اگر برای اولین بار آزمون دکتری داده‌اید و منتظر نتیجه‌هستید تا بعد از آن برای مرحله مصاحبه دکتری اقدام کنید و اطلاعات زیادی راجع به این مرحله مهم از پذیرش مقطع دکتری ندارید، پیشنهاد میکنیم حتماً این مطلب را تا انتها بخوانید.
اگر هنوز در مرحله تصمیم گیری برای ادامه تحصیل در مقطع دکتری هستید و تصمیم خود را به طور قطعی نگرفته اید پیشنهاد میکنیم نگاهی به مقاله زیر بیندازید:
اهمیت مرحله مصاحبه در پذیرش دکتری
احتمالاً می‌دانید که پذیرش در آزمون دکتری بر خلاف مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد، دو مرحله‌ای است. با اینکه طبق گفته سازمان سنجش بر خلاف چندسال قبل 50 درصد از امتیاز گزینش مربوط به نتیجه و رتبه کنکور است. اما باز می‌توان گفت که اهمیت مرحله مصاحبه بسیار بیشتر از کنکور است و رتبه و تراز کنکور صرفاً برای گذر از یک فیلتر اولیه است. چرا که اگر فردی در کنکور رتبه 1 هم بشود، اگر در مرحله مصاحبه، نمره حد نصاب دانشگاه مورد نظر را نیاورد، رتبه کنکور او بی ارزش خواهد بود!
مهمترین عامل در مصاحبه دکتری چیست؟
در دفترچه راهنمای ثبت نام دکتری سازمان سنجش می‌نویسد که «گزینش نهایی از بین داوطلبان معرفی شده به دانشگاه‌ها، بر اساس نتیجه کنکور و نتیجه مصاحبه دانشگاه‌ها، بررسی سوابق علمی، اولویت کدرشته محل‌های انتخابی و ظرفیت اعلام شده و سهمیه دانشجو انجام خواهد شد» و متاسفانه صحبتی از اینکه «باید از قبل با استادها صحبت کنید و قول پذیرش بگیرید» نشده است! به لحاظ قانون سازمان سنجش حتی پس از پذیرش هم استاد نباید معلوم باشد و دانشجو پذیرفته شده دانشگاه محسوب شده و گروه آموزشی مورد نظر باید نسبت به معین کردن استاد راهنمای دانشجو اقدام نماید.
در حالی که به عنوان یک رسم نانوشته در خیلی از دانشگاه‌ها مخصوصاً دانشگاه‌های سراسری تهران، دانشجویان قبل از مرحله مصاحبه با اساتید صحبت کرده و استادها هم معمولاً دانشجویی را که می‌شناسند و از او راضی هستند را در اولویت خود قرار می‌دهند و در مصاحبه نمرات را جوری می‌دهند که دانشجوی مورد نظر خودشان نمره قبولی را بیاورد.
یک قانون نانوشته ناعادلانه!
این وضعیت کاملاً ناعادلانه است و متاسفانه در این حالت دانشجویانی که مقطع ارشد را در یک دانشگاه گذرانده‌اند به علت شناخت و رابطه‌ای که با استادها پیدا کرده‌اند، شانس بیشتری برای قبولی در همان دانشگاه را دارند و در این رقابت به عنوان مثال حق دانشجویانی که در مقطع ارشد در شهرستان بوده‌اند و با زحمت فراوان توانسته‌اند نمره خوبی در کنکور کسب کنند، شانس کمتری برای قبولی در دانشگاه‌های تهران دارند.
البته مواردی که گفته شد بر اساس تجربه شخصی و شواهد ذکر شده از دانشجویان مختلف بوده و نسبی هستند و با این وجود هم امکان پذیرش به صورت عادلانه کماکان وجود دارد.
به عنوان یک نتیجه‌گیری کلی در این قسمت می‌توانیم با اطمینان بالایی بگوییم که مهمترین عامل تاثیرگذار در پذیرش، رضایت استاد مورد نظر است که به سایر موارد مانند سوابق تحصیلی و مدرک زبان و رتبه کنکور و معدل (حتی با وجود اینکه امتیاز بالایی دارند) می‌چربد.
نحوه معرفی به دانشگاه‌ها جهت مصاحبه دکتری
معمولاً فیلتری که برای معرفی به مصاحبه به دانشگاه‌ها گذاشته می شود، یک تراز حداقل هست که فقط دانشجویانی که در کنکور بالاتر از آن تراز را کسب کرده‌اند می‌توانند برای مصاحبه به آن دانشگاه اقدام کنند. اما در برخی دانشگاه‌ها و برخی سال‌ها دیده شده است که از حداکثر رتبه نیز استفاده شده و دانشجویانی که مثلاً رتبه زیر 25 کسب کرده‌اند مجاز به حضور جهت انجام مصاحبه در آن دانشگاه خاص بوده‌اند.
اهمیت داشتن مدرک زبان و تسلط به زبان انگلیسی در مصاحبه دکتری
خیلی از متقاضیان ورود به رشته دکتری نمی دانند که با گذاشتن کمی وقت و ثبت نام در یکی از آزمون‌های نسبتاً ساده زبان مانند MSRT، Tolimo و…. و گرفتن مدرک آن قبل از انجام مصاحبه، می‌توانند بخشی از نمره مصاحبه را کسب کنند. در صورتی که مشکلی با گرفتن مدرک زبان ندارید با گذاشتن کمی وقت سعی کنید حداقل یک مدرک زبان قبل از مصاحبه داشته باشید.
علاوه بر داشتن مدرک زبان، خود تسلط به زبان انگلیسی هم مهم است. حتی در خیلی از دانشگاه‌ها یا گروه‌های آموزشی در جلسه مصاحبه از دانشجو خواسته می‌شود که یک عبارت را به انگلیسی بگوید، مفهوم یک متن انگلیسی را توضیح دهد و…. البته تسلط داشتن به زبان انگلیسی چیزی نیست که بتوان در یکی دو هفته قبل از جلسه مصاحبه به آن دست پیدا کرد. پس اگر زبانتان خیلی خوب نیست بی خیال این قسمت شوید و بدون نگرانی روی آیتم‌هایی مانند تسلط روی پایان نامه ارشد و… وقت بگذارید.
اهمیت مقاله داشتن در مصاحبه دکتری
داشتن مقاله پذیرفته شده در یک مجله معتبر خارجی و در درجه بعدی داخلی، علاوه بر اینکه نمره خود را در مصاحبه دارد، تاثیر به‌سزایی نیز در نظر اساتید حاضر در جلسه مصاحبه خواهد داشت و پذیرفته (Accept) بودن مقاله خیلی مهم است و اگر تنها مقاله را آماده کرده و فرستاده باشید اما پذیرفته نشده باشد شاید خیلی چنگی به دل استادها نزند. نکته مهم دیگر این است که مقاله‌هایی که دارید مرتبط با موضوع پایان‌نامه ارشدتان باشد و مقالات بی‌ربط امتیاز چندانی نخواهند داشت.
تسلط داشتن به پایان نامه ارشد در مصاحبه دکتری
یکی از مرسوم‌ترین سوالاتی که معمولاً در تمامی جلسات مصاحبه پرسیده می‌شود این است که از دانشجو خواسته می‌شود در مورد پایان نامه ارشد خود توضیح دهد و پس از توضیح استادها سوالاتی درباره آن می‌پرسند که دانشجو باید به صورت روشن و با تسلط به آن‌ها پاسخ دهد. استادها اهمیت می‌دهند که دانشجو چقدر برای کار پژوهشی خود ارزش قائل باشد و اگر نتوانید خیلی با تسلط در مورد پایان نامه ارشد خود صحبت کنید و نقاط کلیدی و متمایزکننده آن را هنرمندانه شرح دهید، ممکن است این فکر به ذهنشان برسد که در دکتری نیز همین رفتار را با تز خود خواهید داشت و بعید است بتوانید در جلسه مصاحبه دکتری از این آیتم نمره خوبی بگیرید.
فاصله افتادن بین فارغ‌التحصیلی از کارشناسی ارشد و پذیرش دکتری
یکی دیگر از موارد مهم این است که اگر بین فارغ‌التحصیلی شما از کارشناسی ارشد و جلسه مصاحبه زمان زیادی فاصله باشد (مثلاً دو سال) اساتید انتظار خواهند داشت که در این فاصله حداقل یکی دو مقاله مرتبط با پایان نامه اکسپت کرده باشید و اگر بفهمند که در این فاصله صرفاً مشغول کاری غیرمرتبط با رشته تحصیلی خود بوده‌اید، اثر منفی روی نگرششان خواهد گذاشت.
شاغل بودن و یا متاهل بودن
دو آیتمی که در هر جای دنیا به غیر از جلسه مصاحبه دکتری امتیاز محسوب می‌شوند! متاسفانه در مصاحبه دکتری شاغل بودن یک امتیاز منفی محسوب می‌شود و استادها تمایل دارند که دانشجویانشان به صورت تمام وقت درس بخوانند و روی تز خود کار کنند. از طرفی دیگر متاهل بودن هم چون بدون داشتن شغل و مشغله زیاد امکان پذیر نیست همین تاثیر را خواهد داشت!
اهمیت سوابق تحصیلی در مصاحبه دکتری
در مقطع دکتری داشتن پایه تحصیلی قوی اهمیت زیادی دارد و از این رو معدل دیپلم در جلسه مصاحبه جزو موارد امتیاز دار محسوب می‌شود و داشتن یک معدل دیپلم بالا روی نگرش اساتید حاضر در جلسه مصاحبه نیز تاثیر مثبت خواهد داشت. اما همانطور که می‌دانید این آیتم نیز در حال حاضر از کنترل شما خارج است و اگر معدل دیپلم خوبی ندارید نگران نباشید و روی موارد دیگر که می‌توانید بهبود ببخشید کار کنید.
علاوه بر معدل دیپلم، معدل و ریزنمرات دوره کارشناسی و کارشناسی ارشد نیز اهمیت زیادی دارد و نمره‌ای که در دروس اصلی رشته خود کسب کرده‌اید برای استادهای حاضر در جلسه مصاحبه مهم خواهند بود و احتمال دارد که بپرسند مثلاً چرا در این درس نمره‌ات کم شده یا…. علاوه بر این‌ها نمره‌ای که در دفاع از پایان‌نامه کسب کرده‌اید اهمیت زیادی دارد و ممکن است یک استاد روی این آیتم خیلی حساس باشد و اگر نمره‌تان کم شده باشد سوال پیچتان کند.
اهمیت ظاهر آراسته و مناسب در مصاحبه دکتری
پوشیدن لباس مناسب و رسمی که نشان از جدی بودن شما باشد می‌تواند اثرگذار باشد چرا که ادامه تحصیل در مقطع دکتری جدیت می طلبد با روحیه‌ای مانند روحیه دوره کارشناسی نمی‌توان در این مقطع موفق بود و اساتید نیز به این اهمیت می دهند و تا حدی از روی ظاهر و نحوه لباس پوشیدن و صحبت کردن می‌توان به این جدیت پی‌برد. البته باید دقت کرد که این جدیت تبدیل به خشکی و انعطاف ناپذیری نشود که نه تنها در جلسه مصاحبه دکتری، بلکه در هیچ جلسه دیگری پسندیده نیست.
حرف آخر – صداقت و توکل بر خدا
گزینش کننده اصلی در مصاحبه دکتری خداست و تمام مواردی که ذکر کردیم را ممکن است کن فیکون کند! مطمئن باشید با توکل بر خدا اگر صلاح شما در قبولی دکتری باشد، این توفیق نصیبتان خواهد شد. اگر می‌دانید جواب سوالی که قرار است صادقانه به اساتید بدهید برایتان امتیاز منفی خواهد داشت، نگران نباشید و صداقت را زیر پا نگذارید. برای خیلی از استادها هم صداقت اهمیت دارد و فقط یک ربات درسخوان و پژوهشگر نمی‌خواهند و قرار است حداقل 4 سال با شما سروکله بزنند. امیدواریم که این مقاله کمکی هر چند کوچک در رفع ابهامات شما داشته باشد.
چنانچه در زمینه های مختلف تحصیلی نیاز به مشاوره دارید، مشاوران مرکز مشاوره تلفنی صدای رهیاب با یک تماس آماده پاسخگویی و راهنمایی شما عزیزان هستند. کافی است با تلفن ثابت با شماره زیر تماس بگیرید:
