مهارت پاسخ منفی به دیگران، چگونه نه گفتن را بیاموزیم

مهارت‌های زندگی باعث می‌شوند تا بتوانیم ارتباطات بهتری با دیگران برقرار کنیم و این ارتباط به گونه‌ای باشد تا نه خودمان آسیب ببینیم و نه دیگری. یکی از مهارت‌هایی که در برقراری ارتباط با دیگران بسیار ضروری و مهم است، مهارت نه گفتن است. جواب منفی باعث می‌شود که با حفظ مرزهای شخصی خود، دست رد به درخواست‎هایی بزنیم که به هر دلیلی نمی‎توانیم قبول کنیم.

اما علیرغم اهمیت بالایی که جواب منفی به دیگران دارد، خیلی از ما نمی‌توانیم به راحتی این کار را انجام دهیم یا به شکلی این کار را می‎کنیم که باعث ایجاد اختلاف در روابطمان می‌شود. در این مقاله به این موضوع می‎پردازیم که چگونه توانایی نه گفتن پیدا کنیم و بدون خدشه‌دار شدن روابطمان به دیگران نه بگوییم. تا انتهای این مقاله همراه ما باشید.

پیشنهاد می کنیم انجام دهید: تست آنلاین «آیا شنونده خوبی هستم؟»

هنر نه گفتن

گفتن نه به معنای نپذیرفتن درخواست‎هایی است که نمی‎توانیم انجام دهیم. این مهارت دقیقا به مثابه‎ی یک هنر است؛ چراکه در جریان یک ارتباط انسانی اتفاق می‎افتد و اگر درست انجام نشود می‎تواند به ارتباطات فرد آسیب جدی زند. قبل از اینکه به آموزش نه گفتن بپردازیم به یک سؤال مهم و اساسی پاسخ می‎دهیم:

چرا جواب رد دادن به بقیه سخت است؟

دلیل اول

خیلی اوقات یکی از دلایلی که ما نمی‌توانیم نه بگوییم ریشه در دوران کودکی ما دارد. از سنین پایین به کودکان آموزش داده می‌شود که با همه گرم و صمیمی و مودبانه رفتار کنند. درنتیجه هنگامی که به یک خواسته‌ی والدین یا معلمین نه بگویند ممکن است اینگونه به نظر برسد که دارند بی ادبی می‎کنند. این موضوع باعث می‎شود فکر کنند جواب رد دادن رفتار بدی است و اگر این کار را انجام دهند طرد می‎شوند. این افراد در بزرگسالی هم نمی‎توانند به راحتی نه بگویند.

دلیل دوم

دلیل دیگری که باعث می‎شود به راحتی نتوانید نه بگویید این است که به خودتان شک دارید. برخی از ما ممکن است که به توانایی‎های خودمان مطمئن نباشیم و درنتیجه برای اثبات توانایی‎های خود به دیگران نه نگوییم. مدام احساس می‎کنیم که باید بله بگوییم تا به خودمان ثابت کنیم که ما از عهده ‎ی همه ی کارها برمی ‎آییم.

 دلیل سوم

ترس از طرد شدن دلیل دیگری است که باعث می‎شود گفتن نه سخت شود. انسان موجود اجتماعی است و احساس تعلق به دیگران یکی از نیازهای اساسی انسان است. خیلی اوقات برای اینکه این احساس تعلق به خطر نیفتد و در روابطمان دچار مشکل نشویم نه نمی‎گوییم.

چه زمانی باید نه بگوییم؟

1) قبل از پذیرفتن درخواست دیگران، به مفید و مضر بودن آن فکر کنیم

به عنوان مثال یکی از دوستانتان از شما در خواست میکند که بعد از ظهر برای یک مهمانی به خانه آنها بروید یا از شما می خواهد به یک رستوران رفته و با او همراه شوید. شما باید از خود بپرسید که وقتی که برای این دوست اختصاص می دهید، چقدر در روند زندگیتان مفید است و آیا به سلامت شما ضربه ای وارد میکند یا خیر. یکی از تصورات غلطی که هر فرد می تواند با خود داشته باشد، این است اگر پاسخ منفی به اطرافیان نسبت به خواسته های غیر منطقی آنها دهد، شاید مرا به چشم یک فرد خود خواه ببینند.

اگر به خودتان اهمیت دهید، متوجه می شوید این پاسخ منفی نه تنها خودخواهی تلقی نمی شود، بلکه برای ادامه مسیر زندگیتان و جایگاه شما در جامعه کاملا مفید و ضروری است و شما با این پاسخ منفی می توانید جایگاهتان را در جامعه بهبود بخشید. لازم به ذکر است که قبل از اینکه شما بخواهید دیگران را دوست داشته باشید، می بایست خودتان را دوست داشته باشید. زیرا کسی که به خودش اهمیت نمی دهد، مطمئنا نمی تواند برای دیگران ارزش بالایی در نظر بگیرد.

 

2) از فکر خودخواه شدن نترسید

شاید پیش خودتان فکر کنید که با نه گفتن به دیگران، به فردی خودخواه تبدیل می شوید که لازم است بگوییم این طرز تفکر سالم نبوده و موجب می شود که میزان ارتباط شما با اطرافیانتان کمتر شود. فرد خودخواه همیشه و بدون دلیل و منطق به دیگران جواب منفی می دهد و فقط به خود و منافعش فکر می کند. دائما به خود بگویید که خودخواه نبوده و در پی رسیدن به اهداف خودخواهانه نیستید.

اگر درخواست غیرمنطقی کسی را رد کردید و او شما را خودخواه خواند، بهتر است رابطه تان را با آن فرد کاهش دهید. کسی که به راحتی می تواند با رد شدن درخواستش به شما برچسب خودخواه دهد، مطمئنا نمی تواند فرد دلسوزی برای ادامه دوستی و ارتباط با شما باشد. با نگاهی به گذشته و تمام جواب های مثبتی که به دیگران داده اید، می توانید بفهمید که خودخواه نیستید و فقط در این شرایطی که قرار گرفته اید جواب نه را برای فرد مورد نظر استفاده کرده اید.

پیشنهاد می کنیم انجام دهید: تست آنلاین اعتماد به نفس

3) دلایل نه نگفتن به دیگران را در خودتان را پیدا کنید

پیدا کردن ریشه و علل اصلی عدم توانایی نه گفتن در شما موجب می شود که راحت تر بتوانید مشکل را در خود حل کنید. بهتر است که تمرکز خود را بر روی کیفیت روابط خود با اطرافیان و خانواده در دوران کودکی خود قرار دهید. بهتر است به ویژگی ها و مزایای پاسخ منفی بیشتر تمرکز کنید. بر خی از افراد به پاسخ منفی نسبت به درخواست و پیشنهاد اطرافیان با نگاه منفی می نگرند.

شما باید این تصور را داشته باشید که اگر به برخی از درخواست ها پاسخ منفی دهید، این قابلیت را خواهید داشت که به برخی دیگر از وقایع و رویداد های زندگی پاسخ مثبت بگویید و مجال برای دیگر امور روزمره و شاید هم مفیدتر فراهم گردد. یکی دیگر از ویژگی ها و مزایای مفیدی که پاسخ منفی به همراه دارد، این است که تا حدودی آرامش برای شما به همراه خواهد داشت. سعی کنید دلایلی که بخاطرش پاسخ منفی نمی گویید را کشف کنید. برخی از انسان ها نسبت به پاسخ های منفی که دیگران دارند حس غم وجودشان را فرا میگیرد و از پاسخ منفی نسبت به دیگران ترس و واهمه دارند.

4) با حس عذاب وجدان خود کنار بیایید و نه بگویید

یکی دیگر از روشهای راضی کردن افراد برای انجام کاری که دوست داریم برای ما انجام دهد، فعال کردن حس عذاب وجدان در طرف مقابل است. زیرا اگر این حس فعال شود، قدرت استدلال و منطق در او کمرنگ خواهد شد و همین موجب می شود که راحت تر به درخواستهای ما پاسخ مثبت دهد. بعضی وقت ها با روش هایی، برخی از انسان های سودجو سعی میکنند شما را غرق فریب کنند تا شما تمرکز لازم را از دست دهید و نسبت به در خواست غیر متعارفشان پاسخ مثبت دهید.

وقتی از روش های سودجویانه این افراد مطلع باشید، سعی می کنید فریب اینگونه افراد را نخورید. برخی اوقات با بی احترامی سعی میکنند نسبت به خواسته هایشان، پاسخ مثبت دهید. در این حالت آرامش و خونسردی خود را حفظ کرده و با اعتماد به نفس کامل به خواسته هایشان پاسخ منفی بگویید. برخی اوقات با بهانه یا ناله های بی مورد تلاش دارند که از احساسات شما سو استفاده کنند تا شما با خواسته و اشتیاق خودتان به آنها پاسخ مثبت دهید. در این شرایط شما قبل از هرگونه پاسخ، سعی کنید کمی تامل کنید و سپس به آنها پاسخ مثبت دهید. همین وقفه کوتاه برای تفکر فرصت مناسبی است تا به صورت هیجانی پاسخ ندهید.

پیشنهاد می کنیم انجام دهید: تست آنلاین میزان مثبت اندیشی

5) به چاپلوسی دیگران توجه نکنید

تعریف های بی مورد و گاهی چاپلوسانه اطرافیان از شما، این حس را در وجودتان ایجاد میکند که خودتان داوطلبانه به خواسته و درخواستشان پاسخ مثبت دهید. در این گونه مسائل هم سعی کنید سریع اقدام به پاسخ نکنید و مانند تکنیک قبل که گفتیم، وقفه کوتاهی میان درخواست دیگران و پاسخ از طرف شما در نظر بگیرید. برای مثال به شما می گویند تا به امروز کسی را در دنیا ندیدم که این مهارت را به این خوبی و با اعتماد به نفس انجام دهد. در صورتی که می دانید بسیاری از افراد قادر به انجام آن هستند و این گونه صحبت ها، تملقی بیش نیست که پیشنهاد می کنیم از این افراد دوری کنید.

گاهی برای برخی تشخیص اینکه چه زمانی باید نه بگویند کار سختی است. عده‎ای به اشتباه فکر می‎‎کنند که باید به هر درخواستی نه بگویند تا از خود مراقبت کنند. اما مگر می‎شود در یک جامعه زندگی کرد و با افراد آن جامعه تعامل نداشت؟ نه گفتن به دوستان همیشه هم انتخاب درستی نیست. چه زمانی نه گفتن محترمانه نه تنها انتخاب درست بلکه ضروری هم هست؟

6) اگر احساس ناراحتی می‎کنید.

هیچکسی بهتر از خود شما محدودیت‎های شما را نمی‎شناسد. بنابراین اگر انجام کاری باعث ایجاد احساس ناراحتی در شما می‎شود، بهتر است به انجام آن کار نه بگویید.

7) وقتی بیش از حد درگیر هستید.

در زمانی که خودتان مسئولیت‎های مختلفی را برای انجام دادن دارید، قبول کردن یک مسئولیت جدید جز اذیت کردن خود نتیجه‎ی دیگری ندارد.

8) اگر درخواستی از حدومرز شخصی شما بگذرد.

اگر درخواست کسی از مرزهای شخصی شما عبور می‎کند، بهتر است به آن نه بگویید. مرزهایی که شما برای زندگی خود تعیین کرده‎اید ارزش ایستادن برسرشان را دارند.

9) اگر فقط برای راضی نگه‎داشتن کسی بله می‎گویید.

در گام بعدی در مسیر آموختن مهارت پاسخ منفی به دیگران، شما باید بیاموزید که هیچگاه نمی توان همه اطرافیان یا دوستان از ما نسبت به کارهایمان و یا تصمیماتی که روزانه داریم راضی باشند؛ باید یک مرز برای خود ترسیم کنید. یکی دیگر از تصورات غلط این است که شما فکر کنید دوستیتان و یا احترامی که دیگران برای شما قائل هستند، با پاسخ منفی و نه گفتن نسبت به درخواست های خارج از شان و نامتعارف از دست می رود؛ این تصور کاملا غلط است.

اگر سعی کنید به این فکر باشید که احتمال دارد با پاسخ مثبت شما به این خواسته غیر منطقی اطرافیان، ممکن است باعث سو استفاده از شما گردد. در صورت ادامه همین روش می تواند شما را فردی بی ثبات و بدون مدیریت بر روی زندگی شخصی کند. اگر این باور را داشته باشید که لازم نیست همه افراد تحت هر شرایطی از ما راضی باشند، با اعتماد به نفس بالاتری به درخواست و پیشنهاد دیگران پاسخ منفی خواهید داد.

 

فواید نه گفتن

فوایدی که گفتن نه می‎تواند برای فرد به همراه داشته باشد عبارت‎اند از:

• وقت و انرژی فرد صرف کارهایی می‎شود که واقعا از انجام آن‎ها لذت می‎برد.
• گفتن نه بر عملکرد فرد تاثیر مثبتی می‎گذارد چرا که باعث ایجاد قاطعیت در انتخاب‎ها می‎شود.
• انجام ندادن کارهایی که باعث آزار ما می‎شوند، به بهبود سلامت روان ما کمک می‎کنند.
• گفتن همیشگی بله به درخواست‎های دیگران می‎تواند فرد را از رسیدن به اهداف خود بازدارد.
• باعث ایجاد روابط سالم و محکمی می‎شود که در آن حد و مرزهای هر دوطرف مشخص است.

 

چگونه قدرت نه گفتن را در خود تقویت کنیم؟

گفتن نه مهارتی است که همیشه و در همه جا بودن آن حیاتی است؛ اما مشکل اینجاست که همه‎ی ما نمی‎دانیم که چگونه نه بگوییم. اگر نمی‎توانید به راحتی نه بگویید یا نمی‎دانید چگونه این کار را به صورتی محترمانه انجام دهید، این تمرین‎ها را انجام دهید:

1. گفتن نه را تمرین کنید.

ساده‎ترین کار برای یادگیری و تقویت این مهارت، تمرین کردن آن است. دانستن اینکه چه زمانی باید نه بگوییم و در هر شرایطی چگونه اینکار را انجام دهیم به تمرین در شرایط مختلف و زمان‎های مختلف نیاز دارد.

2. تصمیم خود را به صورت شفاف و واضح بیان کنید.

هرچه که در مورد دادن پاسخ منفی به دیگران با شفافیت بیشتری عمل کنید، بازخورد بهتری هم دریافت می‎کنید.

3. از دیگران بابت درخواستشان قدردانی کنید.

شاید این کار کمی عجیب به نظر برسد اما وقتی که به دیگران نشان دهید که برای موقعیتی که آن‎ها دارند احترام و اهمیت قائل هستید، پاسخ منفی شما به آن‎‎ها حس بد کمتری القا می‎کند.

4. برای گرفتن یک تصمیم آگاهانه وقت بگذارید.

اگر مطمئن نیستید که می‎خواهید کاری را انجام دهید یا مسئولیت جدیدی را قبول کنید، سریعا پاسخ ندهید. زمانی را به گرفتن تصمیم اختصاص دهید و همه‎ی جوانب پاسخ خود را بررسی کنید.

5. قاطع ولی در عین حال محترمانه عمل کنید.

گاهی برخی از این شاکی هستند که چرا جواب رد دادن آن‎ها باعث به وجود آمدن مشکلاتی در ارتباطات آن‎ها می‎شود. خیلی اوقات ریشه‎ی این مشکلات به شیوه‎ای که افراد نه می‏‎گویند برمی‎گردد. درست است که باید این کار را قاطعانه انجام داد اما نباید به طرف مقابل بی‎احترامی کرد. چه شما بخواهید درخواستی را بپذیرید و چه نپذیرید باید این کار را در کمال احترام انجام دهید.

6. از توضیح دادن اجتناب کنید.

شما حق دارید که نه بگویید و نیازی نیست توضیحات طولانی برای پاسخ منفی خود بیاورید. برخلاف چیزی که فکر می‎کنید، ارائه‎ی توضیحات طولانی خیلی اوقات شرایط را سخت‎تر می‎کند.

7. مهارت جرئت‎ورزی را یاد بگیرید.

یکی از مهارت‎های پایه‎ای که باعث می‎شود راحت‎تر نه بگوییم، مهارت جرئت‎ورزی است. یادگیری و تمرین این مهارت به واسطه‎ی مطالعه کتاب‎های موجود یا شرکت در کارگاه‎های تخصصی به تقویت مهارت جواب منفی دادن کمک می‎کند.

 

کلام آخر

در این مقاله بررسی کردیم که نه گفتن یعنی چه و چرا اهمیت دارد. چرا برخی از ما نمی‎توانیم نه بگوییم. این مهارت چه فایده‎ای برای ما دارد و چگونه می‎توانیم آن را در خود تقویت کنیم. اگر شما هم با دادن جواب نه به دیگران مشکل دارید می‎توانید از روانشناس خوب از جمله کلینیک رهیاب مشاور برای تقویت این مهارت حیاتی در زندگی کمک بگیرید.