بیش فعالی (ADHD) یا بیماری تکانشی یا نقص توجه در کودکان، نوعی اختلال رفتار است که امروزه به دلیل شرایط اجتماعی و مشکلات خانوادگی شیوع بیشتری پیدا کرده است. این بیماری در پسران رواج بیشتری دارد. نشانه های بیش فعالی در کودکان معمولا در اوایل دوره تحصیل شان بروز می کند.
این بیماری در دهه هشتاد میلادی توسط دانشمندی به نام هاینریش هافمن مورد مطالعه قرار گرفت. این اختلال باعث عدم تمرکز در کودک و شتابزدگی وی می شود و زندگی شخصی او را مختل می کند. نشانه های بیش فعالی در کودکان از سن 3 سالگی بروز می کند. ولی معمولا در سنین 6 یا 7 سال کاملا مشخص خواهد شد. 
متاسفانه بیشترین مشکلات کودک ناشی از بیش فعالی، در مدرسه و تحصیل کودک اتفاق می افتد. در صورت عدم توجه به کودک این فرد در آینده با مشکلات روانی سختی مواجه خواهد شد. این کودکان ممکن است در آینده دچار افسردگی های حاد شوند و دست به بزه های فراوانی بزنند که در آن زمان جبرانش بسیار سخت خواهد بود.
خطر شکست تحصیلی و اختلالات رفتاری از مهم ترین عوارض بیش فعالی است. به همین دلیل نیاز است که به نشانه های بیش فعالی در کودکان دقت و توجه لازم را داشته باشیم.
نحوه تشخیص کودک بیش فعال
والدین عزیز می توانند کودک خود را زیر نظر بگیرند. یکی از روش های تشخیص نشانه های بیش فعالی در کودکان طرح سوال هایی برای شناسایی این بیماری است. به این موارد توجه کنید.
- کودک شما چه میزان به درس توجه می کند؟
- می تواند به راحتی جملات را حفظ کند ؟
- آیا وسایل خود را مداوم گم می کند؟
- آیا دوست دارد مدام داد و فریاد بزند ؟
- آیا تحرک او زیاد است، طوری که اصلا یک جا بند نمی شود؟
- آیا کودکتان زیاد و مدام بیخود حرف می زند؟
- آیا از دستورات شما تبعیت می کند ؟
- آیا کودکان دیگر را کتک می زند و مدام با آنها در حال جنگ است؟
- آیا کودک زود عصبانی می شود؟
- زمانی که باید منتظر باشد از جای خود بلند می شود و نمی تواند انتظار بکشد؟
- کینه ای است ؟
- به دوستان خود زور می گوید و سر آن ها داد می زند؟
- حیوانات را آزار می دهد؟
- مضطرب و نگران است؟
- حالت افسردگی شدید دارد؟
- احساس حقارت می کند؟
- تمرکز او در درس خواندن چقدر است؟
نکته: والدین عزیز در نظر داشته باشید که تمام کودکان بازیگوش و شاد، بیش فعالی ندارند. بیش فعالی به حالتی می گویند که کودکتان مدام بیقرار است و نمی تواند آرام و ساکت باشد.
نشانه های بیش فعالی در کودکان
- کودک به راحتی ناراحت و پریشان می شود.
- کودک به وظایف خود عمل نمی کند.
- به حرف های دیگران گوش نمی دهد و کم توجه و بی حواس است و فراموشی دارد.
- بی تاب است و آرام و قرار ندارد.
- آرام و قرار ندارد و نمی تواند یک جا بنشیند.
- علاقمند به افکار پوچ است.
- بیشتر خیال پرداز است.
- اغلب در هنگام نشستن سرو صدا دارد.
- قادر به انجام بازی های کم سرو صدا نیست.
- همیشه در حال حرکت است و پر از جنب و جوش است.
- بیش از حد حرف می زند.
- قادر به انتظار کشیدن نیست.
- در پاسخگویی گستاخ و بی ادب است.
- کودک بیش فعال معمولا همیشه در حال جنب و جوش و حرکت است.
- هر چیزی که جلوی دستشان می رسد به این طرف و آن طرف پرت میکنند.
- در زمان نشستن و یا خوابیدن مدام پاهایشان را تکان می دهند.
- کمتر می خوابند و دوست دارند با هر چیزی که دستشان می رسد سرو صدا ایجاد کنند.
- زمانی که با دیگران حرف می زنند هر چیزی که بر روی زبانشان می رسد می گویند وگاهی فحش و ناسزا می دهند و یا با الفاظ زشت دیگران را صدا می زنند.
دلایل بیش فعالی در کودکان
معمولا عوامل ناشناخته ای باعث بروز نشانه های بیش فعالی در کودکان می شود. این عوامل می تواند ژنتیکی یا به علت عوامل محیطی در کودک ایجاد شود. این کودک دچار نقص تمرکز است. یکی از نشانه های بیش فعالی در کودک که امروزه مورد بحث و بررسی قرار می گیرد افزایش سن بارداری در مادران است. مادرانی که در سنین بالا بچه دار می شود قبل از باردار شدن باید تحت بررسی و آزمایش قرار گیرند.
وراثت
عامل وراثت اصلی ترین نشانه های بیش فعالی در کودکان است. زیرا این اختلال ناشی از اختلال در مغز است. بسیاری از بیماری ها از طریق وراثت به کودکان منتقل می شود. سایر نشانه های بیش فعالی در کودکان عبارت است از:
- عدم تعادل واکنش های شیمیایی مغزی
- تغییرات مغز، مناطقی از مغز که این اختلالات را کنترل می کنند در کودکان بیش فعال فعالیت کمتری دارند.
- تغذیه بد
- عفونت
- سیگار و مصرف نوشیدنی های الکلی در دوران بارداری
- سمومی مانند سرب که بر رشد کودک تاثیر می گذارد
- آسیب مغزی یا اختلالات مغزی آسیب به جلوی مغز
- آلودگی هوا
و در پایان به والدین عزیز این نکته را عنوان کنیم که به هیچ وجه سرخود به کودک دارو ندهید. زیرا ممکن است این علائم را بدتر و بدتر کند. این بیماری کمی پیچیده است و درمان آن به یک روز و روز بسنده نمی کند. گاهی سال ها طول می کشد تا یک کودک بتواند به زندگی طبیعی خود برگردد و در این مدت حتما باید تحت نظر پزشک روانشناس باشد.
در برخورد با کودکی بیش فعال مادران و پدران عزیز و معلمان مدرسه باید با یکدیگر تعامل و همکاری داشته باشند. فراموش نکنید که کودک با تنبیه بدنی نه تنها آرام نمی گیرد بلکه شرایطش سخت تر می شود. درست است که رفتار با کودک بسیار سخت است اما سعی کنید به او محبت کنید و هر کاری برای آرامش او انجام دهید.
