ازدواج فامیلی، نوعی ازدواج سنتی بوده که همسران از جد و یا نیای مشترک برخوردار می باشند. ازدواج دخترعمو و پسرعمو، مثال پیش پا افتاده چنین ازدواجی برشمرده شده که برخی ایرانیان به منزله سوق دادن جوانان رو به این نوع ازدواج ضرب المثلِ «عقد دخترعمو و پسرعمو در آسمان ها بسته شده است» را پیش تر ابداع نموده و همچنان بر ذکر آن مصر هستند. ولیکن، پرسش اینجا مطرح می شود که: آیا واقعا اینچنین است؟ آیا عقد دخترعمو و پسرعمو حقیقتاً در آسمان ها بسته شده است؟
ایرانیان از دیرباز تمایل داشته اند بنا بر علل متعدد از قبیل هم کفو بودن، ازدواج فامیلی از سر بگیرند. علیرغم آنکه هم کفو بودن یک عبارت ساده است ولکن معیار و نشانه آن در بسیاری از موارد بالاخص تناسبات اعتقادی، خانوادگی و فرهنگی دیده می شود. بدیهی است که نبود تناسبات اینچنینی مسئله ساز بوده و آغاز اختلافات، درگیری ها و مشکلات عدید در طول زندگی می باشد. با این حال، ما همچنان تمایل داریم بدانیم منشاء ازدواج فامیلی کجاست و این نوع ازدواج از کجا آمده که هنوز هم به عنوان الگو برای بسیاری از هموطنان کاربرد دارد. در بحث ازدواج همیشه مراجعه به یک مشاور ازدواج خارج از کشور به زوجین پیشنهار می شود. در مورد ازدواج با فامیل نیز می توانید از مشاوران متخصص رهیاب کمک بگیرید.
ازدواج فامیلی از کجا آمده و به کجا می رود؟
خاستگاه ازدواج فامیلی بنا بر شواهد تاریخ و جامعه شناسی به نظام قبیلگی باز میگردد. از آنجا که بیشتر ایرانیان پیروی دین اسلام (مسلمان) شناخته شده اند، ضروری است مروری بر محل تولد و تجلی دین اسلام داشته باشیم. میلاد دین اسلام به سرزمین عربستان منتهی شده است. نظام اجتماعی وقت حاکم بر سرزمین عربستان نظام قبیلگی بود که افراد طی آن بنا بر بسیاری علل از قبیل حفظ اسرار، حریم، سنت، میراث مادی و هویت در قبیله متمایل به ازدواج فامیلی بودند.
پیشنهاد می کنیم انجام دهید: تست آنلاین مشاوره پیش از ازدواج
ازدواج و پیوند خویشاوندی عبدالله بن جعفر بن ابی طالب با دخترعموی خود زینب، پیامبر (ص) با دخترعمه خود ام سلمه و همچنین حضرت علی (ع) با نوه عموی خود حضرت فاطمه (س) از جمله مهم ترین نمونه های ازدواج فامیلی وقت به شمار میرود که همچنان الگوی ازدواج بسیاری از مسلمانان در جهان می باشد.
علیرغم آنکه علم، چندان افراد را به ازدواج خویشاوندان توصیه ننموده است، تقریباً ۴۰ درصد از پیوندهای زناشویی در ایران بنا بر اصول ازدواج و پیوند خویشاوندی شکل گرفته است. این درصد در برخی کشورهای اسلامی نیز دیده می شود. این در حالی است که پیوند فامیلی در کشورهای اروپایی و آمریکایی به لحاظ فرهنگی کراهت دارد و افراد تمایل کمتری نسبت به آن نشان می دهند.
علاوه بر این، تحقیقات بشر طی سالیان سال نشان داده که مضرات و معایب پیوند فامیلی، بعضاً کودکان متولد شده را تحت تاثیر عوارض غیرقابل پیش بینی می دهد. ممکن است همان کودکان طی پیوند غیرفامیلی به نوابغ مستعد حاصل از تلاقی فرهنگ اقوام و ملل مختلف بدیل گردند.
ازدواج فامیلی از نگاه آیات و احادیث
همانطور که ازدواج فامیلی از سوی دین اسلام مورد توصیه واقع نشده، مورد نهی نیز واقع نگردیده است. بنابراین، شما هرگز بطور مستقیم با آیه، حدیث و سوره ای که پیوند فامیلی را توصیه و یا نهی نموده باشد، مواجه نخواهید شد. دلایل متعددی مبنی بر نبود توصیه و یا نهی از سوی آیات و احادیث مطرح می باشد که تحریف و عدم دسترسی ما به اصل، یکی از آنان است. با این حال، بسیاری از مسلمانان همچنان تمایل دارند قبل ازدواج، به کنکاش در خصوص آیات و احادیث بپردازند تا با اطمینان بیشتر پیوند خویشاوندی را به عمل آورند.
در این راستا، برخی احادیت از سوی پیامبر (ص) نقل شده که بر کراهت موضوعیت پیوند فامیلی بنا به دلایل علمی حاصل از آن اشاره دارد. علیرغم آنکه پیشروی علم طی آن دوران غیرقابل قیاس با عصر کنونی بود، ولیکن جوهر این احادیث همچنان تازه و زنده است.
به نقل از پیامبر (ص)، «اغْتَرِبُوا لَا تُضْوُوا»: «با غریبگان وصلت نکنید». ایشان در آیه ای دیگر فرموده است: «لا تنكحوا القرابة القريبة، فإن الولد يخلق ضَاوِيّا»: «با خویشاوندان وصلت ننمائید که ]احتمال می رود فرزندتان نحیف به دنیا آورده شود».
از سوی دیگر، حدیث دیگری به نقل از حضرت امیرالمومنین (ع) در باب ازدواج فامیلی مطرح گردیده که ایشان فرموده است: «لا امرأة كابنة العمّ»: «هیچ زنی همانند دخترعمو مناسب ازدواج نیست» که دال بر جنبه ترغیب مسلمانان به این امر است.
موارد منع ازدواج فامیلی
پیوند فامیلی از نگاه علم به هیچ عنوان توصیه نشده است و علل مبتنی بر ممانعت ورزیدن از پیوند خویشاوندی عمدتاً به دلیل وجود ژن معیوب و انتقال بیماری از بدن والدین به کودک می باشد. به همین دلیل، برخی از کودکان حاصل از پیوندهای فامیلی به لحاظ جسمانی و روانی دچار اختلالات و مشکلات حاد ژنتیکی می باشند.
در حالی که ارقام حاصل از درصد ازدواج فامیلی در کشور ما بالاست، ولیکن مراجعه به مشاوره ژنتیک پیش از پیوند زن و مرد الزامی نیست. این نکته قابل توجه، موجب گردیده تا خسارات جبران ناپذیری به بار آید. در این راستا، طبیعی است که مخارج عوارض جانبی پیوند فامیلی، اقتصاد خانواده و کشور را نیز تحت تاثیر قرار خواهد داد.
ازدواج حضرت علی (ع) و حضرت فاطمه (س)
در منابع حدیثی از پیامبر(ص) نقل شده که عقد ازدواج علی و فاطمه، نخست در آسمان بسته شده است.
اما لازم است بدانیم که:
- طرفین این ازدواج، هر دو معصوم بوده اند و بخش هایی از زندگی معصومان، ویژه مقام عصمت آنها یا ناشی از آن مقام است که دیگران نمی توانند یا نباید از آن، الگو بگیرند.
- لازمه مقام امامت، از دیدگاه شیعه، نداشتن نقص طبیعی مادرزاد و وراثتی است.
- ممکن است همه ازدواج های فامیلی صدر اسلام در میان مسلمانان یا شیعیان اهل بیت، ناشی از اندک بودن تعداد مسلمانان یا شیعیان و محدود بودن دامنه انتخاب همسر بوده است.
- برای معصومان، امکان اطلاع از علم غیب خداوند و وقایع آینده وجود دارد. به همین خاطر، ازدواج های آنان یا ازدواج هایی که به توصیه آنان صورت گرفته اند، ممکن است با آگاهی از عدم بروز هر گونه مشکلی در آینده، انجام گرفته باشند.
چه نکاتی درباره ازدواج فامیلی از نگاه دین تاکید شده است؟
درباره ازدواج فامیلی از نگاه دین به موارد زیر اشاره شده است:
- ازدواج با فامیل از جنبه هاى مثبتى برخوردار است كه نباید از آن غافل بود. مثلاً اینکه انسان نسبت به فامیل شناخت بیشترى دارد.
- آنچه درباره ازدواج فامیلی از نگاه دین گفته شد به جاى خود، ولى در ازدواج علاقه و شایستگى ملاک است. بنابراین اگر هر دو یا یكى از این دو جهت نباشد، این ازدواج به صلاح طرفین نخواهد بود.
- اگر كسى در صدد است با فامیل ازدواج كند، لازم است حتما به پزشك متخصص مراجعه كند تا در آینده نسبت به فرزندان خود مشكلى پیش نیاید. گرچه این گونه مشكلات در ازدواجهاى غیر فامیلى نیز وجود دارد.
