به طور کلی، حریم خصوصی و حفظ این حریم، در تمام ابعاد زندگی انسان ها از درجه اهمیت بسیار بالایی برخوردار می باشد. موضوع حفظ حریم خصوصی یا حریم شخصی به ویژه در اثر فراگیر شدن فضای مجازی و شبکه های اجتماعی، بیش از پیش اهمیت و ضرورت پیدا کرده است. بدون تردید، یکی از حقوق مسلم و در عین حال بدیهی و مهم افراد، حریم شخصی به شمار می آید. این حق در زمره حقوق مدنی و اجتماعی قرار داشته و از مصادیق بارز حقوق بشر و حقوق شهروندی تلقی می گردد.
افراد به منظور برخورداری از وجهه اجتماعی مورد احترام و داشتن یک نما و تصویر مناسب از شخصیت خود، لازم است که حد و مرزهایی را برای خود در نظر بگیرند. چراکه در این حالت دیگران برای فرد و خواسته های به حق او ارزش قائل شده و اجازه سرک کشیدن و قضاوت شخصیت فرد را به خود نمی دهند. در پرتو وجود حریم خصوصی این نیازها به نحو مطلوب برآورده و تامین می شود. بدون اغراق، روابط خانوادگی، عاشقانه، کاری و برخورداری از تعاملات سالم دوستانه، با وجود حریم شخصی معنا و مفهوم صحیح خود را پیدا می کند.
بر همین اساس و به منظور برقراری ارتباط با دیگران در یک قالب عاری از تنش و به نحو سالم، به رسمیت شناختن حد و مرزها یا به تعبیر دیگر، خط قرمزهای دیگران، یک امر ضروری و الزام آور قلمداد می شود. همه انسان در بطن وجودی خود از علائق، نیازها و احساسات منحصر به فرد و مختص به خود برخوردار می باشند. به همین جهت، مسؤولیت پذیری و حفظ عزت نفس آنها با تعیین حریم خصوصی محقق می گردد.
اهمیت و ضرورت حفظ حریم خصوصی
به عنوان یکی اصل، برخورداری از حریم خصوصی حق آشکار و مسلم هر فردی به شمار می رود. داشتن مرز و محدوده در تمام ابعاد زندگی به مثابه یک فیلتر، رفتارهای و اعمال مورد پذیرش فرد را معین می نماید. ارزش و احترام قائل شدن برای فرد در پرتو وجود حریم شخصی امکان پذیر می شود. چنانچه ارزش قائل شدن فرد برای این حد و حدود کم رنگ شود، ارزش و اعتبار و احترامی که دیگران نیز برای فرد قائل می باشند، به تدریج کم رنگ شده و از بین می رود. بر این اساس، افرادی که برای حریم خود هیچ حد و مرزی را ترسیم ننموده اند، برای حریم خصوصی دیگران نیز ارزش و احترامی قائل نمی باشند.
ناگفته نماند که حریم شخصی به عنوان یک خط قرمز و محدوده برای حضور دیگران در زندگی شخصی و خصوصی فرد به حساب می آید. به همین جهت، حریم شخصی افراد علاوه بر مورد احترام بودن، بسیار محترم و حائز اهمیت محسوب می شود. شایان ذکر است که حریم خصوصی از جمله حقوق بسیار ملموس و در عین حال شناخته شده برای هر فردی به حساب می آید. به عبارت دیگر، حریم شخصی جزئی لاینفک از زندگی هر فردی محسوب می گردد که امکان دسترسی به این فضا بدون کسب اجازه و رضایت فرد وجود ندارد.
پیشنهاد می کنیم بخوانید: روانکاوی فردی خارج از کشور
به تعبیر بهتر، حریم شخصی به مثابه حوزه ندیدن ها و نشنیدن ها قلمداد می گردد که چارچوب، مرز و محدوده آن به وسیله فرهنگ حاکم و عرف جوامع تعیین و معین می شود. بنابراین، حریم خصوصی به عنوان بخشی حائز اهمیت از زندگی هر فرد، مصون و در امان از دخالت و نظارت دیگران می باشد. همچنین تعریف حریم شخصی بر اساس تعاملات میان انسان ها با همدیگر و حکومت و فرهنگ موجود صورت می گیرد.
بررسی حریم خصوصی از منظر قانون
در این مسئله که حریم خصوصی از جمله حقوق بدیهی و ابتدایی افراد تلقی می شود، کوچکترین شک و شبهه ای وجود ندارد. در عرف جامعه و قانون برای حریم شخصی تعاریف و مصداق های گوناگونی موجود می باشد. از آنجایی که یکی از پیش شرط های احترام به حقوق شهروندی، حفظ حریم خصوصی محسوب می شود، مناسب است که همه افراد با حد و حدود و تعاریف قانونی این حریم آشنایی لازم را کسب نمایند.
نقش دولت ها و حکومت ها نیز در این مسئله برجسته و حائز اهمیت جلوه می نماید. چرا که وظیفه به روز کردن قوانین حیطه حریم شخصی بر عهده نظام های حقوقی و دولت ها نهاده شده است. به طور کلی، حریم خصوصی در قوانین همه جوامع از جایگاه ویژه و قابل توجهی برخوردار می باشد. در صورت تخطی و زیر پا گذاشتن این حریم توسط افراد، در بسیاری مواقع مجازات های بازدارنده و قانونی برای فرد خاطی در نظر گرفته شده است. همچنین در حقوق اسلامی و شرع اسلام نیز بر حفظ و حراست از حریم خصوصی افراد، اهمیت فراوان و تاکید بسیار شده است.
مصادیق بارز حفظ حریم خصوصی
خانه، یکی از مصداق های بارز و برجسته حریم خصوصی به شمار می رود. بر این اساس، ورود به منازل افراد بدون استیذان و اجازه گرفتن، کاری مذموم و ممنوع می باشد. حفظ حریم شخصی، حفظ حریم جسمانی افراد را نیز در بر می گیرد. بنابراین روح، روان و جسم اشخاص از هر گونه تعرض و تجاوز مصونیت دارد. مثال بارز در این زمینه انجام آزمایش های ژنتیک و عدم افشای آنها به شمار می آید. حفظ اطلاعات شخصی، مکالمات، نامه ها، پست های الکترونیک و به طور کلی هرگونه اطلاعات خصوصی و شخصی افراد، از دیگر مصادیق حریم خصوصی قلمداد می گردد.
