دون ژوان کیست و چه خصوصیاتی دارد؟

از دیدگاه روانشناسی دون ژوان فردی است که قادر به برقراری ارتباط عاطفی عمیق و عشق ورزیدن به همسر (شریک جنسی) خود نیست. یکی از مهمترین اختلالات شخصیت که منجر به دون ژوانیسم و هرزه گری جنسی در مردان میشود، اختلال شخصیت خودشیفته یا نارسیستیک (narcissistic) است. تجربه مشاوره با افراد دون ژوان نشان می دهد دون ژوان نه قادر است دوست بدارد و نه دوست داشته شدن را باور می کند.

اصطلاح دون خوآن یا دون ژوان، به روایتی از زندگی مردی افسانه ای و اغواگر و بی بند و بار، در نمایشنامه ها، نمایش های اپرا و ادبیات، اشاره دارد. در ادبیات روانشناسی، اصطلاح دون ژوانیسم، مردی را در بر می گیرد که به برقراری رابطه با زنان متعدد، تمایل زیادی نشان می دهد.

بر این اساس، دون ژوان، مردانی را که روابط بسیار پیچیده و در عین حال گسترده جنسی دارند، در بر می گیرد. در این حالت، مردان با وجود داشتن چندین رابطه، بلافاصله از روابط خود خارج شده و بی درنگ درصدد وارد شدن به رابطه جدیدی بر می آیند. گفتنی است که این دسته از افراد، علی رغم قابلیت و توانایی و تلاش مضاعف برای رسیدن به معشوقه خود، به راحتی و بلا فاصله او را رها می کنند.

در این زمینه باید خاطر نشان نمود که اصطلاح ساتیریازیس (Satyriasis) نیز به نوعی مترادف با دون ژوان به شمار می رود. بنابراین، این اصطلاح به افرادی که از لحاظ جنسی بسیار فعال بوده، اطلاق می گردد. ناگفته نماند که دون ژوانیسم ها، پس از برآوردن خواسته ها و دستیابی به مراد خود، دیگر هیچگونه علاقه ای به طرف مقابل نشان نخواهند داد.

ویژگی ها و خصوصیات بارز دون ژوان ها

مشاوران روانشناس معتقدند دون ژوان ها یک حالت پارانویا و بدبینی نسبت به گرفتن پیغام های دوست داشته شدن از شریک عشقی خود دارند. در بسیاری از موارد نیاز به دوست داشته شدن را در خود انکار میکند. دون ژوان بیشتر ترجیح میدهد به جای دوست داشته شدن، مورد تحسین واقع شود تا «من» آزرده اش ترمیم پیدا کند.

مشاوره با دون ژوان ها نشان می دهد این افراد احساس می کنند اگر کسی دوستشان داشته باشد و ابراز علاقه کند، می خواهد از آنها بهره برداری خاصی کند. درواقع به هیچ زنی اعتماد نمی کند. اینگونه مردان تنها با سطح بدن زنان ارتباط برقرار می کنند نه با هستی درونی آنها. در واقع هدف اینها بدست آوردن است نه رابطه داشتن. آنها میخواهند زنها را به دست بیاورند. تصاحب کنند و بعد با رها کردن آنها خشم و میل به انتقام جویی خود را ارضا نمایند.

بطور کلی، مردان دون ژوان علاوه بر وارد شدن به روابط عاطفی و جنسی متعدد، برای برقراری رابطه جنسی با زنان، از میل و اشتیاق شدیدی برخوردار می باشند. مرد دون ژوانیسم، غالباً قادر به برقراری روابط عاطفی عمیق با زنان نبوده و از درگیری های عاطفی پرهیز می نماید. همچنین سطح روابط این دسته از افراد، به علاقه و اشتیاق به بدن زن و روابط فیزیکی محدود می شود. در این زمینه باید خاطر نشان نمود که دون ژوانیسم ها، برای سرپوش گذاشتن بر حس حقارت عمیق و درونی خود، درگیر روابط مختلف و متعدد می شوند.

لازم به ذکر است که دون ژوان ها در غالب مردانی خوش پوش، دلربا، دارای ظاهر جذاب و فعال از نظر جنسی، خودنمایی می کنند. گفتنی است این دسته از افراد برای نشان دادن فعال بودن از نظر جنسی، هر تلاش و کوششی را به کار می بندند. همچنین آنها به دوست داشته شدن تمایلی نشان نداده، بلکه به تحسین شدن و مورد تحسین واقع شدن علاقه وافری دارند. ناگفته نماند که دون ژوان ها، دوست داشته شدن و ابراز علاقه دیگران را یک امر خطرناک و مخاطره آمیز تلقی نموده و بر این باور هستند که قصد دیگران از دوست داشتن، فقط به منظور بهره کشی از آنها می باشد.

دون ژوان ها به دنبال چه زنانی می روند؟

تجربه مشاوران اختلال شخصیت نشان می دهد دون ژوان ها به دو نوع زنان بیشتر علاقه دارند.

دسته اول

دسته اول زنان به دلیل شرایطشان بسیار مورد توجه می باشند. شرایطی مانند زیبایی، ثروت، شهرت و مقام. در این حالت مرد خودشیفته من ایده آل (ego ideal) خود را به او فرافکنی می کند. انگار این خود اوست که دارای چنین محسناتی است. مشاوران اختلال شخصیت معتقدند زن اینجا ابزاری است برای تغذیه هرچه بیشتر خودشیفتگی مرد. البته در این حالت هم مردان خودشیفته مراقبند که زن از آنها در هیچ یک از این ابعاد برجسته تر نباشد. اگر احساس کند که بالاتر هست او را تخریب میکند.

دسته دوم

دسته دوم زنانی هستند با هویتی بسیار کمرنگ. بر باور روانشناسان اختلال شخصیت، این زنان تنها میتوانند بصورت یک زائده و دنباله در کنار مرد خودشیفته باشند. این زنان او را دائما تحسین می کنند و من او دائما باد می شود. دون ژوان ها بجای عشق، در رابطه احساس تملک زیاد دارند. در حقیقت زن در کنار آنها مانند ماشین و لوازم زندگیشان است. تجربه مشاوران اختلال شخصیت در جلسات مشاوره با دون ژوان ها نشان می دهد یکی از ویژگی های مهم رابطه زناشویی، در مردان خودشیفته این است که این مردان خصلتهای بد خود را به همسر خود فرافکنی میکنند. او را تحقیر و سرزنش مینمایند و در نهایت خودشان را همه خوب (total good) و همسر را همه بد (total bad) می دانند.

نگاهی به سیر روابط عاطفی در دون ژوان ها

افراد دون ژوان روابط خود با جنس مخالف را با اشتیاق و علاقه بسیار شدید آغاز می نمایند. بر این اساس، آنها برای به دست آوردن جنس مخالف مورد نظر خود، تلاش و کوشش زیادی را به خرج داده و پس از به دست آوردن و اطمینان حاصل کردن از طرف مقابل خود، پروسه طرد کردن و رهایی او را کلید می زنند. دون ژوان ها در خاتمه روابط خود به گونه ای عمل می کنند که جنس مخالف برای مدت ها متوجه نخواهد شد که چه فعل و انفعالی صورت گرفته است.

گفتنی است که این دسته افراد برای فرار از تنهایی و طرد شدن، این چرخه باطل را دائما ادامه می دهند. بر این اساس، به دست آوردن و فرار از قربانی، جزئی جدا نشدنی و لاینفک از روابط عاطفی آنها به شمار می رود. شایان ذکر است که دون ژوانیسم، برای برقراری و تعدد روابط، هیچ محدودیت و حد و مرزی قائل نمی باشد. ذکر این نکته ضروری به نظر می رسد که ویژگی های افراد دون ژوان، با مشخصات افراد دارای اختلال شخصیت خود شیفته بسیار شباهت دارد.

راهکارهای درمان اختلال دون ژوان

به طور کلی، فرآیند شروع اختلال دون ژوان به دوران نوجوانی بر می گردد. با این وجود، ریشه های اصلی این نوع اختلال را باید در دوران کودکی، به ویژه نحوه ارتباط و تعامل کودک با مادر خود جستجو نمود. از سوی دیگر، یکی از روش های درمانی مؤثر و تاثیر گذار برای غلبه بر اختلال دون ژوانیسم، جلسات روان درمانی می باشد. ناگفته نماند که راهکار دارویی مثمر ثمر و کاربردی برای درمان این اختلال در دسترس نمی باشد.

بر این اساس، برنامه ریزی جلسات عمیق روانکاوی و روان درمانی، می تواند بستر مناسب برای بهبودی فرد را فراهم سازد. گفتنی است که برای درمان این نوع اختلال، دریافت مشاوره و صحبت با یک روانشناس کار کشته و کار آزموده، بسیار تاثیر گذار و مؤثر می باشد. ناگفته نماند که چنانچه فرآیند درمان به وسیله یک متخصص ماهر و با تجربه صورت نگیرد، احتمال بروز مشکلات بیشتر و جدی تر در فرد را افزایش می دهد.

شایان ذکر است که در پرتو روان درمانی بلند مدت، فرد دارای اختلال دون ژوان، ضمن آشنا شدن با ویژگی ها و مشکلات شخصیتی خود، به تدریج درصدد تغییر و اصلاح رفتارش بر می آید. ذکر این نکته ضروری به نظر می رسد که اگرچه اصطلاح دون ژوان، غالباً برای مردان مورد استفاده قرار می گیرد، اما در بین زنان نیز نمونه های دارای این اختلال کم و بیش به چشم می خورد.

جالب است بدانید روانکاوی فردی خارج از کشور  یکی از روش های روان‌شناسی است که در آن معتقد هستند که ریشه مشکلات درگذشته فرد قرار دارد. گذشته‌ای که در ناخودآگاه ذهن وجود دارد و مراجعه کننده نسبت به آن آگاهی ندارد. این روش درمانی به این مسئله می‌پردازد که ناخودآگاهِ فرد چطور می‌تواند بر رفتار و افکار او تأثیر بگذارد.