برای ارائه اهداف آموزش قبل از ازدواج بهتر است اول حالات های مختلف ازدواج ها را بررسی کرده و سپس اهداف آموزش قبل از ازدواج را بررسی می کنیم:
ازدواج هایی که صورت می گیرد سه حالت دارد
- ازدواج هایی که به طلاق نمی انجامد ولی حالت نارضایتی و بساز و بسوز دارد. این خانواده ها در عین ناسازگاری و ناراحتی یکدیگر را تحمل می کنند.
- ازدواج هایی که نارضایتی و مشکلات به حدی است که به طلاق می انجامد.
- ازدواج هایی که زندگی توام با صمیمیت و فضای آینده از مهر و محبت است هدف آموزش و مشاوره قبل از ازدواج خارج از کشور انجام چنین حالتی است. آموزش و مشاوره قبل از ازدواج تلاش موقتی است که می تواند نتایج دراز مدت در حد یک عمر داشته باشد. آموزش باید از یک سال قبل از عقد و شش ماه بعد از آن انجام گیرد.
آموزش و مشاوره قبل از ازدواج به منظور تقویت و غنی سازی رابطه انجام می شود تا به ازدواجی که پایدار و توام با صمیمیت و محبت باشد، منجر گردد. استامن هدف های کلی آماده سازی ازدواج را به شرح زیر بر می شمارد:
- سهولت بخشی به انتقال از زندگی مجردی به زندگی متاهلی
- افزایش دوام زندگی زناشویی و رضایت مندی کوتاه مدت و دراز مدت
- افزایش مهارت های ارتباطی
- افزایش دوستی و تعهد نسبت به رابطه
- افزایش صمیمیت بین زوجین
- تقویت مهارت های حل مساله و تصمیم گیری در زمینه های مربوط به زندگی زناشویی و امور مالی
ضرورت و محتوای آموزش قبل از ازدواج
آموزش و مشاوره قبل از ازدواج یکی از ضروریات زندگی مجرد و از مهمترین آنهاست. بدون آموزش ازدواج کردن، مانند یک شغل یا پروژه بدون آمادگی است.
برای رسیدن به اهداف ذکر شده باید آمادگی لازم فراهم گردد. در این برنامه باید زوج ها یاد بگیرند چگونه ازدواج موفقی داشته باشند و از رفتارهایی که منجر به نارضایتی و طلاق می شود، پرهیز کنند. در این آموزش ها ایجاد رابطه مطلوب است، کنترل تعارضات و تعدیل انتظارات نهایت اهمیت را دارد. آموزش های قبل از ازدواج خطر طلاق را کاهش می دهد و منجر به ازدواجی می شود که حاصل آن ایجاد فضایی گرم و صمیمی است و استرس های قبل از عقد را از بین می برد. بخشی از آموزش های قبل از ازدواج می تواند آموزش های زیر باشد:
- تمرین و آموزش در رابطه با اعتمادسازی نسبت به همسر
- حل تجارب گذشته که با ناراحتی همراه بوده است
- گوش دادن به همسر بدون حالت دفاعی
- ابراز خشم و درد به روش سالم و ایمن
- چگونگی رفع اختلافات
- رشد عادات خوب و حذف عادت های بد
- تبدیل نقش فرزندی به همسری
- رفع مسائل مربوط به امور جنسی
- حل تعارضات و تبدیل انتظارات
آموزش قبل از ازدواج یک برنامه کلی است که برای زوج ها ضرورت دارد و تاکید بر ایجاد مهارت هایی است که باعث پایداری ازدواج و جلوگیری از طلاق و همچنین باعث گرمی و صمیمت فضای خانواده شود. برنامه های آموزشی دو حالت دارد: برنامه های نظری و مهارت ها، برنامه های نظری در دادن اطلاعات در زمینه روابط، تعادل زوج ها، بحث های درون گروهی انجام می شود. و وجه دیگر آن آموزش مهارت ها است که بیشترین وقت آموزش را به خود اختصاص می دهد. مهارت مثبت ارتباط، گوش دادن، حل مساله، تصمیم گیری، عکس العمل در برابر خشونت، فروخوردن خشم، حل تعارض، برخورد با لجاجتاز جمله آنهاست.
آموزش در رابطه با ازدواج در دو بخش انجام می گیرد
- برای کسانی که وارد رابطه ازدواج نشده اند.
- برای کسانی که وارد رابطه ازدواج شده اند.
آنچه در بالا بیان شد در رابطه با کسانی است که وارد رابطه ازدواج شده اند. یکی از برنامه ها در مورد کسانی است که هنوز وارد رابطه ازدواج نشده اند و معمولاً در سنین پایین تر انجام می گیرد. بهتر است این برنامه ها در دبیرستان ها با برنامه ریزی اصولی و منطقی و با توجه به روانشناسی نوجوانان انجام گیرد تا پیش آگاهی های لازم را قبل از وارد شدن به ایجاد رابطه ازدواج به دست آورند. نکته ای که در این مورد لازم به یادآوری است آن است که نوجوانان با مواجهه شدن با نیازهای رشدی جدید و انتظارات اجتماعی و تخیلات نسبت به زندگی آینده بسیاری از سوالات برایشان مطرح می شود که پاسخ داده شود. همچنین بسیاری از زمینه ها اولیه آشنایی، ارتباطدر این سنین مطرح می شود که نیاز به این آموزش هار ا ضروری می سازد.
روش های آموزش قبل از ازدواج
یکی از ابعاد برنامه های پیش از ازدواج نحوه ارائه آنهاست. بسیاری از این برنامه ها گروهی است و برای تعدادی همزمان ارائه می شود. بعضی از آموزش ها به صورت انفرادی و برخی نیز به صورت زوجین انجام می گیر ولی در همه روش ها آموزش حضوری و چهره به چهره مورد تاکید است.
در آموزش قبل از ازدواج اهداف و انتظارات مشاور، بدست آوردن یک تاریخچه پویا درباره رابطه زوج، استفاده از پرسشنامه های ارزیابی قبل از ازدواج، کشف روابط خانواده اصلی هر زوج، مجموعه ای از تمرین های مهارت آموزی، اطلاعات و بحث درباره موضوعات و مسائلی نظیر تعهد، نقش های زناشویی و فردی، مسادلی مالی، صمیمت، امور جنسی
همچنین پیشنهاد است که در صورت ممکن یک جلسه مشاوره با والدین زوج ها به منظور بازشناسی زوج های در حال ازدواج و طی کردن یک گذر خردمندانه از یک نسل به نسل دیگر انجام گیرد بعلاوه توصیه می شود یک جلسه پیگیری برای حدود 6 ماه پس از عقد طرح ریزی گردد.
اهمیت خصوصیات شخصیتی زوجین در آموزش قبل از ازدواج
یکی از مهمترین برنامه های آموزش قبل از ازدواج توجه زوجین به شناخت و خصوصیات شخصیتی یکدیگر است. برقراری رابطه حسنه بین دو نفر مستلزم شناخت از شخصیت آنهاست بدین معنی که هر فردی علاوه بر اینکه خود را بشناسد بتواند فرد مقابلش را نیز به خوبی بشناسد و در این صورت آنها می توانند روابط خوبی داشته باشند و در موقعیت هایی که دو تیپ متفاوت شخصیتی مطرح است از این شناخت در ایجاد حسن روابط استفاده نمایند.
صفات شخصیتی که بیشترین اهمیت را در ثبات زندگی زناشویی دارد
اعتماد به نفس، احترام به خویشتن، آرامش، جرات مندی، سازمان بندی، انعطاف پذیری، مردم آمیزی، رشد و پختگی عاطفی هیجانی، احساس رضایتمندی و شادکامی از زندگی.
آنچه در افزایش رشد و تحول شخصیتی افراد موثر است
- بیان عواطف احساسات و هیجانات سرکوب شده و بیان نشده اگر زوجین عواطف و احساسات خود را ابراز کنند مسائل آنان کاهش می یابد.
- در زندگی زناشویی رشد و تحول فردی، آزادی و خودشکوفایی فردی کارکرد خانواده را بهبود می بخشد. هر یک از زوج ها باید بین حفظ فردیت و مشارکت مسالمت آمیز تعادل و پیوند برقرار سازد.
- انعطاف پذیری نقش مهمی در اعتماد به نفس دارد. افرادی که اعتماد به نفس دارند انعطاف پذیر هستند. افرادی که محکم بر سر عقاید خود می ایستند کمتر اعتماد به نفس دارند. زوج متحجر و تغییرناپذیر زندگی زناشویی را به جهنمی تبدیل می کند که خلاصی از آن جز با طلاق ممکن نیست.
- گاه زوج ها علت مشکل را یک طرفه و تک علیتی می دانند و حال آنکه در مسائل زناشویی یک علیت دو طرفه حاکم است و هر یک از زوج ها باید سهم خود را بپذیرد و تغییر و انعطاف پذیری لازمه رشد شخصیت است.