آلزایمر – اختلال عصب شناسی

در سال 1901 روانشناس آلمان آلويس آلزایمر براي اولين بار اين اختلال را توضيح داد كه برگرفته از نام خودش نيز است. او درباره‌ي زني 51 ساله نوشت كه بيماري عجيبي از غشاء مغزي داشت كه به شكل آسيب روز افزون در حافظه و ديگر مشكلات شناختي پديدار شد، از جمله بدگماني (Richards & sweet 2009). او اين بيماري را يك «شكل غيرمعمول» از «جنون پيري» ناميد و از آن به بعد آن را بيماري آلزایمر نام نهاد.

برخی از نشانه های آلزایمر

معيارهاي شخصيتي DSM-5 براي اختلال عصب‌شناختي ناشي از بيماري آلزایمر شامل چندين نقص شناختي است كه به تدريج و به طور پيوسته توسعه مي‌يابد. این نقص ها شامل تخريب حافظه، جهت‌يابي، قضاوت و استدلال هستند. ناتواني در تلفيق اطلاعات جديد منجر به شكست در يادگيري پيوندهاي جديد مي‌شود.

افراد مبتلا به آلزایمر رويدادهاي مهم را فراموش‌ مي‌كنند. علاقه‌شان به فعاليت‌هاي غير روزمره محدود مي‌شود. آنها علاقه‌شان به ديگران را از دست مي‌دهند و در نتيجه منزوي مي‌شوند. وقتي كه اين اختلال پيشرفت مي‌كند آنها پير، گنگ، افسرده، نگران يا حتي ستيزه‌جو مي‌شوند. بسياري از ويژگي‌های آلزایمر در اواخر روز نمايان مي‌شود كه به «سندرم غروب» معروف است كه شايد به علت خستگي يا اخلال در ساعت بيولوژيكي مغز است.

مشکلات عملی ایجاد شده توسط آلزایمر

همچنين افراد مبتلا به آلزایمر اختلالات شناختي ديگري از خود بروز مي‌دهند. از جمله قدرت تكلم، apraxia (آسيب عملكرد موتور)، agnosia (عدم توانايي در تشخيص اشياء). يا عدم توانايي در فعاليت‌هايي مثل برنامه‌ريزي، سازماندهي، ترتيب‌دهي، يا خلاصه كردن اطلاعات، اين آسيب‌هاي شناختي تأثيري منفي بر عملكرد اجتماعي و شغلي دارد، و مي‌تواند باعث تنزل فعاليت‌هاي قبلي گردد.

مطالعه مستندات تاریخی

در مطالعه‌ي جالبي به نام مطالعه زنان راهبه ـ نوشته‌هاي گروهي از راهبه‌هاي كاتوليگ در طول چندين دهه جمع‌آوري مي‌شد كه نشان داد احتمال ابتلاي زنان به اين بيماري بيشتر است. محققان مشاهده كردند كه نمونه‌هاي حاصل از دفتر وقايع روزانه راهبه‌ها در طول سالها از نظر تعداد ايده موجود در هر يك تفاوت داشت كه دانشمندان آن را «تراكم ايده» ناميدند.

به عبارت ديگر، بعضي از راهبه‌ها رويدادهاي زندگي‌شان را به زبان ساده توضيح مي‌دادند. من در Eau، Claric، wis، در 24 مه، 1913 متولد شدم و در كليساي st. James تعميد داده شدم. بعضي ديگر به طور مفصل‌تري مي‌نوشتند. شادترين روز زندگي من تاكنون اولين روز آيين عشاء رباني‌ام در ژوئن سال 1900 بود كه من هشت ساله بودم و چهار سال بعد در همان ماه توسط اسقف D.D MC Gavich تأييد شدم. وقتي كه نوشته‌هاي 14 راهبه جمع‌آوري شد، نوشته‌هاي ساده (تراكم ايده پائين) مربوط به 5 راهبه‌اي بود كه بيماري آلزایمر داشتند. اين يك مطالعه تحقيقاتي بي‌نظير است زيرا زندگي روزمره راهبه‌ها شبيه يكديگر بود، كه امكان دلايل احتمالي ديگر را غيرممكن مي‌سازد. همچنين نمي‌توان بين مطالعه را تعميم داد زيرا بر روي گروه كوچكي انجام شده است.

تأثرات سنی آلزایمر

هنوز واضح نيست كه اختلال عصب شناختي ناشي از آلزایمر چنين علائم زود به هنگامي داشته باشد ولي تحقيقات روانشناسی به اميدشناسايي زود بهنگام انجام مي‌شود. تخريب شناختي ناشي از بيماري آلزایمر در طول اوايل و اواخر آن كند است. اما در طول مراحل مياني سريع مي‌باشد. تجربه روانشناسان نشان داده است که ميانگين زمان زنده ماندن حدود 5 سال است، اگر چه بسياري از بيماران بيش از 10 سال زنده مي‌مانند.

در بعضي از موارد اين بيماري مي‌تواند نسبتاً زود واقع شود، در 90 يا 50 سالگي (كه گاهي اوقات شروع به زود بهنگام ناميده مي‌شود). اما معمولاً در 60 و 70 سالگي شروع مي‌شود. تقريباً 50 درصد موارد اختلالات عصب شناختي ناشي از بيماري آلزایمر است، كه بيش از 50 ميليون آمريكايي (ميليون‌ها انسان در سراسر جهان به آن مبتلا هستند) را شامل می شود. گفته مي‌شود كه آلزایمر، بيشتر در ميان افراد تحصيل نكرده روي مي‌دهد.

تأثیر تحصیلات بر روی آلزایمر

آسيب بيشتر در ميان افراد بي سواد ممكن است نشان دهنده شروع خيلي زودتر باشد، كه حاكي از اين است كه بيماري آلزایمر باعث کم کاری ذهني مي‌شود كه به نوبه خود مانع تلاش‌هاي آموزشي مي‌شود. يا ممكن است چيزي در خصوص دستاورد ذهني وجود داشته باشد كه از شروع علائم اين بيماري جلوگيري مي‌‌كند يا آن را به تأخير مي‌اندازد.

تحقيق روانشناسی اخير به نظر مي‌رسد كه از اين توضيح حمايت مي‌‌كند. به نظر مي‌رسد كه سطح تحصيلات مي‌تواند تأخير در مشاهده علائم را پيش‌بيني كند. متأسفانه افرادي كه سطح تحصيلات بالاتري دارند همچنين به محض اينكه علائم شروع مي‌شود سريع‌تر رو به زوال مي‌روند، كه حاكي از اين است كه تحصيلات از اين بيماري جلوگيري نمي‌كند. بلكه فقط يك دوره بافري از عملكرد بهتر فراهم مي‌آورد. دستاورد آموزشي ممكن است تا اندازه‌اي يك «مخزن» ذهني ايجاد كند، يك مجموعه قرار گرفته شده‌اي از مهارت‌ها كه به افراد در دست و پنجه نرم كردن، با تخريب شناختي كمك مي‌كنند.

بعضي افراد ممكن  است به طور موفق‌آميزتري خودشان را وفق دهند. بنابراين تخريب مغز ممكن است براي هر دو گروه مشابه باشد، اما افراد تحصيل كرده ممكن است به طور موفق‌تري و براي دوره طولاني‌تري عمل كنند. اين فرضيه ممكن است در طراحي استراتژي‌هاي درمان، خصوصاً در طول مراحل اوليه اين اختلال مفيد باشد.

تحقیقات بر روی مغز جهت تشخیص آلزایمر

تحقيقات روانشناسی با استفاده از اسكن‌هاي مغزی بر روي افراد مبتلا به اختلال عصب شناختي متوسط در حال انجام است. هدف از این تحقیقات بررسی امکان شناسایی آلزایمر توسط تغييرات در ساختار مغز در مراحل اوليه است كه مي‌تواند به تشخيص به هنگام منجر شود. نظر روانشناسان در گذشته به این صورت بود که فقط زماني تشخيص قطعي آلزایمر داده مي‌شد كه مقدار معيني از آسيبها در مغز وجود داشت.

اكنون مدركي وجود دارد كه استفاده از اسكن‌هاي پيچيده‌ مغز به همراه ردياب‌هاي جديد شيميايي می تواند قدرت تشخيص آلزایمر را افزایش دهد. (پروژه تصويربرداري عصبي بيماري آلزایمر  [ADNI]) يا مرگ. تحقيق در خصوص وجود علائم به خصوص آلزایمر (به عنوان مثال betaamyloid ماده‌اي در پلاك‌هاي آميلوئيد در مغز افراد مبتلا به اين بيماري) نيز به نظر مي‌رسد كه دقت تشخيص را افزايش‌ مي‌دهد. در حال حاضر براي تشخيص بدون آزمايش مستقيم مغز، از آزمون وضعيت ذهني ساده‌اي استفاده مي‌شود تا مشكلات زبان و حافظه سنجش شود.

فرضيه مخزن شناختي

يك نسخه بيولوژيكي از اين تئوري به فرضيه مخزن شناختي موسوم است. این فرضیه حاكي از اين است كه هر چقدر كه يك شخص synapseهاي بيشتري در طول زندگي به وجود آورد، قبل از اينكه علائم جنون آشكار شود مرگ نوروني بيشتري بايد صورت گيرد. فعاليت‌ ذهني كه با تحصيلات روي مي‌دهد احتمالاً اين مخزن از synapseها (محل اتصال دو عصب) را مي‌سازد و به عنوان يك عامل محافظتي در توسعه اين اختلال عمل مي‌كند. اين احتمال وجود دارد كه هم توسعه مهارت و هم تغييرات در مغز توسط تحصيلات، در چگونگي تسريع پيشرفت اين بيماري نقش داشته باشد.

آلزایمر در زنان

تحقيقات روانشناسی حاكي از اين است كه بيماري آلزایمر بيشتر در ميان زنان شايع است. حتي وقتي كه نرخ بقاي بالاتر زنان در آمارها ضرب مي‌شود. به عبارت  ديگر زيرا زنان بيشتر از مردان عمر مي‌كنند احتمال بيشتري وجود دارد كه به آلزایمر و بيماري‌هاي ديگر مبتلا شوند. اما طول عمر به تنهايي عامل رواج بالاتر اين بيماري در ميان زنان نسبت يك توضيح مي‌تواند وجود هورمون استروژن باشد.

زنان وقتي كه پيرتر مي‌شوند استروژن‌شان را به تدريج از دست مي‌دهند، بنابراين شايد استروژن‌ عامل حفاظتي در مقابل اين بيماري باشد. در مطالعه بزرگي ـ مطالعه حافظه سالم زنان ـ به مصرف هورمون در ميان زنان و اثرات آن بر آلزایمر پرداخته شده است. يافته‌هاي اوليه آن روي زنان بيش از 65 سال كه از يك نوع تلفيقي استروژن و پروژستين به نام prempro استفاده مي‌كردند، نشان داد.، برخلاف اين ايده كه دادن استروژن به زنان شانس‌شان براي توسعه اختلالات عصب‌شناختي را كاهش‌ مي‌دهد، در آنها يك افزايش ريسك ابتلا به آلزایمر ایجاد می کند. تحقيقات بيشتري در خصوص اثرات اين دو نوع هورمون بر جنون در حال بررسي است.

تأثیر نژاد در آلزایمر

سرانجام، سوالاتي در خصوص شروع آلزایمر متناسب با هويت نژادي وجود دارد.  تحقيقات اوليه حاكي از اين است كه بعضي از جوامع (مثل ژاپني‌ها، نيجريه، بعضي از آمريكايي‌هاي لاتين) احتمال كمتري براي ابتلا دارند. با اين وجود تحقيقات اخير حاكي از اين است كه بعضي از اين تفاوت‌ها ممكن است به علت تفاوت در افرادي است كه به دنبال مساعدت مي‌روند. (كه در بعضي فرهنگ‌ها غير قابل قبول است) و نيز به علت تفاوت در تحصيلات است. (كه مشاهده كرديم ممكن است شروع علائم آَشكار را به تأخير بياندازد). معلوم شد كه آلزایمر در تمام گروه‌هاي قوي تقريباً يكسان است.

چنانچه در ادامه مشاهده خواهيد كرد ميزان ابتلا در بوميان آمريكايي كمتر بوده است. چنين يافته‌هايي ما را در درك دلايل آلزایمر كمك مي‌كند. برای اختلال عصب شناختی متوسط اگر مدرکی از وجود جهش ژنتیکی آلزایمر در تاریخچه خانوادگی یا تشدید ژنتیک وجود داشته باشد احتمال بیماری آلزایمر تشخیص داده می‌شود.

اگر هیچ مدرکی از جهش ژنتیکی آلزایمر در تاریخچه خانوادگی یا تاریخچه وجود نداشته باشد و تمام سه موارد زیر وجود داشته باشد، امکان بیماری آلزایمر تشخیص داده می‌شود.

1. مدرکی آشکار از تنزل در حافظه و یادگیری.
2. تنزل پیوسته و تدریجی در شناخت.
3. هیچ مدرکی از سبب و اثرشناسی بعضی عدم وجود بیماری‌های neurodegenerative یا cerebrovascular دیگر، یا بیماری نورولوژیکی یا سیستماتیک دیگر یا شرایطی که در تنزل شناختی نقش داشته باشد.

در صورتی که نیاز به مشاوره بیشتر در زمینه آلزایمر دارید، می توانید با مرکز مشاوره روانشناسی تلفنی صدای رهیاب تماس بگیرید. همکاران ما در مرکز تخصصی مشاوره روانشناسی صدای رهیاب منتظر پاسخگویی به سوالات و مشکلات هموطنان عزیز هستند.