اختلالات شخصیت، الگوهای مداوم رفتار و تفکر است که باعث ایجاد مشکلات در روابط بین فردی می شود و همچنین ممکن است باعث به وجود آمدن مشکلات یا ناراحتی هایی در فرد مبتلا شود.
یک اختلال شخصیت ممکن است ناشی از ترکیب چند ویژگی مخرب رفتاری باشد، برای مثال توافق پذیری پایین و خودشیفتگی زیاد باعث می شود که فرد نتواند در زندگی اش به راحتی با دیگران کنار بیاید. این افراد نمی توانند رفتار درستی با دیگران داشته باشند. با این وجود معمولا اختلالات شخصیت در عمل بر اساس علائم و نشانه هایی تعریف می شوند که نشان دهنده آسیب یا مشکلات ناشی از شیوه زندگی فرد می باشند.
کتاب راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات ذهنی (DSM)، 10 اختلال شخصیتی را در سه دسته، گروه بندی کرده است:
دسته A: اختلالات شخصیتی پارانوئید، اسکیزوئید، اسکیزوتایپال
اختلالات شخصیتی دسته A بواسطه وجود الگوهای عجیب و غریب در تفکر افراد مشخص می شود. این افراد ممکن است دائماً به افراد دیگر سوء ظن داشته باشند یا نسبت به دیگران بی علاقه باشند، همچنین ممکن است اعتقادات عجیب و غریبی داشته باشند که بهتر است به اختلال روان پریشی مانند شیزوفرنی نسبت داده نشود.
اختلالات شخصیت پارانوئید چیست؟
اختلال شخصیت پارانوئید با بی اعتمادی فرد به دیگران در طول دوره های مختلف زندگی تشخیص داده می شود. علائم احتمالی فرد می تواند شامل شک و سوء ظن های غیر منطقی به این باشد که فرد خاصی برای انجام کارهایش از دیگران دستور می گیرد، یا اینکه سایر افراد غیرقابل اعتماد هستند و یا این که افراد مرتبط با وی تهدیدها یا توهین های پنهانی در ذهن دارند.
اختلال شخصیتی اسکیزوئید چیست؟
اختلال شخصیت اسکیزوئید در کل یک الگوی منزوی در روابط اجتماعی و بیان احساسات به میزان محدود در محیط های اجتماعی است. ممکن است فرد علاقه ای به برقراری روابط عاطفی نزدیک نداشته باشد، بیش از حد گرایش به تنهایی از خود نشان دهد و به انتقاد یا تمجید دیگران بی اعتنایی آشکار داشته باشد.
اختلالات شخصیت اسکیزوتایپال چیست؟
فرد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپال ظرفیت محدودی برای برقراری ارتباط عاطفی نزدیک دارد و یا برای برقراری ارتباط راحت نیست. همچنین قدرت شناخت و ادراک وی دچار ناهنجاری هایی می شود – ممکن است به شکل باورهای ماورایی (مانند تله پاتی) بروز کند؛ این ناهنجاری ها روی رفتار فرد تأثیر می گذارد. آنها معمولاً باورهای غلطی دارند و رویدادها را مستقیماً به خودشان ارتباط می دهند، علاوه بر این دچار اضطراب اجتماعی و ترس های پارانوئیدی نیز هستند.
دسته B: اختلالات شخصیتی ضد اجتماعی، شخصیت مرزی، شخصیت نمایشی و خودشیفتگی
اختلالات شخصیتی موجود در دسته B بواسطه حالت های احساسی ناپایدار و رفتارهای دمدمی مزاج تشخیص داده می شود. تمایل به ابراز خشونت به دیگران و یا آنها را تحت سلطه خود درآوردن در کسانی که به این اختلالات دچار هستند مشاهده می شود. همچنین رفتارهای دیگری نیز دارند که می تواند روابط بین شخصی آنها را اساساً مختل کند.
اختلال شخصیت ضد اجتماعی چیست؟
اختلال شخصیت ضد اجتماعی یک الگو از عدم احترام به حقوق دیگران است که می تواند در رفتارهایی مانند فعالیت های مجرمانه مکرر، دعوا کردن یا دروغ گفتن به نمایش در آید؛ همچنین تمایل به عمل کردن به صورت ناگهانی و بدون برنامه ریزی قبلی و عدم پشیمانی در آنها دیده می شود؛ سایکوپاتی و اجتماع ستیزی با اینکه دقیقاً به شیوه ای یکسان تعریف نشده اند، اما مفاهیم شخصیتی مرتبط به هم هستند.
اختلال شخصیت مرزی چیست؟
اختلال شخصیت مرزی به واسطه عدم ثبات و پایداری در روابط عاطفی فرد، هویت و حالت های احساسی شخص و نیز رفتار تکانشی (مانند رفتارهای جنسی پرخطر یا استفاده از مواد مخدر) تعریف می شود. افرادی که این اختلال را دارند سوابقی از روابط عاطفی مشکل دار و نوسان بین مثبت نگری و منفی نگری شدید نسبت به دیگران را داشته اند.
اختلال شخصیت نمایشی چیست؟
اختلال شخصیت نمایشی به واسطه جلب توجه شدید و بیان احساسات به شکل نمایشی و برونگرایانه مشخص می شود. رفتارهای نامناسب، تحریک آمیز، تئاتری و نمایشی در آنها دیده می شود و در صورتی که در مرکز توجه نباشند ابراز ناراحتی می کنند.
اختلال شخصیتی خودشیفتگی چیست؟
کسی که به اختلال شخصیت خودشیفتگی مبتلا است در بخش های مختلفی از زندگی، احساس خود بزرگ بینی، نیاز به تحسین و عدم همدلی را از خود بروز می دهد. رفتارهای متکبرانه و استثمارگرایی در وی دیده می شود و معتقد است که وی سزاوار رفتار ویژه ای است. اگرچه اختلال خودشیفتگی به صورت متفاوتی از ویژگی شخصیتی خودشیفته تعریف شده است، اما با آن ویژگی ارتباط دارد.
دسته C: اختلال های شخصیتی اجتنابی، وابسته و وسواسی جبری.
اختلالات شخصیتی دسته C در واقع نحوه تفکری است که مرتبط با منش انسان است و مشخصه همه این افکار ترس و اضطراب می باشد.
اختلال شخصیت اجتنابی چیست؟
کسی که به اختلال شخصیت اجتنابی مبتلا است، تمایل دارد تا جای ممکن از نزدیک شدن به دیگران اجتناب کند (اغلب پارتنرهای رمانتیکی انتخاب می کنند که هرگز به آنها نمی رسند). از ارزیابی های منفی دیگران می ترسند. احتمال طرد شدن و درک نشدن توسط دیگران همواره یکی از نگرانی های اصلی آنهاست.
اختلال شخصیت وابسته چیست؟
در اختلال شخصیت وابسته، فرد شدیداً نیاز دارد که تحت مراقبت دیگران باشد. برای مثال در تصمیم گیری یا پذیرش مسئولیت نیاز به دیگران دارد که همین امر منجر به ترس از جدایی می شود. کسانی که اختلال شخصیت وابسته دارند، برای مخالفت کردن با پارتنر خود دچار مشکل می شوند و یا همیشه به صورت مطیع رفتار می کنند تا رابطه را به خطر نیاندازند.
اختلال شخصیت وسواسی-جبری چیست؟
این اختلال با کمال گرایی فرد و نیاز مبرم او به نظم و کنترل مشخص می شود که می تواند به شکل ایجاد و تأکید روی جزئیات و قوانین بی فایده بروز کند، همچنین ممکن است فرد به شکلی خود را وقف کار نماید که دیگر بخش های زندگی را ازدست بدهد. این اختلال از وسواس فکری عملی که یک اختلال شخصیتی به حساب نمی آید مجزا است.
سه گانه تاریک در شخصیت چیست؟
سه ویژگی شخصیتی که اغلب با عنوان سه گانه تاریک نام برده می شود، خودشیفتگی، ضد اجتماعی و ماکیاولیایی می باشد که اغلب برای بررسی بخش های تاریک تر، خصومت آمیز و خودخواهانه انسان ارزیاب می شوند. در حالی که این ویژگی ها شیوه های خاصی از تفکر و رفتار ضد اجتماعی را به وجود می آورند اما لزوماً از دیگر ویژگی ها مجزا نیستند.
افرادی که در این ویژگی ها توسط آزمون های سنجش شخصیت امتیاز بالایی کسب می کنند به عنوان «خودشیفته» یا «روان پریش» شناخته می شوند، اما ویژگی های سه گانه تاریک را می توان به شکل یک طیف در نظر گرفت: افراد ممکن است در قسمت بالا، پایین یا هر نقطه ای از این طیف قرار بگیرند. اختلالات شخصیتی که در برخی از آنها رفتارهای مرتبط با سه گانه تاریک مشاهده می شود، با استفاده از واکاوی های لازم برای تشخیص؛ به صورتی متفاوت تعریف می شوند.
پیشنهاد میکنیم تست اختلالاتی شخصیت خودتان را تست کنید
خودشیفتگی چیست؟
خودشیفتگی معمولاً احساس اهمیت یک فرد به خود و حس برتری و استحقاق داشتن نسبت به دیگران است. خودشیفتگی زیاد ممکن است به شکل جلب توجه زیاد یا نیاز مفرط به تحسین نمود پیدا بکند.
سایکوپاتی یا شخصیت ضداجتماعی چیست؟
اختلال شخصیت ضد اجتماعی دربرگیرنده احساس عدم همدلی، عدم پشیمانی، کنترل وسوسه و نیز جنبه های ویژه دیگر می باشد. کسی که شخصیت ضد اجتماعی شدیدی دارد ممکن است بدون این که احساس بدی داشته باشد یا مسئولیتی بپذیرد، تمایل داشته باشد که به دیگران آسیب بزند.
ماکیاولیسم چیست؟
ماکیاولیسم نوعی منش است که در افرادی مشاهده می شود که تمایل دارند با دیگران محاسبه گرانه رفتار کنند و حتی ممکن است به منظور دستیابی به اهداف شان دیگران را تحت سلطه خود درآورند. نام این اختلال از روی نام نیکولو ماکیاولی نویسنده قرن شانزدهم میلادی برداشته شده است که کتاب شهریار را نوشته است.
اگر برخی از علائمی که در این مطلب ذکر شد را در خود یا یکی از نزدیکان تان مشاهده می کنید حتما با کلینیک مشاوره رهیاب تماس بگیرید و از خدمات تخصصی مشاوران ما در محیطی امن و آرامش بخش بهره مند گردید. رهیاب راه های خوبی جلوی شما قرار می دهد و زندگی تان را متحول می کند.
منبع: مرکز مشاوره رهیاب
