دزدهای کوچولو چقدر واقعی و خطرناکند؟

فهرست محتوا

موقعیتی را تصور کنید که در آن متوجه می شوید کودکتان چیزهایی را از فروشگاه یا خانه دیگران می دزدد و با خود به خانه می آورد! عکس العمل شما در آن لحظه چیست؟ طبیعی است که در ابتدا گیج و سردرگم باشیم و ندانیم بهترین رفتار چیست، اما آیا لازم است به سراغش برویم و رازش را برملا کنیم یا روش های درست و کارآمدتری برای حل این اقدام عجیب آنها وجود دارد؟ دزدی یکی از شایع ترین رفتارهای بزهکارانه کودک است که بیشتر در پسران مشاهده می شود و با افزایش سن، فراوانی آن نیز بیشتر می شود. اما لازم است بدانیم مفهوم دزدی در مراحل مختلف رشد روانی کودک متفاوت است و اساسا کلمه دزدی در دو تا سه سال اول زندگی نباید آنگونه که در نظر ما تداعی می شود، برای رفتار کودکان نیز به کار برده شود.

پیشنهاد می کنیم بخوانید: تیک عصبی کودکان و رفع آن

زیرا کودکان در این سن هنوز مفهوم مالکیت را به طور دقیق نمی دانند و برخورد والدین و دیگران باید متناسب با سن آنها صورت پذیرد. با افزایش سن و رشد روانی کودک و شکل گیری بنیان های اخلاقی در او، می توان شاهد بروز یک تحول در احساس مالکیت و داشتن قلمرو برای “خود” و “دیگران” در او بود و گاها مواردی از دزدی و عمل دزدیدن را نیز در او مشاهده کرد. تحولی که از تصاحب و تصرف ساده و غیرمجاز اشیای خوراکی و قابل دسترس در منزل خود و دیگران آغاز شده و تا دزدی های نظام یافته و پیچیده در نوجوانی پیش رود.

البته دانستن این نکته ضروری است که این رفتارها لزوما به این معنی نیست که اگر کودکی به صورت تصادفی و یا مقطعی دست به عمل دزدی زد، یقینا یک دزد است؛ اما لازم است عمل او را بسته به دوره رشدی و تحولی او مورد بررسی و تحت نظر قرار داد.

پدران و مادران، آرام و با درایت باشید

لازم است والدین در چنین شرایطی با ظرافت و درایت خاصی به مساله روبرو شوند و با بینشی عمیق و روانشناسانه، دنیای رو به تحول کودکان را درک کنند. دزدی کودکان عموما از منزل و بر روی اعضای خانواده آغاز می شود و دامنه آن گسترده تر می شود و به خانه فامیل و همسایگان و مدرسه و فروشگاه و… تسری می یابد. وسایل و اشیای مورد دزدی نیز به همین روال، حسب نیازهای روانی و جسمانی کودک متحول می شود. مثلا از خوراکی های در دسترس مانند شکلات شروع می شود و پیش می رود و به پول به عنوان منبع تامین نیازهای او می رسد.

پیشنهاد می کنیم بخوانید: اختلال دوقطبی – نوسان در خلق و خو

اهداف بامزه کودکان از دزدی

گاهی عمل دزدیدن به نیازهای کودک ربطی ندارد و صرفا از روی کنجکاوی و ماجراجویی او اتفاق می افتد چراکه از نظر او نوعی عمل قهرمانانه به شمار می رود. گاهی نیز تمایل کودک به تصاحب چیزی، ممکن است به صورت یک عمل دزدی تظاهر کند. به عنوان مثال مادری یک دفترچه یادداشت زیبا دارد که کودک از آن خوشش آمده و مادر اجازه دستیابی به آن را به او نمی دهد. پس کودک آن را از مادر می دزدد و یا نمونه اش را از فروشگاه می رباید! بعضی وقت ها حتی دزدی ها اهداف خیرخواهانه دارند و به “دزدی های سخاوتمندانه” معروفند. به گونه ای که کودک چیزی مثل شکلات را به عنوان هدیه برای دوستان خود می دزدد، تا نظر آنها را جلب کند.

آیا کودک احساس گناه می کند؟

دزدی کودک در ابتدا با احساس گناه، آنگونه که ما بزرگسالان تصور می کنیم همراه نیست. احساس گناه آنها از زمانی شروع می شود که با مقررات و قوانین و ارزش های پیرامون خود آشنا می شوند و مفاهیمی مثل خوب، بد، گناه، ثواب، پاداش و… برای آنها معنی دار است؛ که از نظر سنی به طور متوسط در 3 تا 7 سالگی آنها اتفاق می افتد. در سنین بالاتر نیز اگر دزدی اتفاق بیفتد، با توجه به اینکه کودک از نظر شناختی و اخلاقی دچار تغییرات عظیمی شده، می توان معنای بزهکاری به آن داد و لازم است علل روانی و اجتماعی آن مورد بررسی قرار گیرد.

پیشنهاد می کنیم بخوانید: اختلال اضطرابی – بی قراری در شرایط ایمن

بررسی علل روانی دزدی در کودکان

روان تحلیل گران معتقدند کودک به منظور به دست آوردن ایمنی و آرامش درونی خود به دزدی روی می آورند و اختلالات عاطفی و از هم گسیختگی ساختار خانواده عامل مهمی در ارتکاب او به این عمل است. با نگاهی گذرا به تاریخچه و سوابق بالینی کودکانی که مرتکب دزدی می شوند، می توان نشانه ها و علایمی از کمبودهای عاطفی، از هم گسیختگی های خانوادگی، تضادهای رفتاری والدین، سختگیری های شدید و.. مشاهده کرد. همچنین فقدان تربیت عاطفی و اخلاقی، حسادت، نیازها و کنش های شدید روانی و جسمانی از دیگر عوامل تشدید کننده این رفتار هستند. دانستن این مطلب شاید غمگینتان کند، اما یکی از نظریه پردازان متخصص در حوزه کودک به نام “وینی کات” در پژوهش های خود ادعان می کند که دزدی در میان کودکانی که از کمبود عاطفی یا فقدان مادر به طور پیوسته رنج برده اند، بسیار شایع است و گاه دزدیدن شی، نوعی جبران کمبود محبت مادر است.

وینی کات معتقد است کودکی که شی را می دزدد، به دنبال شی دزدیده شده نیست، بلکه با این تصور و احساس که نسبت به مادرش حقوقی دارد، به جست و جوی وی می پردازد؛ چرا که فکر می کند با نبود مادر حقی از او گرفته شده و باید به دنبال احقاق حقوق خود باشد و این رفتارها معمولا توسط ناهشیار او صورت می پذیرد. بنابراین سلامت و دوام عاطفی خانواده و واکنش های صحیح و شایسته والدین نقش بسیار مهمی در ترویج این رفتار دارد.

پیشنهاد می کنیم بخوانید: مشاوره اختلالات رفتاری: تیک عصبی کودکان و رفع آن

یک پدر و مادر با درایت چگونه رفتار می کند؟

وقتی کودکان دزدی می کنند و قوانین را برهم می زنند، والدین بسیار نگران و مضطرب می شوند. این اولین و بزرگترین اشتباه در مواجهه با این کودکان است. پس لطفا آرام باشید تا بتوانید خوب بیندیشید و عمل کنید.
فراموش نکنید که باید بر اساس مراحل رشدی کودک و منطبق با سیر تحول عقلی و اخلاقی او رفتار کنید
آنچه اتفاق افتاده را بیش از حد بزرگ نکنید و به دنبال نیت و انگیزه واقعی کودک از دزدی بگردید. مراقب باشید که فورا علت دزدی را از کودک نپرسید و بر اساس مشاهدات معنادار خود او را مورد بازخواست قرار ندهید. زیرا در چنین شرایطی پاسخ های کودک از روی اجبار و ترس است و نمی تواند منبعی برای قضاوت صحیح رفتار او باشد.
با لحنی ملایم و قاطع به او بگویید این وسیله مال تو نیست و باید به صاحبش برگردانده شود؛ اگر قبول نکرد، وسیله را با آرامش از او گرفته و میگوییم این شی متعلق به این خانه یا مغازه است و باید اینجا بماند و همانجا می گذاریم.
وقتی مطمئن هستید که کودکتان از توی کیف شما پول دزدیده است، بهترین کار این است که از او سوال نکنید و به او بگویید تو یک اسکناس از توی کیف من برداشته ای؛ لطفاً آن را به من برگردان. وقتی پول پس گرفته شد، با لحنی قاطع به او بگوئیدهر وقت که پول لازم داری از من بخواه، درباره اش با هم حرف خواهیم زد.

اگر کودک منکر عملش شد با او جر و بحث نمی کنیم یا مصرانه از او نمی خواهیم که اعتراف کند. اگر قبلا پول را خرج کرده باشد، بحث ما باید بیشتر روی راههای باز پرداخت و کارهای سخت و طاقت فرسایی که او باید در عوض اینکارش انجام دهد، متمرکز می شود، و یا از مقدار پولی که به عنوان پول توجیبی به او میدهیم، کاسته شود. این نکته مهم است که از دزد و دروغگو نامیدن کودک پرهیز کنیم یا سوالهایی از بچه ها نپرسیم که آنها را مجبور به گفتن دروغ کند.
به طور کل با این دیدگاه به مساله نگاه کنیم که اگر کودک دست به دزدی می زند، قطعا دچار اشکالی در وجود خویش است؛ با احتیاط و تیزبینی تلاش کنیم زمینه ها و عوامل پیدایش مشکل را مورد بررسی و شناسایی قرار دهیم.
ناشی گرانه رفتار نکنیم و از قفل کردن در اتاق ها و قفسه ها اجتناب کنیم و از سوی دیگر از در دسترس قرار دادن اشیا زیاد و پول فراوان و وسوسه کردن او خودداری کنیم.
اگر کودکی دزدی کرده، از کینه دایمی و دزد و بدکار تلقی کردن مدام او اجتناب کرده اما با صداقت و صراحت در جای خود، نشان دهیم در چه مورد خطا کرده و باید رفتار خود را اصلاح کند. به عبارت دیگر بعد از تنبیه اصولی و سازنده او را بخشیده و دیگر صحبتی از عملی که مرتکب شده به میان نیاوریم.

پیشنهاد می کنیم بخوانید: بررسی علل شب ادراری در کودکان

والدین آگاهی که برای تربیت فرزند خود کوشا هستند و از راهنمایی های روانشناسان کمک می گیرند، بهتر می توانند در خنثی کردن این رفتارهای کودک موفق شوند و می دانند که چه عکس العملی نشان دهند تا به سادگی از کنار مساله نگذرند. بنابراین بهتر است برای کسب نتیجه بهتر با همراهی یک روانشناس زبده کودک، یک برنامه درمانی صحیح را طراحی کنید و با رفتارهای نادرست زمینه بروز اختلالات رفتاری دیگر را در او ایجاد نکنید.

خدمات مرکز مشاوره رهیاب در زمینه مشاوره اختلالات رفتاری

مرکز مشاوره روانشناسی رهیاب با ارائه مشاوره خانواده و مشاوره روانشناسی آماده ارائه انواع مشاوره اختلالات رفتاری به هموطنان عزیز می باشد. شما می توانید هم به صورت تلفنی و هم حضوری از مشاوره مشاوران روانشناسی مرکز استفاده کنید. هموطنان عزیز می توانند از سراسر کشور با استفاده از خط ثابت با مرکز تماس بگیرند و از مشاوره روانشناسی تلفنی بهره مند شوند. همچنین عزیزان ساکن تهران می توانند هم به صورت تلفنی و هم به صورت حضوری با مراجعه به مرکز مشاوره رهیاب از خدمات مشاوره اختلالات رفتاری از جمله دزدی کودکان استفاده نمایند. کافیست از طریق زیر با ما تماس حاصل نمایید. همچنین مرکز مشاوره رهیاب در زمینه های زیر آماده ارائه مشاوره روانشناسی می باشد.