زمانی که هماهنگی های رشدی دچار اختلال شوند و مهارت های حرکتی متناسب با مرحله رشد نباشد ، احتمال ابتلا به اختلالی به نام اختلال تیک عصبی یا اختلال تیک توره (Tourettes Disorder) وجود دارد. سندرم ژیل دلاتوره یا اختلال تیک توره، یک وضعیت نابهنجار عصبی، روانی است که در پسران 4 برابر شایع تر از دختران است. کودکان در بدو تولد سرشار از حرکات تکراری هستند و انتظار می رود با افزایش سن، حرکات قالبی و خودبه خودی کودکان کمتر شده و قابل کنترل در آیند. در مبتلایان به اختلال تیک توره، حرکات فرد متناسب با دوره رشدی اش نبوده و علاوه بر حرکت های نابهنجار غیر ارادی، تولید اصوات نیز به صورت غیر ارادی تظاهر پیدا می کند و در کودک تیک صوتی و حرکتی به طور همزمان تظاهر پیدا می کند.
زمان شروع اختلال تیک توره
اختلال تیک توره از قبل از رسیدن به سن 18 سالگی آغاز می شود و معمولاً فرد مبتلا به مدت یک سال، درگیر تیک های صوتی و حرکتی ناخواسته و غیر قابل کنترل می شود . در واقع اختلال تیک شامل اصوات یا حرکات غیر ریتیمیک، ناگهانی و سریعی است که یک سال از بروز آن ها می گذرد. سن شروع بیماری معمولا بین 4 تا 6 سالگی تخمین زده شده و طبق آمارهای انجام گرفته از هر هزار نفر ، سه فرد به این بیماری مبتلا است.
پیشنهاد می کنیم بخوانید: اختلال تیک عصبی و علت به وجود آمدن آن
تحقیقات نشان می دهد گروهی از بیماران مبتلا به اختلال تیک عصبی، رفتارهای وسواس فکری را نیز تجربه می کنند که معمولاً با نیاز غیر قابل اجتناب آن ها به شست و شوی مکرر دست ها، وارسی درها، شمردن یا تکرار بی صدای کلمات و انجام تشریفات مقرراتی همراه است. بیش فعالی همراه با نقص توجه و تمرکز، تکرار بعضی کارها و رفتارها، ناتوانی در یادگیری هایی مانند خواندن، نوشتن و ریاضیات و اختلال در به خواب رفتن یا بیدار شدن از دیگر مشکلات شایعی است که افراد مبتلا به سندرم تیک توره تجربه می کنند.
تشخیص اختلال تیک توره
به طور کلی، تشخیص ابتلا به سندرم تیک توره با توجه به علائم بالینی و ارزیابی تاریخچه خانوادگی، داده می شود. روش های تصویربرداری و ثبت عملکر مغزی مانند استفاده از دستگاه آم آر ای، سی تی اسکن، ای ای جی و آزمایش خون برای تشخیص دقیق تر بیماری استفاده می شود.
مطالعات نشان می دهد، تشخیص این بیماری که معمولاً از 4 سالگی آغاز می شود معمولاً با تاخیر همراه بوده و اکثر کودکان مبتلا به اختلال تیک توره به دلیل تشخیص اشتباه در مدرسه و خانواده دچار مشکلات عدیده ای می شوند و انزوا طلبی یا شکست انتظار شان را می کشد. بنابراین توجه به علائم و تشخیص زود هنگام بیماری نقش مهمی در پیشگیری از بروز عوارض آسیب زای بیماری و افت تحصیلی کودکان خواهد داشت.
پیشنهاد می کنیم بخوانید: اختلال دوقطبی – نوسان در خلق و خو
علائم اختلال تیک توره
تیک ها به طور کلی به دو دسته ساده و پیچیده تقسیم می شود. تیک های ساده ، ناگهانی بروز می کنند و به اختلال در عملکرد گرووهی از ماهیچه ها محدود می شوند. اصوات و حرکاتی مانند بالا رفتن غیر ارادی شانه ها، تکان خوردن سر، صاف کردن گلو، بالا کشیدن بینی و فین فین کردن، پرش پلک، به هم کشیدن دندان، پرش گوشه لب یا حرکت ماهیچه های ساده از انواع تیک های حرکتی ساده به شمار می روند. این تیک ها می توانند به تنهایی یا به صورت تکرار شونده بروز کنند. تیک های پیچیده حرکتی و صوتی نیز شامل پریدن، لمس کردن افراد دیگر، بوییدن اجسام، تکرار واژه های بی معنی و سخنوری های طولانی بی معنی است.
عوامل موثر بر تیک عصبی
تیک ها در شرایط استرس زا و اضطراب آفرین تشدید می شوند اما در مواقعی که فرد در حال آرمیدگی یا خواب است، کاهش پیدا می کنند. عوامل زمینه ساز و علل بیماری اگرچه علل اصلی ابتلا به بیماری همچنان ناشناخته مانده است، تحقیقات اخیر نشان می دهد، غیر طبیعی بودن عملکردی و ساختاری بخشی از قسمت های مغز مانند لوب پیشانی، عقده های قاعده ای و نواحی کرتکسی در ابتلا به این بیماری نقش دارند. همچنین تاثیر نوروترنسمیترهایی مانند سروتونین، دوپامین و نوراپی نفرین، د بروز علائم بیماری گزارش شده است.
عوامل رواثتی در ابتلا به اختلال تیک توره نقش دارد و بیماران مبتلا به این اختلال در معرض خطر ابتلا به مشکلات روان شناختی دیگری مانند افسردگی یا وابستگی به مواد نیز قرار دارند. سن باراداری، تولد نوزاد با وزن کم، استعمال دخانیات در دوران بارداری نیز از دیگر ریسک فاکتورهای ابتلا به سندرم تیک توره بوده که بهتر است مورد توجه قرار بگیرد.
پیشنهاد می کنیم بخوانید: درمان وسواس
درمان اختلال تیک توره
از آنجایی که درمان دارویی معمولاً اثر جدی بر بیماران مبتلا به اختلال تیک توره ندارد، تا زمانی که علائم بیماری عملکرد روزانه بیماران را به صورت جدی مختل نکند، تجویز دارو توصیه نمی شود. از طرف دیگر تحقیقات نشان می دهد ، هیچ گونه دارویی وجود ندارد که برای تمام افراد مبتلا به اختلال تیک توره مفید بوده و هیچ یک از داروها علائم بیماری را به طور کامل از بین نمی برد و داروهایی مانند آنتاگونیست دوپامین ها، می تواند به کاهش علائم خاص کمک کند.
علاوه بر این که داروها دارای عوارض جانبی نیز هستند. با این حال در صورت شدت علائم، داورهای نورولپتیکی مانند پیموزاید و هالوپریدول در دوزهای بسیار کم، به دستور متخصص تجویز می شود تا بهترین تعادل میان اثر بخشی دارو عوارض جانبی برقرار شود. روان درمانی و استفاده از تکنیک های رفتاری مانند وارونگی عادت می تواند برای کنترل حرکات قالبی وتیک موثر باشد.
همچنین شرکت در کارگاه رفتار درمانی می تواند نقش مهمی ایفا کند. اوج شدت تیک ها در فاصله بین 10 تا 12 سالگی است و اگرچه این بیماری به صورت مزمن در سال های آتی نیز باقی می ماند اما سیر بیماری رو به زوال و تباهی نیست و با سبک زندگی مناسب می توان آن را کنترل کرد و به زندگی عادی ادامه داد.