اختلال دو قطبی (Bipolar disorder) که آن را به نام افسردگی _ مانیا نیز می شناسند، وضعیت های روان شناختی تکرار شونده ای است که در آن نوسان خلقی دیده می شود. که معمولا از وضعیت افسردگی به وضعیت مانیا در حال تغییر است. اگر بخواهید بدانید خلق دقیقا چه تعریفی دارد، باید گفت: حال و هوای احساسی پایداری که معمولا به صورت درونی تجربه می شود و بر رفتار و باورهای افراد تاثیر گذار است، خلق نامیده می شود. ما با توجه به خلقی که داریم، از زندگی لذت می بریم، وقایع را ادراک می کنیم، تصمیم گیری های مهم را انجام داده و اهداف مان را تعیین می کنیم. افرادی که خلق افسرده دارند، معمولا، حالاتی از غم و اندوه و بی انگیزگی را گزارش می دهند و افرادی که خلق بالا دارند، در آن ها فعالیت زیاد، پر حرفی و فزون کنشی دیده می شود.
پیشنهاد می کنیم بخوانید: اختلال دوقطبی – نوسان در خلق و خو
نوسان رفتاری در اختلال دو قطبی
دوره یا فاز مانیک
نوسان خلق وضعیت روانی است که بین خلق بالا و پایین تغییر می کند و اختلال دو قطبی نامیده می شود. در دوره ای که خلق بالا است و در اصطلاح، دوره یا فاز مانیک نامیده می شود، فرد بیمار دچار علائمی می شود که توجه به آن ضروری است. برای نمونه ممکن است عزت نفس یا بزرگمنشی کاذب پیدا کند و از آنچه واقعا هست، فاصله بگیرد و توانمندی های خود را بیشتر از واقعیت تصور کند.افرادی که در فاز مانیک قرار دارند، معمولا از بی خوابی شکایت دارند. در این بیماران نیاز به خواب کاهش پیدا کرده و گاهی اوقات تنها در شبانه روز 2 یا 3 ساعت می توانند به خواب روند.
پر حرفی یا نیاز به سخنوری و زیاده گویی در افراد مبتلا به اختلال دو قطبی که در فاز مانیک قرارد دارند از دیگر علائم این اختلال است. همچنین این بیماران یا اطرافیان آنها از حواسپرتی و آشفتگی رفتار شکایت دارند. ابتلا به اختلال مانیا، باعث می شود تا افراد به راحتی توجه شان به محرک های مزاحم یا بی اهمیت که در فضا وجود دارد، جلب شود و قادر به تمرکز بر فعالیت های شان نباشند. همچنین اهداف زیادی را انتخاب می کنند که معمولا نیمه کاره رها می شود و تنها باعث اتلاف وقت و هزینه می شود.
پیشنهاد می کنیم بخوانید: اختلال چند شخصیتی یا اختلال هویت تجزیه ای
رفتارهای بی محابانه در فاز مانیک
از سوی دیگر انجام فعالیت های بدون تفکر و هزینه فایده کردن نیز در این افراد دیده می شود. بیماران مبتلا به اختلال دو قطبی در فاز مانیک، خوش بینی افراطی پیدا می کنند، سطح بر انگیختگی و انرژی بالایی دارند، بی قرار هستند و توانایی قضاوت در آن ها مختل می شود. بنابراین عجیب نیست که رفتار هایی مانند ولخرجی، خریدهای غیر ضروری و سرمایه گذاری های بی حساب و کتاب را مرتکب شوند همچنین بی مبالاتی های جنسی و انجام رفتارهای جنسی پر خطر نیز در کارنامه این افراد مبتلا به اختلال دو قطبی وقتی در فاز مانیا قرار دارند، دیده می شود. 
دوره یا فاز افسردگی
در فاز افسردگی نیز علائمی شبیه به علائم بیماران افسرده را می توان مشاهده کرد. البته باید گفت در صورت عدم وجود دوره افسردگی، نیاز به مراجعه به مشاور روانشناس و استفاده از روان درمانی باز هم ضروری است، چرا که اختلال می تواند تنها با فاز مانیک همراه باشد.
پیشنهاد می کنیم بخوانید: شیوه درمان با نوروفیدبک در اختلالات روانشناسی
احساس خستگی، غم، پوچی، احساس های همراه با ناامیدی و بد بینی با احساس گناه، بی ارزشی یا بی کفایتی در دوره افسردگی بیماران مبتلا به اختلال دو قطبی مشاهده می شود. برای نمونه فردی که پس از طی کردن یک دوره مانیا، از کاهش انرژی و از دست دادن علاقه اش به فعالیت های پیشین صحبت می کند، بیش از حد می خوابد، در یاد آوری تصمیم ها و اهدافش ناتوان می شود، در تمرکز کردن، توانایی خود را از دست می دهد و در وزن یا میزان اشتهایش تغییر ایجاد می شود، ممکن است در فاز افسردگی باشد. افکار مرگ یا خودکشی نیز از دیگر علائم بیماری در فاز افسردگی است.
علل ابتلا به اختلال دو قطبی
علل ابتلا به اختلال بیشتر به عوامل ژنتیکی و وراثتی باز می گردد، بنابراین در افرادی که سابقه ابتلا به این اختلال در خویشاوندان نزدیک شان وجود دارد، احتمال ابتلا به بیماری شدید تر است. علاوه بر نقش ژن ها، عوامل محیطی نیز در بروز علائم اختلال دو قطبی بی تاثیر نیستند. تحقیقات مشاوران بارداری نشان می دهد در سنین بالا احتمال جهش ژنی و بالا رفتن شانس ابتلا به اختلال دو قطبی را در فرزندان افزایش می دهد.
پیشنهاد می کنیم بخوانید: استرس پس از سانحه چیست
تروماهای دوران کودکی مانند تحت تجاوز جنسی قرار گرفتن در افزایش ریسک ابتلا به بیماری در افراد مستعد نقش دارد. از آنجا که اختلال دو قطبی یک بیماری عود شونده است، نیاز به درمان طولانی مدت ضروری است. داروهای تثبیت کننده خلق معمولا از سوی متخصصان برای پیشگیری از نوسانات خلق تجویز می شود. لیتیوم بهترین دارو برای تثبیت خلق است اما تجویز داروهای جدید ی مانند لاموتریژین در کنار داروهای ضد افسردگی ممکن است در کاهش عوارض جانبی مصرف دارو در درمان افسردگی خارج از کشور شود. الگوهای غذایی حاوی اسید چرب امگا سه، در کنار روان درمانی برای مدیریت مهارت های ارتباطی و خود کنترلی در این بیماری می تواند از عوامل موثر در کنترل اختلال دو قطبی محسوب شود.
