ناخن جویدن یا قورت دادن عقده های عاطفی دوران کودکی

ناخن جویدن یک اختلال عادتی است که بیشتر در کودکان و گاه در بزرگسالان بروز می یابد و رفتاری ناخودآگاه و غیر ارادی است که در نتیجه پرورش ناسالم فرد و فشارهای روانی ناشی از دوره های مختلف زندگی به ویژه کودکی در افراد نمایان می شود. پدیده ناخن جویدن بیشتر در سنین کودکی و اوایل بلوغ نمایان می شود و به گفته روانشناسان یکی از مهمترین دلایل بروز آن، به درون برگرداندن احساس خصومت و فشار حاصل از عقده های گشوده نشده فرد است که امکان دارد ناشی از نوعی محرومیت عاطفی و عدم ارضا نیازهای روانی او در دوران کودکی باشد. واضح است که عوامل ترغیب کننده جویدن ناخن در یک شخص با شخص دیگر کاملا متفاوت است و در کودکان راهی است برای کاهش ناراحتی های حاصل از یک فشار روحی که به عنوان مثال از جانب افراد محبوبی مانند مادر ایجاد شده است.

پیشنهاد می کنیم بخوانید: مشاوره اختلالات رفتاری: تیک عصبی کودکان و رفع آن

بی شک کودکانی که ناخن می جوند، از افراد عادی مشوش ترند و به کرات مشاهده شده که در زمان هایی که نگرانند، شروع به جویدن ناخن می کنند. مثلا در مدرسه زمانی که منتظر امتحان یا گرفتن نتیجه هستند، معملشان آنها را برای جواب دادن به درس صدا می کند، یا شاهد درگیری والدین خود هستند و یا وقتی فیلمی ترسناک را بر روی صفحه تلوزیون یا سینما می بینند، از شدت ترس و هیجان ناخن خود را می جوند.

برخی از علل مشخص ناخن جویدن کودکان

1. عصبانیت بیش از حد که نشانه فشارهای روحی و اضطرابی باشد: روان شناسان مهمترین عامل ناخن جویدن را فشارهای روانی می دانند و معتقدند این عمل، روشی است برای تسکین ناراحتی هایی که از یک موقعیت اضطراب زا و فشارآور به وجود می آید. به عقیده پژوهشگران، کودکانی که انگشتان خود را می مکند، غالبا آرام و بی خیال هستند، اما آنهایی که ناخن می جوند بی قرار و مضطرب و دارای انرژی زیادند؛ به طوریکه حتی در خواب نیز آرامش ندارند. عده ای نیز بر این باورند، سوتغذیه و کمبود ویتامین A در بعضی از کودکان، آنان را دچار حالت عصبی می کند که این امر می تواند منجر به ناخن جویدن شود.
2. دلواپسی و تضادهای فکری، به ویژه زمانی که کودک در موقعیت های حساس، ترسناک، بلاتکلیف و حالات هیجانی دیگر قرار می گیرد: کودکانی که شاهد دعوای پدر و مادر خود هستند، یا هنگام امتحانات مدرسه یا درس جواب دادن یا تماشای فیلم های ترسناک، دچار ترس می شود، برای تسکین خود، ناخوداگاه شروع به جویدن ناخن می کنند. همچنین این عمل در کودکانی که والدینشان ناآگاهانه و به بهانه های مختلف در آنها ایجاد ترس می کنند، زیاد دیده می شود. مانندن ترساندن از تاریکی، دکتر، آمپول و…
3. تقلید از دیگران و ایجاد عادت در کودک: چنانچه یک یا هر دو والد کودک عادت به ناخن جویدن داشته باشند و یا کودک دوستانی با چنین اختلالی دارد، احتمال آنکه او نیز به این عادت مبتلا شود، بیش از سایر کودکان است.
4. هیجان بیش از حد: برخی از کودکان این حرکت را واکنشی برای تخلیه هیجانات و تمایلات ناخودآگاه برای خودآزاری می دانند و به گفته متخصصان، این عمل به دلیل احساس گناهی است که در فرد به وجود می آید و منجر به خودتنبیهی و خودآزاری او می شود و احتمالا این عادت در افرادی که هیجان پذیری بیشتری دارند، شایع تر است.

باید و نباید های رفتاری والدین

طبیعی است که والدین از بروز این عمل در کودکان خود بسیار نگران و ناراحت می شوند؛ لذا به روش های مختلف مانند: سرزنش، تهدید، تنبیه، بستن انگشتان کودک و یا مالیدن مواد تلخ به آنها متوسل می شوند تا کودک این عادت را ترک کند؛ اما دیر یا زود می فهمند راه حلشان اشتباه است و نه تنها باعث ترک عادت در او نشده، بلکه احتمالا دچار اختلالات دیگری نیز می شود.

پیشنهاد می کنیم بخوانید: اختلالات یادگیری – وقتی کودک باهوشم یاد نمی گیرد!

لازم است والدین بدانند که جویدن ناخن امری ناخودآگاه است و تحت فشارهای عصبی و یا برحسب عادت صورت می گیرد و باید با توجه به علل آن، به درمان آن پرداخت. بنابراین مراقب باشید در مسیر درمان، اقدامات زیر شما را به بی راهه نبرد:

• سرزنش، تحقیر و تهدید کودک راه را به جایی نخواهد برد و مشکل شما را با کودک بزرگتر خواهد کرد.
• گفتن جمله “اگه ناخن بخوری دیگه دوستت ندارم”، یا “اگه ناخن نخوری بهت جایزه می دم” موجب ایجاد احساس بی کفایتی در کودک شده و به منظور تحمل این فشار روانی، بیشتر به این عمل روی می آورد.
• برای ترک، کودکان را گول نزنید و وعده های خاص ندهید.
• به انگشتانش فلفل و تلخک نزنید و زمینه های دیگر اختلالات را در او ایجاد نکنید.
• او را نترسانید، زیرا احساس گناه، وسواس و اضطراب او را دو چندان می کنید. برخی معتقدند برخورد غیرمنطقی برای ترک ناخن جویدن فرد را به سوی خودارضایی سوق می دهد.

بهترین روش ها رفتاری برای جلوگیری از ناخن جویدن کدام است؟

1- اگر کودک به ناخن جویدن عادت داشته باشد، نباید یکباره از او خواست که آن را ترک کند. وقتی انسان به کاری عادت کند، برای ترک آن باید این تمایل کاملا در او وجود داشته باشد و اعلام آمادگی خودش می تواند، با بکارگیری ساده ترین روش ها شما را به نتیجه برساند.

2- قول بدهید که صبور می مانید؛ چرا که ترک یک عادت کاری بسیار زمان بر است و لازم است در ابتدا به اضطراب ها و وسواس خود غلبه کنید، تا بتوانید منطقی تر با مساله کودک خود کنار بیایید.

3- در کودک آمادگی ترک عادت را ایجاد کنید و او را با خوشرویی از عملش آگاه کنید و با او صحبت کنید. این کار به او اعتمادبه نفس می دهد تا بتواند ثابت قدم تر باشد و بر عادت خود غلبه کند. 4- به او اطمینان بدهید در ترک جویدن ناخن کمکش می کنید. رفتارهای او را نظر بگیرید، اما مساله را بیش از اندازه مهم جلوه ندهید تا حالات لجبازی در او ایجاد نشود.

پیشنهاد می کنیم بخوانید: اختلال تیک توره یا تیک عصبی

5- مهمتر از همه، از خود بپرسید “چرا کودکم نیاز دارند ناخنش را بجود؟” و به دنبالش علت های بروز این رفتار را بگردید و در جهت رفع آن بر آیید. بدانید که ناخن جویدن در کودکان بزرگتر از پنج سال ممکن است نشان دهنده برآورده نشدن نیازهای واقعی کودک و اضطراب در او باشد؛ زیرا وقتی کودک به هر علتی مضطرب باشد، این عمل او را آرام می کند.

6- برای آنکه مشکل عاطفی یا ریشه اضطراب کودک را پیدا کنید، باید دقت کنید که چه موقع و در چه شرایط به این عمل می پردازد. زمانی که خسته است؟ وقتی بیش از حد به او فشار وارد می آورید؟ بیش از اندازه از او انتظار دارید؟ زمانی که بین والدین جر و بحثی پیش می آید؟ وقتی به او کمتر از کودکان دیگر توجه می کنید، زمانیکه کودک تازه متولد دیگری در خانه دارید و هزاران سوال دیگری که می تواند به یافتن ریشه های نگرانی و کمبودهای عاطفی در کودک شما کمک کند.

7- چنانچه علت ناخن جویدن تنهایی و منزوی بودن کودک باشد، لازم است بیشتر مورد توجه قرار گیرد و شرایطی ایجاد شود تا در فعالیت های دسته جمعی شرکت کند تا روحیه شاد و سر زنده تری پیدا کند.

8- اگر هنگام خواب از ناخن جویدن به عنوان یک عادت آرام بخش استفاده می کنند، باید روش های مفیدتری را که مناسب سن اوست، جایگزین این عمل کنید.

برایش موسیقی آرام بگذارید، نوازشش کنید، قصه شیرین بخوانید، به او کتابی بدهید که خودش بخواند و به خواب برود و اگر دوست دارد می تواند اسباب بازی مورد علاقه خود را به رختخواب برد تا کمتر احساس ترس و تنهایی کند.

9- برای اوقات بیکاری او برنامه ریزی کنید تا فرصتی برای ناخن جویدن نداشته باشد. نقاشی کشیدن، نواختن موسیقی، خطاطی کردن و هر آنچه که هم دست های او را به کار می گیرد، هم روح و روانش را پالایش می کند و هم به او فرصت ناخن جویدن نمی دهد، خوب است.

پیشنهاد می کنیم بخوانید: اختلال دوقطبی – نوسان در خلق و خو

10- کوچکترین موفقیت های او را در این مسیر ببینید و تشویقش کنید و بگویید ” آفرین تو امروز خیلی کم ناخن جویدی و به زودی می توانی این عادت را ترک کنی”. این کار روحیه اش را تقویت و در ترک عادت مصمم ترش می کند و در کنار تمام این رفتارهای حمایتی خود، می توانید برای ریشه یابی اضطراب خود و کودک تان از راهنمایی مشاوران رهیاب کمک بگیرید و با توصیه ها و روش های درمانی آنها هر چه سریعتر این عادت ناخوشایند را از سر ذهن و سرانگشتان کودکتان بیندازید و آرامش را به قلب او و خانه تان بیاورید.

خدمات مرکز مشاوره رهیاب در زمینه مشاوره اختلالات رفتاری

مرکز مشاوره روانشناسی رهیاب با ارائه مشاوره خانواده و مشاوره روانشناسی خارج از کشور  آماده ارائه انواع مشاوره اختلالات رفتاری به هموطنان عزیز می باشد. شما می توانید هم به صورت تلفنی و هم حضوری از مشاوره مشاوران روانشناسی مرکز استفاده کنید. هموطنان عزیز می توانند از سراسر کشور با استفاده از خط ثابت با مرکز تماس بگیرند و از مشاوره روانشناسی تلفنی بهره مند شوند. همچنین عزیزان ساکن تهران می توانند هم به صورت تلفنی و هم به صورت حضوری با مراجعه به مرکز مشاوره رهیاب از خدمات مشاوره اختلالات رفتاری از جمله ناخن جویدن استفاده نمایند. کافیست از طریق زیر با ما تماس حاصل نمایید. همچنین مرکز مشاوره رهیاب در زمینه های زیر آماده ارائه مشاوره روانشناسی خارج از کشور  می باشد.