ما همواره در زندگی با گزینههای مختلفی برای انتخاب کردن روبه‌رو هستیم. با هر انتخابی که ما انجام می‌دهیم، قسمتی از شرایط زندگی خود را تغییر می‌دهیم؛ بنابراین تصمیم‌هایی که می‌گیریم از اهمیت بسیاری برخوردار هستند. اما گرفتن تصمیم در همه‌ی شرایط چندان راحت هم نیست. یکی از مشکلاتی که در تصمیم‌گیری وجود دارد، ابهام در تصمیم گیری است.
گاهی آنقدر شرایطی که در آن هستیم و گزینه‌هایی که پیش روی ما وجود دارند، مبهم و چالش‌برانگیز هستند که نمی‌توان به راحتی انتخاب کنیم. در این شرایط چگونه باید تصمیم بگیریم؟ چگونه باید از بلاتکلیفی در بیاییم و بالاخره یک گزینه را انتخاب کنیم؟ در این نوشتار ما چند راه حل به شما معرفی می‌کنیم تا بتوانید از بلاتکلیفی در تصمیم‌گیری‌ها بیرون بیایید و راحت‌تر دست به انتخاب بزنید.
دلایل اصلی که نمی‌توانیم با اطمینان تصمیم بگیریم
قبل از اینکه راه‌هایی برای حل مشکل ابهام در تصمیم گیری معرفی کنیم، بهتر است این موضوع را بررسی کنیم که چرا اصلا دچار این مشکل می‌شویم؟ چرا نمی‌توانیم مطمئن تصمیم بگیریم؟ چرا تصمیم گرفتن برای ما سخت می‌شود؟
ما روزانه تصمیم‌های بسیاری می‌گیریم. در اکثر موارد خیلی راحت اینکار را انجام می‌دهیم و به راحتی دست به انتخاب می‌زنیم. اما زمانی که شرایط پیچیده می‌شود، دیگر نمی‌توانیم به آسانی باقی تصمیم‌گیری‌ها، اینکار را انجام دهیم. در این شرایط ما به دلایلی نمی‌توانیم راحت و با اطمینان تصمیم بگیریم. برخی از این دلایل عبارت‌اند از:
1. نداشتن اعتماد به نفس کافی
در شرایطی که ما اعتماد به نفس کافی نداریم، دچار ابهام در تصمیم گیری می‌شویم. در واقع ما خودمان را قبول نداریم و نمی‌توانیم به تصمیم‌هایی که می‌گیریم اعتماد کنیم.
2. داشتن استرس
برخی شرایط چالش‌برانگیز هستند و تصمیم‌هایی که می‌گیریم، عواقب سنگینی برای ما دارند. در نتیجه طبیعی است که در این شرایط نتوانیم به راحتی ریسک کرده و تصمیم بگیریم. بودن در شرایط استرس‌آور گرفتن تصمیم درست را سخت می‌کند و کمک گرفتن از مشاوره اضطراب می تواند به شما کمک کند.
3. مضطرب بودن
برخی از افراد نمی‌دانند چگونه باید تصمیم بگیرند؛ بنابراین هرزمان که می‌خواهند تصمیم بگیرند مضطرب می‌شوند. در نتیجه‌ی این اضطراب، بلاتکلیفی در گرفتن تصمیم به وجود می‌آید. بنابراین بهتر است زیر نظر یک متخصص ماهر به درمان اضطراب خود بپردازند.
4. ترس از گرفتن تصمیم اشتباه
ترس از قضاوت دیگران و انجام اشتباه در تصمیم‌گیری یکی دیگر از دلایلی است که باعث می‌شود نتوانیم به راحتی تصمیم بگیریم. هرچه این ترس بیشتر باشد، گرفتن تصمیم سخت‌تر می‌شود.
5. طفره رفتن از گرفتن تصمیم به دلیل ترسیدن از عواقب آن
در برخی شرایط عواقب تصمیمی که قرار است بگیریم به نفع ما نیست. درنتیجه از گرفتن تصمیم طفره می‌رویم و سعی می‌کنیم هرچه بیشتر تصمیم‌گیری را به تعویق بیندازیم.
6. نداشتن اطلاعات کافی
هرچه راجع به شرایط موجود و گزینههای پیش روی خود اطلاعات کمتری داشته‌باشیم، گرفتن تصمیم برای ما سخت‌تر می‌شود. برای همین توصیه می‌شود برای بهتر تصمیم گرفتن گزینههای موجود به خوبی بررسی شوند و اطلاعات کافی راجع‌به آن‌ها جمع‌آوری شود.
7. کمال‌گرایی
فردی که کمال‌گرا هست، همیشه دنبال کامل‌ترین گزینه است. برای همین در بیشتر موارد هنگام تصمیم‌گیری دچار تردید می‌شود و نمی‌تواند به راحتی اینکار را انجام دهد.
8. نشخوار فکری
جزیی‌نگری بیش از حد باعث نشخوار فکری می‌شود. فردی که بیش از اندازه به جزئیات انتخاب‌های موجود دقت می‌کند، مدام این جزئیات را در ذهن خود نشخوار می‌کند. در نتیجه در این جزئیات گیر می‌کند و نمی‌تواند به راحتی تصمیم بگیرد. گاهی جزیی‌نگری بیش از حد به جای کمک به گرفتن تصمیم بهتر، آن را سخت‌تر می‌کند.
گاهی اوقات برخی مشکلات روانی در تصمیم‌گیری‌ها تاثیر منفی می‌گذارند و باعث می‌شوند که فرد نتواند به راحتی تصمیم بگیرد. برخی از این مشکلات عبارت‌اند از:
- اختلال افسردگی عمده
- اختلال اضطراب فراگیر
- اختلال وسواس فکری-عملی
- اختلال بیش‌فعالی-نقص توجه
- اختلال استرس پس از سانحه
- اختلال جمع‌آوری و احتکار
4 راهکار طلایی برای رفع ابهام در تصمیم گیری
برای اینکه بتوانید ابهام خود را در تصمیم‌گیری برطرف کنید ما به شما چهار راهکار معرفی می‌کنیم:
راهکار شماره یک: انتخاب‌های خود را محدود کنید.
طبیعی است هنگامی که انتخاب‌های متعددی پیش روی خود داشته‌باشید، نتوانید که انتخاب درست و بدون شکی انجام دهید. تحقیقات نیز نشان داده‌اند که داشتن انتخاب‌های گوناگون و متعدد باعث بهم‌ریختگی و سردرگمی فرد می‌شود. درنتیجه‌ی این سردرگمی و ابهام فرد نمی‌تواند با اطمینان تصمیم بگیرد که کدام گزینه را انتخاب کند. البته هنگامی که بین گزینههای متعدد گیر کردید می‌توانید برای بررسی گزینه و انجام یک انتخاب بهتر از مشاوره روانشناسی کمک بگیرید.
راهکار شماره دو: برنامه بچینید.
اگر با بلاتکلیفی در تصمیم‌گیری درگیر هستید، یکی از راه‌هایی که به برطرف کردن این مشکل کمک می‌کند داشتن برنامه است. برای گرفتن تصمیم و انجام انتخاب یک استراتژی و برنامه مشخص کنید که چه مراحلی را برای رسیدن به آن تصمیم باید طی می‌کنید.
راهکار شماره سه: داشتن مدل تصمیم‌گیری
مدل‌های تصمیم‌گیری، مجموعه قدم‌ها و اقداماتی هستند که به تصمیم‌گیری بهتر کمک می‌کنند. برای اینکه بتوانید در شرایط سخت و استرس‌آمیز هم تصمیم‌های خوبی بگیرید از یک مدل تصمیم‌گیری پیروی کنید. گام‌های یک مدل تصمیم‌گیری به این صورت است:
- مشکل را شناسایی کنید.
- مسائل بالقوه‌ی درگیر در مشکل را شناسایی کنید.
- چهارچوب‌های اخلاقی را بررسی کنید.
- قوانین و مقررات قابل اجرا راجع به مشکل موجود را بررسی کنید.
- با دیگران مشورت کنید.
- تمامی راه حل‌های عملی را بررسی و فهرست کنید.
- عواقب تصمیم‌های احتمالی را بررسی کنید.
- چیزی که فکر می‌کنید بهترین راهکار و تصمیم موجود است را انتخاب کنید.
راهکار شماره‌ی چهار: مراقب تصمیم‌گیری‌های تکانه‌ای و هیجانی باشید.
گاهی اوقات ممکن است به‌خاطر اینکه نخواهیم زیاد زمان برای گرفتن تصمیم صرف کنیم و یا زمان نداشته‌باشیم، تصمیم‌های تکانشی و هیجانی بگیریم. درست است که توصیه می‌شود برای جلوگیری از ایجاد شک و ابهام در تصمیم گیری از توجه بیش از حد به جزئیات جلوگیری شود اما تکانشی تصمیم گرفتن هم می‌تواند باعث بروز مشکلاتی شود.
علاوه براین احساسات نیز می‌توانند برگرفتن تصمیم‌های هیجانی و تکانشی تاثیر بگذارند. برای مثال مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۲ نشان داده است که احساسات غم و اندوه می‌توانند منجر به گرفتن تصمیمات تکانشی و هیجانی در زمینه‌ی مسائل مالی شوند.
کلام آخر
ما در هر لحظه از زندگی با گزینههای متعددی روبه‌رو هستیم که باید یکی از آن‌ها را انتخاب کنیم. گاهی اوقات این تصمیم‌گیری می‌تواند در زمینه‌ي موضوعات ساده‌ای مثل انتخاب غذا در رستوران باشد یا در زمینه‌ی موضوعات حساس و حیاتی که بر آینده‌ی ما تاثیر بسزایی می‌گذارند.
گاهی به دلایل مختلفی ما نمی‌توانیم قاطعانه تصمیم بگیریم و هنگام انتخاب‌هایمان دچار شک و ابهام می‌شویم. ابهام در تصمیم گیری می‌تواند منجر به گرفتن تصمیم‌های نادرست شود؛ بنابراین بسیار مهم است که این شک و دودلی را کنار بگذاریم و قاطعانه تصمیم بگیریم.
برای اینکه بتوان با اطمینان کامل تصمیم گرفت ما در این نوشتار به شما چهار نکته معرفی کردیم. در برخی شرایط خود فرد به تنهایی نمی‌تواند که تصمیم بگیرد و شک خود را کنار بگذارد. در این موقعیت توصیه می‌کنیم که از یک روانشناس ماهر کمک بگیرید.
اگر نمی‌توانید درست تصمیم بگیرید و راهکارهای گوناگون نیز به شما کمکی نکرده‌اند، می‌توانید با روانشناسان مرکز مشاوره رهیاب مشاور برای گرفتن مشاوره و کمک تماس حاصل فرمایید.
