انسان اساسا موجود اجتماعی است. از زمانی که به دنیا می‌آید در جامعه‌ای قرار می‌گیرد که باید یاد بگیرد چگونه در آن جامعه رفتار کند. بر همین اساس به رفتاری که فرد در جامعه و با افراد آن جامعه انجام می‌دهد، رفتار اجتماعی می‌گویند. اما آیا انسان خود به خود این رفتار اجتماعی را بلد است؟ رفتار اجتماعی نیز مانند هر مهارت دیگری از ابتدای کودکی توسط والدین و دیگر مرجع‌های آموزشی مثل مدرسه به کودک یاد داده می‌شود. در واقع یکی از مهم‌ترین چیزهایی که والدین باید برای آموزش و بهود آن حساسیت و دقت عمل بالایی به خرج دهند، رفتار اجتماعی در کودکان است.
در نتیجه ی اینکه رفتارهای اجتماعی به کودکان به کودکان آموزش داده می‌شود، آن‌ها برای زندگی در اجتماع آماده می‌شوند. اگر این آموزش به خوبی صورت نگیرد و کودکان مهارت‌های لازم برای حضور در اجتماع را بلد نباشند، در جامعه به مشکلات زیادی برمی‌خورند که می‌تواند باعث طرد و جداافتادگی آن‌ها از افراد آن جامعه شود. بنابراین نیاز است که والدین بدانند چه مهارت‌های اجتماعی را باید از سنین پایین به کودک خود یاد دهند و چگونه این کار را انجام دهند. در این مقاله از مشاوره کودک و نوجوان به بررسی این موضوع مهم می‌پردازیم. با ما همراه باشید.
8 راهکار برای والدین جهت ترویج رفتار اجتماعی به کودکان
رفتار اجتماعی در کودکان به طرق مختلف از طریق والدین می‌توانند به آن‌ها آموزش داده شود. در اینجا به معرفی ۸ راه می‌پردازیم:
راه شماره‌ی یک: به علایق کودک خود توجه کنید.
کودک شما هنگامی که فعالیتی را انجام دهد که خود به آن علاقه دارد، بیشتر می‌تواند از بودن در کنار دیگران لذت ببرد. علاوه‌براین کودک در کنار افرادی قرار می‌گیرد که با او همفکر هستند و در نتیجه احساس امنیت بیشتری می‌کند و راحت‌تر می‌توان به او یک سری از مهارت‌های اجتماعی را یاد داد.
البته باید به این مسئله توجه کرد که تنوع یکی از عوامل مؤثر در رفتار اجتماعی کودکان است. این به آن معنا است که کودکان باید در معرض علایق و نظرات مختلف قرار بگیرند اما برای یاددهی یک سری مهارت‌های پایه می‌توان از محیط‌های با علایق مشترک شروع کرد.
راه شماره‌ی دو: یاد بگیرید که از کودک خود سؤال بپرسید.
اکثر والدین فکر می‌کنند که فقط قرار است کودکان از آن‌ها سؤال بپرسند اما درواقع این شکلی نیست. گاهی نیز هنگامی که کودکان درونگراتر می‌شوند والدین باید از آن‌ها سؤال بپرسند. به این شکل به کودک خود یاد می‌دهند که برای شروع یک ارتباط مؤثر باید از دیگران سوال‌هایی پرسیده شود که پاسخ آن‌ها بله یا خیر نیست.
راه شماره‌ی سه: با کودک خود ایفای نقش را تمرین کنید.
یکی از راه‌هایی که شما می‌توانید به کودک خود رفتار اجتماعی را نشان دهید، انجام رول پلی یا ایفای نقش است. سناریوهایی برای کودک خود طراحی کنید و به نوبت نقش‌های مختلفی را اجرا کنید. به این شکل کودک شما تا حدی با کاربرد عملی رفتارهای اجتماعی آشنا می‌شود.
راه شماره‌ی چهار: همدلی کردن را به کودک خود یاد دهید.
هنگامی می‌توان رفتارهای اجتماعی را به شکل موفقیت‌آمیزتری انجام داد که درک درستی از احساس دیگران داشته باشیم. بنابراین هنگامی که کودک یاد بگیرد با دیگران همدلی کند و احساساتشان را درک کند، ارتباطات موثرتری با آن‌ها می‌تواند برقرار کند.
راه شماره‌ی پنج: محدودیت‌های کودک خود را بشناسید و قبول کنید.
برخی از کودکان اجتماعی‌تر از بقیه‌ی کودکان هستند. شما باید بدانید که کودک شما تا چه حد اجتماعی است و او را مجبور به انجام کاری نکنید. اگر کودک شما مجبور به انجام کاری شود، نه تنها رفتارهای اجتماعی را یاد نمی‌گیرد بلکه ممکن است در آینده دست به انجام رفتارهای بر ضد هنجارهای اجتماعی زند. والدین باید با توجه به ویژگی‌های کودک خود به او رفتارهای اجتماعی را یاد دهد.
راه شماره ی شش: الگوی خوبی برای کودک خود باشید.
یکی از مرجع‌های مهم برای رفتار اجتماعی در کودکان رفتار خود والدین است. کودکان خیلی سریع از والد خود الگوبرداری می‌کنند؛ بنابراین حواستان به رفتارهایی که در ارتباطات خود انجام می‌دهید باشد. وقتی به رفتار خیلی از والدینی که از رفتار اجتماعی کودک خود شاکی هستند دقت می‌کنیم می‌بینیم که خود آن‌ها نیز همان رفتار را انجام می‌دهند.
راه شماره‌ی هفت: با اقوام و دوستان خود رفت‌وآمد کنید.
یکی از بسترهایی که کودکان می‌توانند رفتار اجتماعی را به خوبی یاد بگیرند، مهمانی‌های خانوادگی است. در این مهمانی‌ها کودکان در بین افرادی که برایشان آشنا هستند مفاهیم و مهارت‌های اجتماعی مهمی را مشاهده کرده و الگوبرداری می‌کنند.
راه شماره‌ی هشت: شرکت در دوره‌های مرتبط
یکی از راه‌هایی که کودکان می‌توانند رفتار اجتماعی را به‌خوبی یاد گرفته و آن را در خود تقویت کنند، شرکت در دوره‌هایی است که در همین ارتباط برای کودکان برگزار می‌شود. رفتار اجتماعی در کودکان شامل رفتارهای خرد مثل دست‌دادن نیز می‌شود.
ترویج رفتار اجتماعی در کودکان
فرایند رشدی کودک دوران بسیار جذاب و خارق‌العاده‌ای است. کودکان ابتدا نوزادان آسیب‌پذیری هستند که در همه‌ی موارد به مراقب خود وابسته هستند. اما کم‌کم در طی مراحل گوناگون، رشد و تحول پیدا کرده و تبدیل به افرادی مستقل می‌شوند که بدون حضور مراقبین نیز می‌توانند از پس خود بربیایند و از خود مواظبت کنند. نکته‌ای که باید مراقبین به آن توجه کنند این است که مهارت‌هایی که کودکان در هرمرحله‌ی رشدی یاد می‌گیرند آن‌ها را برای مرحله‌ي بعدی آماده‌تر می‌کند. درنتیجه در هر مرحله باید به رفتار اجتماعی در کودکان نیز توجه کنند تا کودکان در مراحل بعدی راحت‌تر به سمت مستقل شدن حرکت کنند.
رفتار اجتماعی در کودک شامل هر مهارت و رفتار اجتماعی می‌شود که شما به عنوان یک بزرگسال در ارتباطات روزمره‌ی خود با دیگران و در اجتماع دارید. این رفتار شامل خردترین رفتارها همچون سلام کردن به دیگران تا رفتارهای عمیق‌تر و پیچیده‌تری همچون مشارکت، احترام به حقوق دیگران و … می‌شود.
یادگیری رفتار اجتماعی چه کمکی به کودک می‌کند؟
چه والدین مهارت‌های اجتماعی را به کودکان یاد دهند و چه کودکان این مهارت و رفتارها را در مدرسه فرابگیرند، برای آن‌ها فوایدی دارد. این فواید عبارت‌اند از:
- کودکان یاد می‌گیرند چگونه مشکلات خود را حل کنند.
- رفتار اجتماعی در کودکان باعث می‌شود ارتباطات موثری با دیگران برقرار کنند.
- کودکان طریقه‌ی دوست پیدا کردن و حفظ دوستی‌های خود را یاد می‌گیرند.
- کودکان یاد می‌گیرند که چگونه به دیگران نه بگویند.
- کودکان یاد می‌گیرند که چگونه مرزهای خود با دیگران را تعیین کنند.
مهارت‌اجتماعی ضروری برای کودکان از نظر مشاوره روانشناسی را به ۲ دسته‌ی کلی می‌توانیم تقسیم کنیم:
- مهارت‌های اجتماعی جسمانی: این دسته از مهارت‌ها شامل زبان بدن می‌شوند. برای مثال به کودکان یاد می‌دهیم که در چه شرایطی باید دست به سینه بنشینند.
- مهارت‌های اجتماعی رفتاری: این مهارت‌ها شامل رفتارهایی می‌شوند که کودکان باید انجام دهند.
کلام آخر
فرایند اجتماعی شدن در کودکان از همان سنین پایین شروع می‌شود. آموزش‌هایی که در این رابطه باید به کودک داده شود نیز از همان سنین شروع می‌شود؛ بنابراین خیلی مهم است که والدین بدانند در هر سنی چه مهارت‌هایی باید به کودک خود آموزش دهند و همچنین راه آموزش این مهارت‌ها به کودکان چیست. اگر شما هم دغدغه‌ی آموزش رفتارهای اجتماعی به بهترین شکل به کودک خود دارید، از متخصصین مرکز مشاوره رهیاب در این زمینه می‌توانید کمک بگیرید.
