اصطلاح کاربردی و درمانی هیپنوتیزم برگرفته از واژه ای یونانی است. در زبان یونانی هیپنوز به معنی خوابی است که فرد در آن حالت روانی خاصی دارد. طبق تعارف ارائه شده در فرهنگ معین، هیپنوتیزم، خواب مغناطیسی یا خواب مصنوعی تعریف شده است. خواب مغناطیسی حالت و موقعیتی است که در آن شخص مورد نظر تحت تاثیر القای فرد دیگر که به آن درمانگر یا هیپنوتیزر می گویند، به خواب و یا خلسه فرو می رود و در اثر تلقینات ایجاد شده به سوالات از پیش تعیین شده در خصوص موضوعی خاص، پاسخ می دهد.
بیشتر بخوانید : روان درمانگر تحلیلی خارج از کشور
روش علمی هیپنوتیزم از شاخه های درمانی بالینی رشته روانشناسی است. فرد درمانجو با توجه به تشخیص متخصص روانشناسی، تحت تاثیر القائات فرد دیگر به خوابی مغناطیسی فرو می رود. مشاهدات و بررسی ها حاکی از آن است که امواج مغزی در حالات هیپنوتیزم متفاوت از زمانی است که فرد به حالت طبیعی در خواب فرو رفته است.
هنگامی که هیپنوتیزم شونده تحت خواب مصنوعی است، می تواند به ضمیر ناخودآگاه خود دسترسی داشته باشد. هیپنوتیزور که عمل هیپنوتیزم را انجام داده است، می تواند تلقینات مناسب برای درمان فرد را در این زمان به وی القا کند و به این ترتیب ضمیر ناخودآگاه درمانجو را تحت کنترل خویش درآورد.
نکته مهمی که در انجام این کار وجود دارد، آن است که هیپنوتیزور مجاز نیست هر آنچه مایل است به فرد هیپنوتیزم شونده القا کند. بلکه وی باید صرفا مسایلی را که در فرد ایجاد حالت بیماری کرده است را شناسایی کرده و با کاربرد تلقینات مناسب در روند هیپنوتیزم سعی در برطرف کردن آنها کند. نتیجه می گیریم که هیپنوتیزم روش درمانی ساختار یافته و با قاعده ای است که پروتکلهای اجرای آن توسط درمانگر متناسب با شرایط و میزان مشکل در درمانجو تنظیم خواهند شد.
هیپنوتیزم از دیدگاه روانشناسان
«کروجر» هیپنوتیزم را واقعیت پزشکی می داند. «پیر رِآل» معتقد است هیپنوتیزم علمی است که در آن وجدان طبیعی فرد بر وجدان نهایی وی تاثیر می گذارد. این ویژگی در تمام اشیا و موجودات وجود دارد، ولی بر حسب نوع ویژگی ها و صفات هر یک از آنها شکل متفادتی به خود می گیرد. دکتر هلیگارد هیپنوتیزم را نوعی گسست در هوشیاری فرد تعریف می کند. از نظر وی این گسست منجر به نوعی خیال پردازی در دسترسی به اهداف نیز خواهد شد که عدم درمان با هیپنوتیزم در فرد می تواند شروع کننده سایر اختلالات روانی دیگر در فرد باشد.
پیشنهاد میکنیم انجام دهید: تست هوش هیجانی
تاریخچه بکارگیری هیپنوتیزم
با توجه به گسترش حیطه درمانی هیپنوتیزم در دنیا و محسوس بودن اثرگذاری درمانی آن، اظهار نظرهای بسیاری در فرهنگ های مختلف شده است. بر این اساس هندوها بر این باورند که آنها نخستین مبدعان روش درمانی از طریق خواب مصنوعی یا همان هیپنوتیزم هستند. اما از مستندات علمی و تاریخی چنین بر می آید که نخستین تلاش های برای کاربرد روش نوین خواب مصنوعی در درمان بیماری ها به فعالیت های دانشمند معروف به نام «آنتوان مسمر» مربوط است.
مسمر معتقد بود که از طریق هیپنوتیزم قادر است به مغناطیس حیوانی موجود در فرد هیپنوتیزم شونده دست یابد و از این طریق، علل بیماری های روحی و جسمی را در وی از میان بردارد. او این روش را مسمریسم می نامید. بعد از مسمر می توان «برید» را فردی دانست که دست به بررسی علمی د راین حیطه زد. بِرید در سال 1842 شروع به بررسی در این زمینه نمود و از این رو وی را پدر هیپنوتیزم جدید می نامند. او کتاب خود را به نام نوریپنولوژی در سال 1843 نوشت. برید اعتقاد داشت آنچه باعث هیپنوتیزم می شود خواب عصبی است.
روش کار هیپنوتیزم
هیپنوتیزم تسلط فردی بر فرد دیگر نیست. در این شاخه علمی، امکان درمان اختلالات فیزیولوژیک و روانی میسر شده است. از جمله کاربرد های این دانش می توان به رفع اختلالات روانی نظیر اضطراب و یا رفع عوارض ناشی از شیمی درمانی و بیماری های معده و روده اشاره کرد. هیپنوتیزم به دو صورت قابل انجام است. یکی خود هیپنوتیزم و روش بعدی دگر هیپنوتیزم. در هر دوی این روش ها، سه اصل مشترک وجود دارد که رعایت آن در انجام صحیح و دقیق کار ضروریست:
- تمرکز فکر.
- عدم توجه به محیط پیرامون و یا به عبارت دیگر جدا شدن ذهن از درگیری های ذهنی.
- مهم ترین اصل در انجام هیپنوتیزم تلقین است.
مراحل انجام کار
- صحبت با فرد هیپنوتیزم شونده. این مرحله در آماده کردن ذهن تاثیر دارد.
- انجام پیش آزمون های ضروری قبل از انجام هیپنوتیزم است، مثل آزمون چشم اشپیگل.
- متمرکز کردن ذهن.
- القای خواب مغناطیسی یا همان هیپنوتیزم.
- عمیق کردن خواب.
- دریافت پاسخ ها از ضمیر ناخود آگاه.
- ارائه تلقین های مورد نظر و در نهایت خروج از حالت خلسه.
روش های مختلفی برای القای خواب یا خلسه وجود دارد که عبارنتد از روش تثبیت چشم، روش کیاسون که در تمامی این روش ها به اثرات مثبت هیپنوتیزم می توان دست یافت. البته نکته ای که وجود دارد آن است که هیپنوتیزم گرچه در درمان اختلالات جسمی و روانی روشی موثر محسوب می شود، اما نباید انتظار معجزه از این روش داشت.
