یکی از حقوقی که بر گردن پدر و مادر هست اجرای عدالت میان فرزندان می باشد البته که لزوما عدالت میان فرزندان به معنی رفتار یک شکل نیست، گرچه اجرای عدالت میان کودکان کار بسی دشوار استولی باید مراقب بود که تفاوت رفتار ناشی از جنس و سن سبب نشود که نیازها و عواطف آن ها نادیده گرفته شود تا کودک یا نوجوان شان رنج نکشد و حسادت، کج خلقی و پرخاشگری در رفتارهایش مشاهده نشود.
شما به عنوان پدر یا مادر زمان تقسیم خوراکی خرید پوشاک و وسایل مدرسه و بازی و سایر احتیاجات فرزندانتان، فکر و قضاوت بچه ها و تأثیراتی که در این گونه موارد پیدا می کنند، را با فکر و احساس خود متمایز کنید زیرا آن احساسی که بچه ها از یکدیگر دارند، این است که هر کدام از آنها اگر ببیند سهم او از میوه یا غذا یا شیرینی یا لباس، از سهم دیگری کمتر است، ناراحت می شود، قهر می کند، گریه می کند و چون احساس مظلومیت و محرومیت می کند درصدد انتقام برمی آید.
از دیگر نتایج عدم رعایت عدالت میان فرزندان برانگیخته شدن حسادت نسبت به دیگر فرزندان است. در این گونه مواقع حس انتقام جویی در فرزند شعله ور می شود و حتی ممکن است خواهر و برادر در دوران بزرگسالی نیز رابطه خوبی با یکدیگر نداشته باشند.
کودکان مورد تبعیض، واکنش های متفاوتی از خود نشان می دهند، تهدید کردن و آزار دادن یا در پیش گرفتن رفتارهای تهاجمی به صورت پنهانی، خود را به شکل پسرها یا دخترها درآوردن، انواع ناسازگاری و آزار پدر و مادر از این گونه رفتارها محسوب می شود.
ناصری در این باره معتقد است: گاه پرخاشگری به صورت فعال دیده می شود، مانند دعوا کردن با دیگران، اما در برخی مواقع این پرخاشگری به صورت غیرفعال بروز می کند.
پیشنهاد می کنیم بخوانید: نکاتی باید برای دوست یابی کودکانمان آموزش دهیم، مشاوره کودک و نوجوان
به عنوان مثال، فرد در ظاهر، انسان عصبی و بداخلاقی نیست، اما ممکن است در رفتارش با دیگران تاثیر بگذارد و اطرافیانش را به شکل دیگری آزار دهد؛ مثلاً فرد بدقولی شود.
آنچنان که در آیه ۸ سوره مبارکه مائده آمده است: «عدالت داشته باشید که به پرهیزکاری نزدیک تر است و از معصیت خدا بپرهیزید که از آن چه انجام می دهید باخبر است».
طبق این آیه برقراری، عدالت شرط اساسی برای هر برخورد و قضاوتی است و موجب می شود حقوق افراد محفوظ بماند قطعا که روابط بین اعضای خانواده اهمیت بیشتری پیدا می کند. چرا که فرزندان در خانواده عدالت و رفتار درست را از پدر و مادر و بزر گ ترهای خود می آموزند.
اساسا عدالت در برخورد با فرزندان یکی از اصول اساسی تربیت است که در موارد گوناگون باید از سوی والدین و بزرگ ترهای خانواده رعایت شود تا جلوی آسیب ها و تهدیدهای احتمالی گرفته شود.
در کتاب «مکارم الاخلاق» آمده است پیامبر گرامی اسلام(ص) فرموده اند: «بین فرزندانتان با عدالت رفتار کنید همان طور که دوست دارید آن ها با شما به عدالت رفتار کنند».
یادتان باشد که همیشه عدالت میان فرزندان به این معنی نیست که همه آن ها را یک جور ببینید و هیچ فرقی میانشان قائل نباشید. در واقع عدالت داشتن میان آن ها به این مفهوم نیست که پدر و مادر از نظر تامین نیازهای مادی و شیوه اظهار محبت و علاقه نسبت به فرزندان خود به یک صورت رفتار کنند و به عنوان مثال تمام لوازم مورد نیازی را که برای پسر نوجوان خود فراهم کرده اند در اختیار کودک پنج، شش ساله هم قرار دهند.
به هر حال واضح است که نیازهای هر انسان در سنین مختلف با هم فرق دارد و نباید نیازهای مادی و عاطفی دوران کودکی و نوجوانی را یک جور دید و آن ها را مانند هم تامین کرد.
کودک نیازهای عاطفی پررنگ تری دارد و شیوه پاسخ دادن به آن ها باید به گونه ای باشد که از افراط و تفریط خودداری شود اما نوجوان بیشتر از هر چیز دیگری می خواهد از طرف خانواده و بزرگ ترها به عنوان یک شخص صاحب نظر و محترم شناخته شود.
روایات بر رعایت عدالت میان فرزندان
روایت ها نشان می دهد که دقت پیامبر(ص) در برخورد با کودکان و رعایت عدالت میان فرزندان تا اندازه ای بود که وقتی شخصی همراه با فرزندانش خدمت آن حضرت رسید، حضرت به رفتارهای او با فرزندانش توجه داشتند و نکاتی را تذکر می دادند.
در کتاب «وسائل الشیعه» روایتی با این مضمون آمده است: «مردی در حضور پیامبر(ص) یکی از فرزندانش را در آغوش گرفت و او را بوسید اما به فرزند دیگرش توجهی نکرد.
پیامبر به او تذکر داد و فرمود: «چرا بین فرزندانت با عدالت رفتار نمی کنی؟!» اگر پدر یا مادری در میان فرزندان خود جانب عدالت و مساوات را رعایت نکند و با این کار باعث شود که حق یکی به نفع دیگری پایمال شود و از بین برود یا احساس حقارت یا خود کم بینی در فرزند ایجاد شود، چنین رفتاری گناه است و پدر و مادر به دلیل چنین برخوردی مسئولند.
امکان دارد پدر یا مادری یکی از فرزندان خود را به دلیل داشتن مزیت هایی از جمله مهربانی و دلسوزی نسبت به والدین یا فضیلت های دیگر، بیشتر از بقیه فرزندان دوست داشته باشد. در این خصوص باید توجه داشت که ابراز احساسات و اظهار علاقه در میان فرزندان و به خصوص کودکان و نوجوانان به گونه ای نباشد که روحیه حساس آن ها را تحریک کند چون کودکی و نوجوانی دوران حساس و مهمی است و هر نوع احساس تفاوت داشتن با فرزند دیگر سلامت روحی کودک یا نوجوان را تهدید می کند.
البته در مواردی که یکی از فرزندان دارای ویژگی هایی است که او را بر دیگران ممتاز می کند، بیان آن خصلت و اظهار آن در برابر بقیه فرزندان می تواند آن ها را متوجه کند که دلیل توجه والدین نسبت به او چیست.
نقل شده است امام کاظم (ع) در مواردی امام رضا (ع) را بر فرزندان دیگرشان ترجیح می دادند و ایشان را الگویی برای آنها معرفی می کردند.
البته در تمامی این موارد دلیل برتری آن حضرت را مشخص می کردند و می فرمودند: «برادرتان دانشمند آل محمد است. درباره دین خود از او بپرسید و هرچه می گوید به خاطر بسپارید.»
میان دختر و پسر از نظر خلقت تفاوت های بسیاری وجود دارد، اما این دلیل باعث نمی شود بین آن ها تبعیض گذاشت.
در خانواده هایی که میان دختر و پسر فرق می گذارند، نسبت به توانایی های متفاوت این دو جنس آگاهی کمی وجود دارد. در حالی که در هر زمینه ای که پسر برتر باشد دختر نیز توانایی هایی دارد که این جای خالی را پر می کند.
اگر شناخت والدین نسبت به توانایی های دو جنس کامل باشد در هیچ خانواده ای دیگر شاهد تبعیض نخواهیم بود. یکی از تفکرات غلط در بین خانواده های ایرانی حفظ نام خانوادگی است. به عقیده آنان فرزند پسر است که نام خانوادگی را زنده نگه می دارد و نسلشان را ادامه می دهد. در مقابل در برخی از خانواده ها نیز دختران نور چشمی والدین به حساب می آیند، این در حالی است که صرف جنسیت نیست که عصای دست دوران پیری والدین را مشخص می کند. چه بسیار پسران و چه بسیار دخترانی که در هنگام کهنسالی والدین، محبت و حمایت خود را از آنان دریغ کرده اند.
