استرس بعد از سانحه، علائمی است که فرد بعد از مشاهده، تجربه، یا شنیدن اخبار یک اتفاق ناگوار، از خود بروز می دهد و با ترس و درماندگی و رفتارهای حاکی از بی قراری، تلاش می کند از یادآوری آن رویداد خودداری کند.
استرسی که سال ها بعد از سانحه می ماند!
هرکس ممکن است در زندگی روزمره خود با حوادث طاقت فرسا، ترسناک و خارج از کنترل مواجه شود. حوادث رانندگی، قربانی تجاوز بودن، مشاهده آتش سوزی، تجربه تلخ زلزله و لمس حالات دردناک حین و پس از یک اتفاق ناگوار همه می توانند زمینه ساز بروز اختلال «استرس بعد از سانحه» در فرد شوند.
برخی پس از گذران مدت زمان مشخصی، می توانند بی هیچ کمک خارجی با حادثه کنار بیایند، برخی دیگر اما بیش از اندازهای که ما بتوانیم احساسات آنها را درک کنیم، از آنچه رخ داده رنج می برند. همین امر وجه تمایز اختلال استرس بعد از سانحه با سایر اختلالات روانی است و ضروری است فرد هر چه سریعتر توسط درمانگر متخصص، مورد بررسی و درمان قرار گیرد.
پیشنهاد می کنیم بخوانید: استرس پس از سانحه چیست؟، روانشناس کودک نوجوان
حال مبتلایان به استرس بعد از سانحه چگونه است؟
این اختلال که به اختصار PTSD گفته می شود، موجب بروز احساس گناه در فرد به خاطر زنده ماندن، درحالیکه دیگران مرده اند، و یا عذاب وجدان به خاطر کارهایی که می توانست برای نجات جان دیگران انجام دهد را شامل می شود. همچنین مبتلایان به این اختلال، هراس گونه از موقعیت ها یا فعالیت هایی که شبیه به رویداد آسیب زای اصلی است اجتناب می کنند.
این اختلال ممکن است با روابط بین فردی آنها نیز تداخل پیدا کرده و به مشکلات زناشویی، طلاق، از دست دادن شغل و موارد ناخوشایند دیگر منجر شود و ممکن است نیاز به روانکاوی فردی باشد. رفتارهای خودتخریبی، شکایت های جسمانی، احساس بی ثمربودن، شرمساری، ناامیدی، درماندگی، خصومت، زوال عقاید پایدار پیشین، انزوای اجتماعی، احساس تهدید شدن دائم، تغییر ویژگی های شخصیتی و در موارد شدیدتر بروز توهم های شنیداری و اندیشه پردازی های پارانویایی از علائم مشخص در افراد مبتلا به این اختلال است.
تجربه کودکان بعد از سانحه
اختلال استرس بعد از سانحه می تواند در هر سنی، از جمله دوران کودکی روی دهد. در کودکان خردسال، رویاهای پریشان کننده مربوط به رویداد، ممکن است پس از چند هفته به شکل هیولا و موجودات عجیب و غریب و یا وجود تهدیدی علیه خود یا دیگران، خود را نشان دهد. کودکان خردسال معمولا متوجه نیستند که آنها در حال تجدید تجربه گذشته هستند و گاه ممکن است از راه بازی و صحنه سازی هایی که طی آن صورت می دهند، علائم این اختلال را بروز دهند.
چند نشانه که می گوید کودک اختلال استرس بعد از سانحه دارد
- کودک پس از سانحه، زودرنج است و ناگهان با کوچکترین تحریک یا حتی بدون هیچ تحریکی از خشم منفجر می شود و حالات خود را بیشتر به صورت پرخاشگری کلامی یا فیزیکی نسبت به دیگران یا اشیا بروز می دهد.
- همیشه گوش به زنگ است و بیش از اندازه به پیرامونش توجه می کند.
- واکنش های از جا پریدن او بیش از اندازه زیاد و افراطی است.
- نمی تواند به آسانی بر روی چیزی متمرکز شود.
- اختلال در خواب دارد؛ به سختی به خواب می رود و یا در خواب بی قرار است.
- بیش از یک ماه درگیر حالات و علائم گفته شده است.
پیشنهاد می کنیم بخوانید: اختلال استرس پس از سانحه – نشانه ها و درمان
کودکان مبتلا به این اختلال چه کمکی می خواهند؟
کودکانی که از این نوع اختلال رنج می برند، در صورت حمایت و درمان توسط درمانگر متخصص می توانند بهتر و سریعتر با مشکلات خود کنار آمده و به زندگی عادی بازگردند. بدین منظور لازم است بلافاصله پس از حادثه ای که از سر گذرانده اند، تحت نظر یک متخصص و توجه درست والدین و مربیان قرار گیرند تا آنها به دقت علائم اختلال را پیدا کنند و در جهت رفعشان گام بردارند.
والدین آگاه حتی می توانند مشکل کودکانی که سکوت اختیار کرده اند و در ظاهر نشانه ای از آسیب در آنها نمایان نیست را تشخیص داده و در جهت بهبود او حرکت کنند؛ چرا که یک کودک می تواند به شدت از یک حادثه، آسیب روانی ببیند اما هیجاناتش را پنهان کند که شجاع و قوی به نظر برسد!
درمان اختلال استرس بعد از سانحه چیست؟
فرایند درمان برای مبتلایان به این اختلال می تواند با تلفیقی از درمان های روان شناختی و دارو درمانی صورت گیرد. از جمله درمان های روان شناختی می توان به آموزش نحوه مواجه موثر با ترس ها و کنار آمدن با شرایط، اجتناب از اماکن یا افرادی که وقایع را یادآوری می کنند، انجام تکنیک های تن آرامی، ایجاد موقعیت های حمایتی برای بیمار و فراهم کردن شرایطی که بتواند آنچه برایش رخ داده را به تفصیل بازگو و تخلیه کند و بازی درمانی برای کودکان، در کنار درمان های دارویی (در صورت صلاح دید درمانگر)، اشاره کرد.
پیشنهاد می کنیم بخوانید: دیدگاه مشاوران روانشناسی درباره ترس – راهکار مشاوران برای غلبه بر ترس چیست؟
چرا حوادث ناگوار اینقدر تاثیرگذارند؟
حوادث ناگوار، برای انسان ها بسیار سخت و تکان دهنده است. زیرا این احساس که زندگی ما یک جریان امن و زیباست را تحت تاثیر قرار می دهند. یک حادثه ناگوار به وضوح اعلام می کند که ما ممکن است هر لحظه جان خود را از دست بدهیم و زندگانی تمام شود و این به راحتی برای ما قابل پذیرش نیست. پس علائم اختلال پس از سانحه نیز یک واکنش طبیعی به یک حادثه بالقوه مرگ آور است.
آیا همه پس از حادثه دچار این اختلال می شوند؟
معمولا این طور نیست. اما تقریبا همه علائم آن را در ماه اول تجربه می کند و اغلب افراد پس از چند هفته به آرامی با اتفاقات پیش آمده کنار می آیند و علائم استرس در آنها رفته رفته از بین می رود. اما همه خوش شانس نیستند و در حدود یک سوم افراد متوجه می شوند که علائم آنها ادامه دارد و نمی توانند به سادگی از کنار آنچه اتفاق افتاده بگذرند. اینجاست که اختلال آغاز شده و باید چاره ای اندیشید.
پیشنهاد می کنیم بخوانید: نکاتی برای محافظت کودک از آزار جنسی
خدمات مرکز مشاوره رهیاب در زمینه مشاوره استرس
مرکز مشاوره روانشناسی رهیاب با بهره مندی از کادری متخصص متشکل از روانشناسان زبده و اعضای هیئت علمی، آماده ارائه خدمات مشاوره خانواده و مشاوره روانشناسی از جمله مشاوره استرس، مشاوره اضطراب، مشاوره افسردگی و مشاوره ترس به هموطنان عزیز می باشد. خوشبختانه مرکز مشاوره رهیاب با دارا بودن امکانات مشاوره تلفنی و حضوری توانسته بعد مسافت را برای مراجعان عزیز از میان بردارد.
هموطنان عزیز می توانند از سراسر کشور با استفاده از خط ثابت با مرکز تماس بگیرند و از مشاوره روانشناسی تلفنی بهره مند شوند. همچنین عزیزان ساکن تهران می توانند هم به صورت تلفنی و هم به صورت حضوری با مراجعه به مرکز مشاوره رهیاب از خدمات مشاوره استرس از جمله اختلال استرس بعد از سانحه استفاده نمایند. کافیست از طریق زیر با ما تماس حاصل نمایید. همچنین مرکز مشاوره رهیاب در زمینه های زیر آماده ارائه مشاوره روانشناسی می باشد.
