خودکشی به عنوان یکی از معضلات اجتماعی محسوب می شود که فرد بصورت خود خواسته و ارادی، اقدام به مرگ خود می نماید. در حال حاضر و بر اساس آمار و ارقام موجود، خودکشی از جمله علل مهم مرگ و میر در اقصی نقاط جهان به شمار می رود. بر این اساس، هر ساله از این طریق افراد بسیاری به زندگی خود خاتمه می دهند.
باید خاطر نشان کرد که اقدام به خودکشی در واکنش و پاسخ به وضعیت طاقت فرسا و تحمل ناپذیر زندگی فرد بروز پیدا می کند. در چینی شرایطی، فرد مغلوب درماندگی و استیصال خود شده و راه چاره را در اقدام به خودکشی می بیند. اقدام نمودن به این عمل علاوه بر رنجش و آزار بازماندگان قربانی، انسجام جامعه را نیز تحت شعاع قرار می دهد.
با بررسی تحقیقات و داده های آماری در می یابیم، تعداد افرادی که خودکشی را به عنوان راه چاره برای خود بر می گزینند، به میزان قابل توجهی رو به افزایش است. در چنین شرایطی، آشنایی افراد با علائم و نشانه های آن، سبب می گردد در برخورد با کسانی که چنین نیتی را در سر خود می پرورانند، عملکردی مناسب و توأم با موفقیت داشته باشند.
علل و عوامل اصلی ارتکاب خودکشی
بطور کلی، خودکشی یک انتخاب غیر معقول و در عین حال بی رحمانه برای رسیدن به مرگی ارادی محسوب می شود. این پدیده در میان نوجوانان و سالمندان بسیار رایج و شایع می باشد. عوامل متعددی در اقدام به خودکشی بصورت مستقیم و بی واسطه، تاثیرگذار و مؤثر می باشند. بر این اساس، عوامل ژنتیکی نقش بسزایی در این زمینه ایفا می کنند.
نقش پر رنگ و برجسته عوامل روان پزشکی را نیز در این رابطه نمی توان از یاد برد. مطالعات انجام شده در این حوزه نشان می دهد که بالغ بر نود درصد از کسانی که خودکشی می کنند، با مشکل افسردگی دست به گریبان بوده اند.
اختلال دو قطبی، اسکیزوفرنی، شخصیت مرزی و الکلیسم، از دیگر عوامل روان پزشکی محسوب می شوند. دلایل اجتماعی نظیر اعتیاد، بیکاری، تبعیض و فقر را نیز باید در زمره علل این معضل اجتماعی در نظر گرفت. از دیگر عوامل تاثیرگذار در ارتکاب خودکشی می توان به عوامل فرهنگی و اقتصادی اشاره نمود. مشکلات مالی، بحران های اقتصادی و شکل گیری تغییرات گسترده و وسیع در سطح جامعه، در این زمینه تاثیرگذار و مؤثر می باشند.
همچنین مشکلات موجود در تعاملات فردی، طلاق، ازدواج های تحمیلی، عدم برخورداری از حمایت های مناسب اجتماعی، ناتوانی و ناامیدی در سوق پیدا کردن فرد به سمت خودکشی از اهمیت بسزایی برخوردار است.
مهمترین علائم و نشانه های خودکشی
خودکشی به عنوان یک معضل اجتماعی با نشانه ها و علائم خاصی همراه می باشد. بر این اساس و در صورت مواجه شدن با علائم عنوان شده در نزدیکان یا آشنایان، ضمن جدی گرفتن موقعیت، باید درصدد همدلی، تشویق و حمایت از فرد برآمد. به همین جهت، صحبت کردن فرد در رابطه با موضوعاتی نظیر رسیدن به بن بست، سیر شدن و بی فایده بودن زندگی و مرگ، اجتناب کردن از تعاملات اجتماعی، گوشه نشینی و انزوا، از نشانه های حائز اهمیت این معضل تلقی می شود.
از دیگر علائم نمایانگر خودکشی می توان تغییرات و نوسانات شدید خلقی، مصرف بی حد و مرز الکل و مواد مخدر، غالب شدن احساس ناامیدی در وجود فرد، برهم خوردن روال عادی و معمولی زندگی، تغییرات به وجود آمده در خوراک و خواب را عنوان نمود. متمایل شدن به سمت ارتکاب رفتارهای پرخطر به منظور آسیب و صدمه زدن به خود و حلالیت طلبیدن و یادگاری گذاشتن نیز می تواند مؤید و بیانگر نشانه های خودکشی به شمار رود.
مضاف بر این، حس عزت نفس پایین، بیهودگی، بی ارزشی، طرد شدگی، عدم برخورداری از تعادل شخصیتی، حس شکست و بی کفایتی در اثر عدم دستیابی به اهداف، در این زمینه از پارامترهای تاثیر گذار محسوب می گردد.
نحوه برخورد صحیح با افراد برخوردار از علائم خودکشی
در صورت برخورد با افرادی که از علائم خودکشی برخوردار بوده و در رابطه با این پدیده صحبت می کنند، در ابتدای امر باید آرامش و خونسردی خود را حفظ نمود. در مرحله بعد، گوش سپردن به نظرات، افکار، باورها و همدلی با فرد می تواند در این زمینه مؤثر باشد. در این شرایط، از پند و اندرز دادن، نصیحت و قضاوت کردن فرد باید بشدت خودداری نمود و در اولین فرصت بستر مناسب برای ارجاع شخص به روانشناس یا روانپزشک متخصص به منظور درمان مشکل فراهم نمود.
در شرایطی که قصد فرد از ارتکاب به خودکشی، صرفاً برای بدست آوردن توجه دیگران بوده و جنبه نمایشی دارد، مناسب است که فرد را جدی گرفته و از عدم توجه و نادیده گرفتن او پرهیز نمود. شایان ذکر است که در سالیان اخیر، نرخ خودکشی در اغلب کشورهای جهان با روند چشمگیری روبرو شده است. بر همین اساس، آشنایی و آگاهی یافتن از علل و نشانه های حائز اهمیت این معضل اجتماعی بیش از پیش ضرورت پیدا می کند.
