کودکان میپرورانند. تهدید کردن کودک برای برقراری نظم و انضباط در خانه نیز ممکن است باعث ترس کودک از مراکز بهداشتی و فرآیند درمان شود.
مثلاً به کودک گفته شود: دارو نخوری می میری یا او را از آمپول و مراکز درمانی می ترسانند.
با انتظارات و توقعات افراطی و نامتناسب والدین از کودک گاهی تجربه‌ها و خاطرات ناگوار و وحشتناک کودک باعث ایجاد ترس در او می‌شود.
- خصوصیات ژنتیکی خود کودک، عوامل زیستی، سرشتی و آمادگی‌های فطری اولیه و داشتن بدنی آسیب‌پذیر و نحیف
- رشد ناکافی عاطفی و مغزی کودک
- والدین بیش از حد حمایت‌کننده، محافظه‌کار و محتاط کار همیشه کار دست کودکان می دهد و آنها را مضطرب و ترسو بار می اورد.
- سخت‌گیری های خارج از عرف و تهدید کودکان عامل ترس و اضطراب در کودکان است.
- نداشتن برنامه‌ریزی قبلی و آماده کردن کودک بیمار برای انجام فرآیند درمان
- مواجهه با افراد بیگانه، اشیای جدید، صداهای غیرعادی، ناگهانی و بلند و موقعیت‌ها و مکان‌های ناآشنا، جدایی از مادر، خانه، سایر اعضای خانواده و دوستان
- ترس از نقص عضو و صدمات فیزیکی ناشی از بیماری و ترس و اضطراب از مردن
- پرورش نیافتن کافی قدرت درک کودک در مورد ارتباط زمان و مکان، علت و معلول
- عدم امنیت در کودکان
- تاثیر نامطلوب بعضی فیلم‌ها، کتاب‌ها
- ندانسته‌ها در مورد بیماری و روند درمان
- ترس از گم شدن در مدرسه یا بیمارستان
- نگفتن حقایق به کودک درخصوص مکان‌هایی که می‌خواهیم او را ببریم (مدرسه_بیمارستان)
راه های مقابله با ترس و اضطراب در کودکان
۱. اگر کودک از رعد و برق می‌ترسد، در یک روز توفانی به او لباس بپوشانید و او را به حیاط یا بالکن ببرید و بگویید: اگر آسمان برق زد، بعد صدای بلندی خواهی شنید و ترسی هم ندارد.
۲. اگر کودک قرار است در بیمارستان بستری شود و می‌ترسد، حتما از قبل به او بگویید و برای این جدایی آماده‌اش کنید تا یکباره با این موقعیت مواجه و دچار ترس نشود.
۳. ترس و اضطراب در کودکان از بیماری و مرگ نیز نباید باعث شود که واقعیت‌ها را از آنها مخفی کنیم. باید به سوالات کودک مطابق با سطح درک و بر پایه اعتقادات مذهبی پاسخ داده شود.
با کودکتان درباره بیماری صحبت کنید و مطابق با سن و شخصیتش تا حدی او را در جریان بگذارید و اجازه بدهید احساساتش را بیان کند.
۴. وقتی کودک از بیماری یا مرگ شخصی خبردار می‌شود، احساسات زیادی بروز خواهد داد، ممکن است احساس انکار، ناراحتی، ناامیدی، تقصیر یا ترس داشته باشد.
به‌ویژه ممکن است بترسد که مبادا چنین اتفاقی برای خودش یا کسانی که دوستشان دارد، بیفتد. بگذارید درباره احساساتش با شما گفت‌وگو کند. شما نیز به جای انکار احساساتش، به او اطمینان دهید و حمایتش کنید.
۵. درباره اینکه کودک را به مراسم تشییع جنازه یا تدفین ببرید، خودتان بر اساس سن و شخصیت کودک و موقعیت او تصمیم بگیرید.
بسیاری از روان‌شناسان بر این باورند که حضور در مراسم تدفین برای کودکان زیر ۵ تا ۶ سال و همین‌طور برای کودکان بزرگتری که حساس هستند، مناسب نیست.
۶. کودک را به مراسم ختم و تشییع نبرید. اما برنامه‌های مراسم را برای کودک تشریح کنید.
درباره برنامه‌هایی که در قبرستان، مجلس ختم و در نهایت در خانه متوفی انجام می‌شود، از پیش به کودکتان توضیح دهید و بگویید مردم در این مراسم چگونه عمل می‌کنند و او با چه صحنه‌هایی روبرو خواهد شد.
7. با استفاده از سرمشق‌دهی نیز می‌توان ترس و اضطراب کودک را از بین برد. کودکی که از حیوانی می‌ترسد، اگر کودک دیگری را مشاهده کند که با آن حیوان بازی می‌کند، ترسش کم شود. برای کاهش ترس از حیوانات می‌توان کودک را با عروسک یا مجسمه حیوان آشنا سپس تصویر آن حیوان را برایش نقاشی کرد یا عکس آن را به اونشان داد و به‌تدریج آن حیوان را به کودک نشان داد تا ترس کودک از بین برود.
8. در مواردی که ترس و اضطراب کودک آنقدر شدید است که با به‌کارگیری این روش‌ها موفق به کاهش یا از بین بردن آن نمی‌شویم، بهتر است به روان‌شناس کودک مراجعه کنیم و مشکل کودک را با او درمیان بگذاریم.
