لکنت زبان نوعی اختلال در گفتار فرد است که فرد نمی تواند کلمات را پیوسته ادا کند و در حین حرف زدن مدام مکث می کند. این مکث ها باعث می شود تا مخاطب این افراد کلام او را به صورت اصواتی که تکرارشونده هستند بشنود. مثلاً: با….با…. بابا یا برخی آواهای دیگر که کش می آیند. مشکل دیگری که در اختلال تکلم رخ می دهد این است که جریان گفتار در حین صحبت کردن مسدود می شود. در این حالت فرد قادر نیست برخی حروف و اصوات را بگوید. در نتیجه شکل نهایی کلمه خروجی متشنج و غیرطبیعی به گوش می رسد.
لکنت زبان در واقع یک نوع اختلال گفتاری که در زمره اختلالات عصبی رشدی به شمار می آید، لکنت زبان می باشد. به طور کلی، لکنت، بروز مشکل در ادای کلمات و سخن گفتن معمولی محسوب می شود. از اشکال مختلف این نوع اختلال گفتاری می توان به حذف تلفظ کلمه، توقف کامل کلمات، بیان پر فشار قسمت اول یک کلمه و کشیدن یا تکرار حروف اول کلمات، اشاره نمود. گفتنی است که لکنت زبان در برهه ای از زمان، به ویژه در کودکان نمود برجسته و بارز پیدا می کند.
اگرچه ممکن است این دوره گذرا و در عین حال خیلی کوتاه باشد، اما در برخی موارد بروز این نوع اختلال گفتاری در کودکان شدت و حدت پیدا می کند. بر همین اساس، علاوه بر تحت شعاع قرار دادن روابط و تعاملات آنها، اعتماد به نفس کودکان را نیز با کاهش چشمگیری همراه می سازد. شایان ذکر است که لکنت زبان از جمله اختلالات گفتاری تلقی شده که بر فرم ادای کلمات و نحوه تولید صدا در فرد، تاثیر بسزایی از خود برجای می گذارد. همچنین در این زمینه باید خاطر نشان نمود که اختلال گفتاری محدود و محصور به قشر خاصی نبوده و احتمال بروز آن در کودکان و بزرگسالان وجود دارد. بر همین اساس، انجام مداخلات درمانی در سریع ترین زمان ممکن، سبب بهبودی راحت تر و سریع تر فرد می شود.
اثرات روانشناسی لکنت زبان
در برخی موارد لکنت زبان خفیف است و مشکلی ایجاد نمی کند. اما زمانی که شدت این اختلال زیاد باشد، فرد از نظر روحی با مشکلات بسیاری مواجه می شود. برای مثال در بعضی از این افراد پس از یک بازه ی طولانی مدت در حرف زدن بروز می کند و در برخی دیگر تعداد آن در هنگام صحبت کردن متغیر است. افراد مبتلا به لکنت زبان از گفتن برخی کلمات یا حضور در برخی محیط هایی که حسی ناخوشایند برایشان ایجاد می کند، دوری می کنند.
علت لکنت زبان چیست؟
برای روان صحبت کردن، گذرگاه های عصبی متفاوتی در مغز کودک باید رشد کنند و با سرعت زیادی با هم در تعامل باشند. لکنت زبان نشان می دهد که این تعامل به خوبی صورت گرفته نشده است. از آنجایی که درمان لکنت زبان با افزایش سن سخت تر می شود، بهتر است این اختلال در زمان کودکی پیگیری شود. در برخی موارد لکنت ریشه در ژنتیک دارد و ارثی است. در موارد نادری نیز در بزرگسالی برای فرد به وجود می آید. این موارد ممکن است ناشی از عوارض بیماری هایی از قبیل سکته و یا آسیب های مغزی و یا بر اثر ضربات واردشده به سر و یا فشارهای احساسی نیز باشد. لکنت زبان در هر دو جنس دختر و پسر رخ می دهد، اما آسیب پذیری مغز در پسران باعث می شود تا آنها بیشتر در معرض ابتلا به این اختلال قرار گیرند.
گفتنی است که در بروز اختلالات گفتاری، به ویژه لکنت زبان، عوامل و مؤلفه های بسیاری را می توان برشمرد. بر این اساس، بروز این اختلال می تواند نشأت گرفته از عوامل روانی و زیستی باشد. شایان ذکر است که یکی از علل زیستی لکنت، به دلایل و عوامل ژنتیکی بر می گردد. بر اساس آمار و ارقام موجود، در حدود 60 درصد از افرادی که از لکنت زبان رنج می برند، نزدیکان و خویشاوندان آنان به این اختلال دچار شده اند.
از سوی دیگر، بروز این نوع اختلال، علی الخصوص در کودکان، می تواند از نقص در کارکرد و فرآیندهای مغزی درگیر در تکلم آنها ناشی شود. مضاف بر این، در ایجاد این نوع اختلال، نقش و اهمیت عوامل روانی را نیز نمی توان نادیده انگاشت. بر این اساس، استرس ها و اضطراب های محیطی می تواند در بروز لکنت زبان کودکان، نقش برجسته و پر رنگی ایفا نماید. ناگفته نماند که استرس در کودکان را یکی از علائم و نشانه های شاخص لکنت در کودک تلقی می کنند. لازم به ذکر است که داشتن اضطراب جدایی، جدایی ناگهانی از والدین، خصوصاً در سنین کم و مشکلات عاطفی و محرومیت ها، از دیگر دلایل تاثیر گذار و مؤثر در بروز این اختلال به شمار می روند.
باورهای غلط درباره لکنت زبان
افراد مبتلا به لکنت زبان از نظر هوش و استعداد با سایر افراد تفاوت ندارند. باورهای غلط مرسوم معمولا آنها را خجالتی، عصبی، حساس، درون گرا و … می پندارد که البته هیچ دلیل علمی برای این وجود ندارد.
نحوه تعامل با افراد دچار لکنت زبان
برای برخورد و تعامل صحیح با افرادی که با لکنت زبان دست و پنجه نرم می کنند، در نظر گرفتن نکاتی می تواند مؤثر و تاثیر گذار واقع شود. در چنین مواقعی، مناسب است که از تکمیل نمودن جملات این دسته از افراد اجتناب ورزید. همچنین وسط حرف فرد نپریدن و فرصت دادن برای ادامه گفتگوی او، از درجه اهمیت بسیار بالایی برخوردار می باشد.
ناگفته نماند که هیچگاه نباید به فرد دارای لکنت گفته شود که آرام تر یا سریع تر گفتگوی خود را ادامه دهد. ارتباط چشمی داشتن با فرد دچار لکنت زبان و با علاقه و اشتیاق پیگیری کردن صحبت هایش، می تواند موجبات آسودگی خاطر و آرامش فرد را مهیا سازد. از سوی دیگر، در هنگام تعامل و هم کلام شدن با این دسته از افراد، استفاده از عبارات ساده، کوتاه و شمرده و آرام صحبت کردن، تاثیر بسزایی از خود برجای می گذارد. ذکر این نکته ضروری به نظر می رسد که به سبب آسیب پذیر بودن مغز پسران، آنها بیشتر از دختران در معرض دچار شدن به لکنت زبان می باشند. همچنین افزون بر دو سوم افراد دارای این نوع اختلال، دارای پیشینه و سابقه خانوادگی در این زمینه هستند.
کدامیک از مداخلات والدین ممکن است باعث تشدید لکنت زبان گردد؟
- کامل کردن جملات کودک توسط والدین
- وادار کردن این افراد به تکمیل جملاتشان
- قطع کردن نابجای کلام کودک
- انتقاد کردن و اصلاح تلفظ صداها و کلماتی که کودک دارای این اختلال به کار می برد
- درخواست تعریف موضوعی در حضور دوستان، بستگان و یا همسایه ها.
ضرورت درمان لکنت زبان
در صورتی که این مشکل را در فرزند خود مشاهده می کنید، حتما باید به متخصص مراجعه کنید. درمان این اختلال در سنین شروع مدرسه بسیار موثرتر است. بنابراین درمان لکنت زبان بنا به سن و شرایط فرد متفاوت است. در برخی موارد درمان های روانشناسی روش مناسبی برای حل مشکلات گفتاری ناشی از عوامل روانی و احساسی است. در برخی موارد دیگر، گفتار درمانی برای درمان مناسب می باشد. در کل درمانهای متفاوتی برای برطرف کردن این اختلال مورد استفاده قرار می گیرد. شما می توانید به صورت حضوری و یا تلفنی با مرکز مشاوره روانشناسی خارج از کشور و خانواده رهیاب تماس بگیرید و از خدمات مشاوره آن بهره مند شوید.
راهکارهای درمانی لکنت زبان
بدون تردید، لکنت زبان از جمله اختلالات رایج و شایع در کودکان به شمار می رود. در بسیاری مواقع این مشکل در کودکان بدون نیاز به اقدام درمانی خاصی برطرف می گردد. اما بروز لکنت در بزرگسالان، از لحاظ درمان با پیچیدگی هایی همراه می باشد. شایان ذکر است که یکی از بخش های مهم در درمان این اختلال، ایجاد و تقویت اعتماد به نفس و آرامش در فرد قلمداد می گردد. گفتنی است که راهکارهای درمانی لکنت زبان، با توجه به شرایط و سن فرد، از تفاوت هایی برخوردار می باشد.
همچنین برای برطرف ساختن این مشکل در بزرگسالان، کمک گرفتن از متخصصان گفتار درمانی، راهکار مثمر ثمر و کاربردی تلقی می شود. ناگفته نماند که قابلیت استفاده از روش گفتار درمانی برای تمام سنین امکان پذیر می باشد. از دیگر روش های درمانی مؤثر در این زمینه می توان به رفتار درمانی، اشاره نمود. در این روش، با اصلاح نمودن رفتارهای ناهنجار فرد، درصدد درمان اختلال او بر می آیند.
بر این اساس، یکی از تکنیک های مؤثر رویکرد رفتاری، گفتار درمانی می باشد. روان درمانی از دیگر روش های مورد استفاده برای درمان لکنت زبان، به ویژه در بزرگسالان محسوب می شود. لازم به ذکر است، در مواقعی که ریشه و علت لکنت، در اثر استرس و اضطراب ایجاد شده باشد، می توان به منظور بهبودی فرد از داروهای آرام بخش، به انضمام درمان های روانشناختی، استفاده به عمل آورد.
