روش های درمان اختلال بیش فعالی چیست؟

علائم ADHD در قالب دو گروه تقسیم بندی می شوند: کم توجهی و بیش فعالی و تکانشگری. این احتمال وجود دارد که فقط علائم مربوط به یک گروه، در فرد نمایان شود. فردی که تنها نشانه های بی توجهی را از خود نشان می دهد ممکن است به عنوان فرد مبتلا به ADHD از نوع کم توجهی تشخیص داده شود؛ این نوع از اختلال به سادگی تحت عنوان اختلال کمبود توجه یا ADD در نظر گرفته می شود بجای اینکه به عنوان اختلال کم توجهی/ بیش فعالی مدنظر قرار گیرد و هنوز هم با همین نام شناخته و معرفی می شود. از طرف دیگر شخصی که تنها علائم بیش فعالی را از خود به نمایش می گذارد این احتمال وجود دارد که به عنوان فرد مبتلا به ADHD از نوع بیش فعالی/ تکانشی تشخیص داده شود.

 

آیا ممکن است فرد هر دو نوع اختلال کم توجهی و بیش فعالی را همزمان داشته باشد؟

بله. فردی که هر دو نوع علائم این اختلال یعنی بیش فعالی و کم توجهی را از خود نشان می دهد تحت عنوان نوع ترکیبی اختلال ADHD دسته بندی می شود که این نوع، از شایع ترین تظاهرات این اختلال به حساب می آید. اما می توان برای درمان از روش هایی نظیر درمان نوروفیدبک استفاده کرد.

 

آیا دختران با احتمال بالاتری به اختلال ADHD از نوع کم توجهی مبتلا می شوند؟

تشخیصی که در مورد دختران و زنان به طور غالب وجود دارد نوع کم توجهی از اختلال ADHD می باشد. بهرحال این امکان نیز وجود دارد که دختران نیز به نوع بیش فعالی اختلال ADHD نیز دچار شوند.

برخی از کارشناسان اذعان کرده اند دخترانی که علائم بیش فعالی را از خود بروز می دهند ممکن است به میزان کمتری، تشخیص اختلال دریافت کنند زیرا آنها رفتارهای تکانشگری ای که پسران بیش فعال از خود نشان می دهند را کمتر به نمایش می گذارند و درعوض بیش فعالی خود را از طریق بروز رفتارهایی مانند حرف زدن بیش از حد، واکنش های احساسی شدید و افراطی یا جویدن مو یا لباس خود نشان می دهند.

به همین ترتیب انتظارات اجتماعی که از نحوه رفتار دختر و پسر وجود دارد در پاره ای از مواقع باعث می شود تا برخی از دختران برای سرکوب کردن رفتارهای بیش فعالی خود تلاش کنند، دختران ممکن است به جای درمان اختلال ADHD تحت درمان اضطراب یا افسردگی قرار بگیرند.

 

آیا پسران دارای اختلال ADHD همیشه بیش فعال هستند؟

خیر. اگرچه پسران در مقایسه با دختران به میزان بیشتری رفتارهای بیش فعالی یا تکانشی را از خود بروز می دهند اما این احتمال نیز وجود دارد که برای پسران نیز نوع کم توجهی اولیه از اختلال  ADHD تشخیص داده شود.

 

درمان اختلال ADHD (کمبود توجه / بیش فعالی)

درمان داروئی و رفتاردرمانی هر دو به طور وسیع برای درمان این اختلال مورد استفاده قرار می گیرند. درحالی که درمان داروئی در خط اول درمان قرار دارد، بیمارانی که رفتار درمانی دریافت می کنند نیز به‌طور عمده در جلسات مشاوره شرکت کرده و آموزش والدین آنها در دستور کار قرار می گیرد. در این صورت اغلب در نهایت به درمان داروئی کمتری نیاز پیدا می کنند یا کلا قادر می شوند تا به‌طور کامل روند درمان داروئی را متوقف کنند.

به‌طور همزمان مطالعات معتبری در این زمینه انجام شده که نشان داده اند بهره‌گیری همزمان از دو روش می‌ تواند نتایج مثبت‌تری را با خود به همراه داشته باشد.

بهترین روش درمانی برای بیش فعالی چیست؟

بهترین روش درمانی برای ADHD بستگی به شخص دارد و در اغلب موارد شامل ترکیبی از دارو درمانی، رفتار درمانی و تغییر سبک زندگی می شود. درمان موثر می بایست علائم اساسی مانند رفتارهای تکانشی یا حواس پرتی و کم توجهی را به خوبی مورد هدف قرار دهد و در عین حال به خوبی بتواند چالش های رفتاری و اجتماعی حاصله از این اختلال (نظیر مشکلات در زمینه دوست یابی، مدیریت زمان، اعتماد به نفس پائین) را نیز در نظر بگیرد.

 

درمان داروئی برای اختلال ADHD

متداول ترین روند درمان داروئی برای بهبود اختلال ADHD بهره گیری از محرک هایی نظیر ریتالین و ادرال می باشد. برای افرادی که به محرک ها پاسخ نمی دهند و یا توانایی تحمل آنها را ندارند، از غیر محرک هائی نظیر اتوموکستین یا طبقات خاصی از داروهای ضد افسردگی استفاده می شود.

از هر داروئی که برای درمان این اختلال استفاده شود، لازم است دوز صحیحی از دارو توسط بیمار دریافت شود، چراکه درمان داروئی اختلال ADHD و به طور ویژه بهره گیری از داروهای محرک می توانند موارد دیگری که اغلب همراه با اختلال ADHD وجود دارند، نظیر اختلال دو قطبی، وسواس و اضطراب را بدتر کنند.

پیشنهاد می کنیم بخوانید: درمان وسواس

از چه محرک هایی برای درمان اختلال ADHD استفاده می شود؟

داروهای محرک اصلی برای درمان این اختلال در قالب دو گروه عمده تقسیم بندی می شوند که عبارتند از: متیل فنیدیت ها و آمفتامین ها.

متیل فنیدیت ها شامل ریتالین، متیل فنیدات، دکس متیل فنیدات، متادیت،Daytrana, Quillichew Quillivant

آمفتامین ها نیز شامل Adderall, Dyanavel, Vyvanse, Dexedrine

 

آیا داروهای محرک خطرناک هستند؟

دهه ها است که از داروهای محرک استفاده می شود، اگرچه ممکن است این داروها دارای عوارض جانبی باشند از جمله سردرد یا تحریک پذیری، اما بسیاری از تحقیقات انجام شده در این زمینه اینگونه نتیجه گرفته اند که این داروها اگر به طور مناسب مصرف شوند در کل بی خطر هستند.

کودکان و افراد بزرگسالی که دارای بیماری های زمینه ای مانند بیماری قلبی هستند باید در این مورد با پزشک خود مشورت کنند زیرا مصرف داروهای محرک می تواند باعث بالا رفتن فشار خون شده یا ضربان قلب را بالا ببرد و مصرف آن برای این گروه از بیماران خطرناک باشد.

داروهای محرک می توانند در مواردی منجر به بروز شیدایی در فرد شده یا در موارد نادری روان پریشی را با خود به همراه داشته باشند. در اغلب موارد، کاهش دوز مصرفی یا تغییر دارو می تواند به بهبود اوضاع کمک کند.

 

آیا داروهای محرک منجر به کاهش یا توقف رشد کودک می شوند؟

شواهد موجود در این زمینه ترکیبی هستند و شواهد یکدستی در این ارتباط وجود ندارد. به عنوان نمونه یک مطالعه طولی که در سال ۲۰۱۷ به چاپ رسید نشان داد که استفاده طولانی مدت از داروهای محرک برای درمان اختلال ADHD باعث کاهش قد در بزرگسالی می شود.

تحقیقات انجام شده دیگر از جمله مطالعه طولی که در سال ۲۰۱۴ به چاپ رسید اینگونه نتیجه گیری کرد که نه اختلال ADHD و نه داروهای مورد استفاده برای درمان این اختلال منجر به سرکوب فرایند رشدی در فرد نمی شوند. این والدین هستند که باید در این زمینه تحقیق کافی را انجام داده و جنبه های مثبت و منفی رویه درمانی را ارزیابی کنند و در مورد احتمال ایجاد وقفه در فرایند رشدی کودک خود، پیش از شروع روند درمانی با مواد محرک با پزشک مشورت کنند. همچنین باید از این موضوع آگاه باشند که استفاده از داروهای محرک می تواند به طور معناداری باعث کاهش اشتها شده و این امر می تواند بر روی روند رشدی موثر باشد.

در کل باید اقدامات موثر بیشتری در دستور کار قرار داده شود تا این اطمینان حاصل شود که نیازهای غذایی کودک به خوبی تامین می شوند.

پیشنهاد می شود بخوانید: روانشناس کودک نوجوان

 

از چه مواد غیر محرکی برای درمان اختلال ADHD استفاده می شود؟

سه داروی غیر محرک در این زمینه وجود دارند که عبارتند از – Strattera (آتوموکسستین)، Intuniv (گوانفاسین) و Kapvay (کلونیدین) که برای درمان اختلال ADHD مورد تائید FDA قرار گرفته اند. Wellbutrin (بوپروپیون) و سایر داروهای ضد افسردگی نیز اغلب برای درمان ADHD  مورد استفاده قرار می گیرند.

 

آیا داروهای غیر محرک به اندازه داروهای محرک موثرند؟

بستگی دارد. داروهای محرک به طور معمول در خط مقدم درمان برای بهبود اختلال ADH  قرار دارند، زیرا در حالت کلی بی خطر هستند و روند درمان با این داروها تسریع می شود و تعیین اثر بخشی آنها نیز آسان است.

داروهای غیر محرک به طور معمول برای کسانی تجویز می شود که نمی توانند داروهای محرک را تحمل کنند یا برای آن دسته از افرادی که استفاده از داروهای محرک را بی ثاتیر می دانند. این دسته از افراد که در مسیر درمان با داروهای غیر محرک قرار می گیرند، روند درمانی شان حالت تدریجی داشته و پیش از اندازه‌گیری و برآورد میزان پیشرفت درمان، به چندین هفته دریافت دوزهای ثابت دارو نیاز دارند.

در حالی که داروهای محرک به طور گسترده ای مورد استفاده قرار می گیرند، اما بسیاری از بیماران مبتلا به اختلال ADHD ممکن است به این نتیجه برسند که استفاده از داروهای غیر محرک برای آنها از اثربخشی بیشتری برخوردار است. تنها راه برای فهمیدن این موضوع که آیا دارویی برای فرد به خوبی اثر دارد یا خیر این است که آن دارو را امتحان کند.

بسیاری از افراد مبتلا به اختلال ADHD در گزارش های خود اذعان کرده اند که چندین داروی محرک یا چندین داروی غیر محرک را امتحان کرده اند تا متوجه شوند کدامیک از این داروها به خوبی قادر به مدیریت علائم بیماری آنها می باشد.

 

درمان های رفتاری

رفتاردرمانی یکی از موثرترین روش های درمان غیر دارویی برای درمان کودکان مبتلا به اختلال ADHD به حساب می آید. در این شیوه به طور معمول به والدین آموزش داده می شود که چگونه در برابر رفتارهای منفی کودک خود عکس العمل نشان دهند و به والدین در تعیین و رسیدن به اهداف کمک می کند. در عین حال به کودک هم تکنیک های مواجهه با این اختلال و مهارت های اجتماعی را آموزش می دهد.

یکی از موارد مطرح شده رایج در جامعه مبتلایان به بیش فعالی این است که قرص ها نمی توانند مهارت ها را به شما بیاموزند. این موضوع، این حقیقت را آشکار می کند که اگرچه درمان داروئی می تواند به کنترل علائم بیش فعالی یا کم توجهی کمک کند، اما الزاما نمی تواند به کودک کمک کند که بیاموزد چگونه به طرز مناسبی برخورد داشته باشد یا اینکه چگونه عادات منفی خود را ترک کند. هدف رفتار درمانی پر کردن این خلاء است.

برای افراد بزرگسال و کودکان بزرگتر مبتلا به اختلال بیش فعالی، بیشتر از شیوه رفتار درمانی شناختی استفاده می شود.

درمانگران CBT (شناختی _ رفتاری) می توانند به افراد بزرگسال در فرایند تنظیم هیجانی و عاطفی، غلبه بر عادات بد، مقابله با الگوهای منفی تفکر و اعتماد به نفس ضعیف که می تواند مانع دستیابی آنها به موفقیت شود، کمک کنند.

 

آیا درمان می تواند به بهبود بیش فعالی کمک کند؟

بله. ثابت شده است که برای کودکان، رفتار درمانی (به طور شاخص همراه با آموزش والدین) در بسیاری از موارد می تواند به طرز موثری عمل کند.

برای افراد بزرگسال نیز نتایج حاکی از آن است که درمان های رفتاری _ شناختی می تواند برای پیشرفت مهارت های سازمانی آنها موثر باشد و الگوهای افکاری ناسازگار در آنها را مشخص نماید.

فرم های دیگر روان درمانی کمتر ساختار یافته، می توانند در ترمیم آسیب های وارده به اعتماد به نفس شخص موثر باشند و به بازسازی روابط آسیب دیده حاصل از رفتارهای منفی ناشی از اختلال بیش فعالی کمک کنند.

 

آیا بدون بهره گیری از دارو امکان درمان اختلال بیش فعالی وجود دارد؟

اگرچه بسیاری از مطالعات انجام شده در این حوزه نشان داده اند که دارو درمانی از سایر شیوه های درمانی مستقل به نحو موثرتری عمل می کند، اما در عین حال می تواند منجر به بروز عوارض جانبی ناخوشایندی در فرد شود و الزاما نیز نمی تواند کاملا در مدیریت اختلال بیش فعالی موثر باشد.

ثابت شده است که ترکیبی از رفتاردرمانی، تمرینات ورزشی، مدیتیشن و تغییرات غذایی می‌تواند برای بهبود کودکان و بزرگسالان مبتلا به اختلال بیش فعالی موثر باشد.

نتایج به دست آمده از تحقیقات انجام شده در این زمینه حاکی از این موضوع است که درمان های مبتنی بر فناوری مانند بازی های ویدیوئی خاص یا برنامه های آموزش فعالیت های مغزی، ممکن است منجر به بهبود علائم بیش فعالی در فرد شوند،

در نهایت اغلب متخصصین معتقدند که به انجام تحقیقات بیشتری در این حوزه نیاز است.