بیماری آلزایمر معمول تریت علت تخریب شدید مغزی (دمانس) در سنین کهولت به شمار می رود. تخمین زده شده که حدود 50- 30 درصد افراد بالای 85 سال از این بیماری رنج می برند. علت بیماری آلزایمر شناخته نشده است، اما آزمایش های میکروسکوپی صورت گرفته روی مغز افرادی که به علت این بیماری فوت کرده اند، تخریب سلول های بخش تفکر مغز را به وبژه سلول هایی که ماده های شیمایی به نام استیل کولین را آزاد می کنند نشان داده است.
بیماری آلزایمر با علایم نامحسوسی مانند به خاطر نیاوردن اسم ها و حوادث تازه شروع می شود و با مشکل در یادگیری اطلاعات جدید و بروز رفتارهای غیر عادی و بعد ها افسردگی، عدم اختیار، اضطراب و تشویش به تدریج پیشرفت می کند.
طی دوران بیماری شخص به مرور توانایی انجام کارهای روزانه را از دست می دهد. سردرگمی، سوالات مکرر و عدم توانایی شناخت دوستان از ویژگی های آلزایمر نسبتا شدید است که نهایتا تمامی فعالیت های ذهنی فرد مختل می شود. البته علایم مشابه نیز می توانند بر اثر عوامل دیگری غیر از بیماری آلزایمر پدید آیند مانند سکته های مغزی کوچک متعدد (که مولتی انفارکت یا دمانس عروقی نامیده می شود) و یا الکلیسم شدید یا دلایل نادر دیگر.
پیشنهاد می کنیم بخوانید : درمان افسردگی
البته شروع آزمایش به منظور کشف علل علایم تحلیل مغزی بسیار حائز اهمیت است. همچنین وضعیت های ساده قابل درمان مانند افسردگی نیز می توانند نشانه هایی مشابه بیماری دمانس داشته باشند. هنگامی که آلزایمر یا دمانس غیر آلزایمری تشخیص داده می شود ممکن است درمان با داروهایی مانند cognex یا Aricept شروع شود، این داروها در واقع با افزایش مدت عملکرد استیل کولین، بهبود اندکی در نوع خفیف و متوسط آلزایمر ایجاد می کنند. اما برخی مواقع بر اثر افزایش عملکرد استیل کولین در بخش های دیگر بدن، اثرات جانبی حادی را در بر دارند.
دمانس کاذب چیست؟
همان طور که از نماش پیداست، دمانس کاذب دمانس واقعی نیست. اختلالات شناختی ناشی از افسردگی در دمانس کاذب، شباهت زیادی به دمانس واقعی (فرسایش مغز) دارند ولی برخلاف فرسایش مغز که در آن سیر اختلال ذهنی پیشرونده است، مبتلایان به دمانس کاذب با شروع درمان، بهبودی پیدا می کنند.
افتراق بین دمانس واقعی و کاذب کار آسانی نیست و در تشخیص صحیح بیماری، خصوصا درمورد سالمندان، دقت بیشتری لازم است. سالمندان ممکن است نشانه های بیماری را به حساب عوارض سالمندی و بازنشستگی گذاشته و در نتیجه دیر به پزشک مراجعه نمایند.
عوامل بروز دمانس کاذب
دمانس کاذب ممکن است به دلایل متعددی که مهمترین آنها اختلالات روان پزشکی خصوصا افسردگی، اضطراب و استرس است متجلی شود. نقش آزمون های شناختی و دیدگاه بیمار نسبت به بیماری اش در افتراق بین دمانس کاذب و فرسایش مغز حائز اهمیت است. پزشک باید از سابقه قبلی اختلالات روان پزشکی، سیر بیماری، و داروهای مصرفی بیمار آگاهی داشته باشد و تا بهتر بتواند بین این دو بیماری افتراق دهد.
توجه داشته باشید که بیمار در شروع بسیاری از انواع فرسایش مغز مثلا آلزایمر، ممکن است دچار افسردگی باشد و پزشک فقط با توجه به زمان شروع و سرعت پیشروی بیماری، فرسایش مغز را از دمانس کاذب افتراق می دهد. عوامل دیگری بجز اختلالات خلقی می توانند باعث بروز دمانس کاذب شوند مانند نارسایی های مربوط به غدد تیروئید، کمبود ویتامین ها، زیاده روی در مصرف الکل، افسردگی و اثرات جانبی داروهای مصرفی، که اکثرا قابل درمان هستند.
دمانس کاذب و سالمندان
تشخیص صحیح دمانس کاذب و افتراق آن با فرسایش مغز در سالمندان مشکل تر از گروه های سنی کمتر است:
- معمولا اولین تصویر خانواده و پزشک در مورد نوع بیماری سالمند، فرسایش مغز و الزایمر است چون که ابتلا به فرسایش مغز ارتباط نزدیکی با ازدیاد سن دارد. یک استثناء قابل ملاحظه دمانس فرونتوتمپورال است که در سنین جوانی هم اتفاق می افتد.
- سالمندان مبتلا به افسردگی ممکن است به ناتوانی های ادراکی نیز دچار شوند.
- بیماران مبتلا به فرسایش مغز معمولا دچار افسردگی هم هستند. به عنوان مثال 20 تا 40 درصد بیماران آلزایمر به افسردگی نیز مبتلا می باشند.
- سالمندان به دلایل نقل مکان، فوت همسر، تنهایی، یا از دست دادن دوستان قدیمی ممکن است به افسردگی دچار شوند.
- با ضعیف شدن حواس شنوایی و بینایی، فرد سالمند ممکن است به دلیل اینکه اطلاعات صحیح به مغزش نمی رسد، واکنش دور از انتظار از خود بروز دهد در حالیکه این واکنش به دلیل وجود مشکلات در تفکر و ادراک او نیست.
- سالمندان به دلیل بیماری های زمینه ای مانند فشار خون، دیابت، آرتروز، و غیره داروهای مختلفی مصرف می کنند. عوارض و تداخل دارویی ممکن است عوارضی شبیه افراد مبتلا به فرسایش مغز در سالمند بوجود آورند.
- سالمندانی که راسا مدیریت داروی خود را بر عهده دارند ممکن است در مصرف دارو اشتباه کنند، مثلا یک وعده دارویی را نخورند و یا بیشتر از دوز توصیه شده مصرف نمایند و دچار عوارضی شبیه مبتلایان به فرسایش مغز شوند.
- مصرف الکل حتی در مقدار کم که در زمان جوانی قابل تحمل بود در سنین سالمندی و کند شدن متابولیسم سالمند، ممکن است در عمل، زیاده روی در مصرف باشد و عوارض کندی تفکر و عکس العمل را به دنبال بیاورد.
- عوارض داروها ممکن است حس ذائقه سالمند را تحت تاثیر قرار داده و در لذت غذا خوردن او اختلال ایجاد کنند. در نتیجه سالمند ممکن است به سوء تغذیه دچار شود. به غذای ناسالم و فسا فود رو آورد. و یا غذای فاسد شده را بدون حس لازم مصرف نمودهو در تفکر و درک او اشکال ایجاد نماید.
- بیماری های زمینه ای مشکلات تنفسی ممکن است رسیدن اکسیژن کافی را به مغز بیمار تحت تاثیر قرار داده باعث بروز عوارض ادراکی و حتی سکته های خفیف مغزی شوند.
- مشکلات تیروئید، پارکینسون، و عفونت های مجاری ادراری که مداوا نشده باشند نیز ممکن است افسردگی به دنبال داشته باشد.
توصیه مهم
آثار و عوارض دمانس کاذب را سرسری نگرفته و آنها را به حساب سالمندی، کند شدن طبیعی درک و توان فکری، و مانند آن نگذارید. با هوشیاری و مراجعه به موقع پزشک، شما ممکن است از مشکلات بزرگتر و تراژدی ابتلا به فرسایش مغز جلوگیری نمایید. اگر هم تشخیص نهایی دمانس باشد، با آگاهی از آن در مراحل ابتدایی، اقدامات مراقبتی و دارویی شم می تواند در بالا بردن کیفیت زندگی بیمار و خانواده او بسیار موثر باشد.
