اختلالات یادگیری – وقتی کودک باهوشم یاد نمی گیرد!

اختلالات یادگیری بر ناتوانی گروهی از کودکان دلالت دارد که در یک یا چند فرایند روانشناختی پایه که با شناخت یا استفاده از زبان، صحبت کردن یا نوشتن ارتباط دارد، مشکل دارند. این اختلالات ممکن است به صورت ناتوانی در گوش دادن، صحبت کردن، خواندن، نوشتن، هجی کردن یا انجام محاسبات ریاضی نمایان شود و علت بروز آنها معلولیت های بینایی، شنوایی، حرکتی و عقب ماندگی ذهنی نباشد. حتما تاکنون با کودکانی مواجه شده اید که از وضعیت جسمانی و هوش بهنجار برخوردارند، به خوبی صحبت می کنند، با دیگران ارتباط برقرار می کنند و از مهارت های بسیاری بهره مندند، اما عملکرد تحصیلی آنها با آنچه انتظار می رود، تفاوت چشمگیری دارد.

شروع مشکلات

اگر دقت کنیم بیشتر مشکلات این کودکان در محیط های آموزشی ظاهر می شود. آنها در بدو ورود به مدرسه به پیشرفت تحصیلی خود اطمینان دارند، اما به تدریج در می یابند که با سایر همکلاسی های خود تفاوت دارند و دچار احساس حقارت و ناامیدی می شوند و از سوی دیگر مورد سرزنش معلمان و خانواده شان قرار گرفته و مشکلات آنها بیشتر و پیچیده تر می شود! در سال های اخیر به دلیل طراحی ابزارهای مناسب به منظور شناخت کودکان با ناتوانی های یادگیری، میبینیم که تعدادشان رو به افزایش است و والدین و معلمان این کودکان خواستار طراحی برنامه هایی هستند تا آنها را به حد هنجار این اختلال برسانند. به همین دلیل توجه به این دانش آموزان از اهمیت بالایی برخوردار است و امروز اغلب آنها در مدارس عادی مشغول به تحصیل هستند.

آنچه با اختلالات یادگیری توامان رخ می دهد

تحقیقات نشان می دهند اختلالات یادگیری با روحیه ضعیف، عزت نفس پایین و کمبودهایی در مهارت های اجتماعی همراه می باشد. بر اساس آمارها، میزان ترک تحصیل کودکان یا نوجوانانی که اختلالات یادگیری دارند تقریبا 40 درصد گزارش شده است و بین 10 تا 25 درصد از کودکانی که اختلال لجبازی و نافرمانی، بیش فعالی و افسردگی دارند، از اختلال یادگیری نیز رنج می برند. شواهدی در دست است که نشان می دهد تاخیر در رشد زبان و اختلال هماهنگی حرکتی و رشدی نیز می تواند با اختلالات یادگیری همراه شوند.

دربرگیری در دختران بیشتر است یا پسران … ؟

شیوع این اختلال با در نظر گرفتن میزان قطعیت و تعاریف به کار رفته از 2 تا 10 درصد برآورد شده است و معمولا تعداد پسرها در این اختلال سه برابر دخترهاست. این کودکان اغلب تا سنین قبل از مدرسه شناسایی نمی شوند ولی با ورود به مدرسه به ویژه در سال های اول و دوم دبستان، مشکلات آنان در زمینه خواندن، نوشتن، حساب کردن و هجی کردن به تدریج مشخص می شود.

این کودکان ممکن است در چند درس یا فقط در یک درس مشکل داشته باشند. البته که عملکرد ضعیف تحصیلی در زمینه های مختلف یا یک درس نمی تواند دلیل موجهی برای شناسایی کودکان مبتلا به اختلالات یادگیری باشد. زیرا ضعف عملکرد تحصیلی ممکن است بر اثر عواملی غیر از اختلالات یادگیری به وجود آید. این کودکان در مواجهه با شکست های تحصیلی پی در پی به تدریج دچار آشفتگی هیجانی و رفتارهای ضداجتماعی می شوند و مشکلات دیگری به دنبال خواهند داشت. در ایران نیز چندین پژوهش در زمینه برآورد میزان شیوع اختلال یادگیری صورت گرفته است که بر اساس یکی از آنها میزان شیوع در میان دانش آموزان شهر تهران در حدود 9 درصد برآورد شده است.

پیشنهاد می کنیم بخوانید: شیوه درمان با نوروفیدبک در اختلالات روانشناسی

آنچه باعث بروز اختلالات یادگیری می شود…

تحقیقات مربوط به تفاوت های فیزیولوژیک میان دانش آموزان عادی و مبتلا به اختلال یادگیری نشان داده است که اختلالات یادگیری ممکن است در اثر رشدنایافتگی های مغز قبل از تولد یا بی نظمی های بیولوژیک به وجود آید. همه یا هر یک از این ها ممکن است بر توانایی های دانش آموزان در عرصه های مختلف مربوط به رشد تاثیر بگذارد.

• از دیدگاه زیست شناختی، تفاوت های مربوط به ساختار مغز ریشه اختلالات یادگیری است. به نظر می رسد در کودکان مبتلا به این اختلال، رشد طبیعی قشرِ مخ در سه ماهه دوم حاملگی دچار اختلال می شود. شواهد مربوط به کالبدشکافی نیز دسته هایی از سلول های غیرطبیعی را در نیمکره چپ برخی از این دانش آموزان نشان می دهند و عده ای دیگر نیز دلایل مربوط به کمبود ویتامین را مطرح کرده اند.
• به نظر می رسد وراثت و عوامل ژنتیکی در برخی از اختلالات یادگیری می تواند نقش مهمی داشته باشد. مطالعات انجام شده در کشور نشان داده است که این اختلالات در برخی خانواده ها بیش از دیگران مشاهده می شود.
• اغلب مربیان احساس می کنند که محیط های نامناسب برای یادگیری، به طور معنی داری با مشکلات یادگیری و رفتاری اکثر کودکان مبتلا به این اختلال مرتبط است و شواهدی در دست است که مشکلات اکثر دانش آموزان مبتلا به اختلالات یادگیری از طریق آموزش منظم و مستقیم اصلاح می شود.

چطور شناخته و درمان می شود؟

عمده ترین روش های شناسایی و تشخیص مشکلات کودکان مبتلا به اختلالات یادگیری عبارتند از روش های «مشاهده»، «مصاحبه» (همراه با استفاده از پرسشنامه) و «استفاده از آزمون های روانی» است. بنابراین اگر والدین متوجه وجود نشانه هایی از این اختلال در فرزندان خود شدند لازم است برای انجام بررسی های بیشتر به روانشناس مراجعه کنند تا سطح اختلال در کودک دلبندشان مشخص شود.

پیشنهاد می کنیم بخوانید: ویژگی های روانشناس خوب

جالب است بدانید بسیاری از کودکان با ناتوایی های یادگیری حتی در کشورهای پیشرفته نیز تا مدت ها ناشناخته باقی می مانند و دچار اختلالات رفتاری ناشی از اختلالات یادگیری می شوند. لذا بکارگیری روش های درمانی و آموزشی مناسب به منظور کمک به این گروه از افراد ضرورتی انکارناپذیر است تا بتوان از بروز و رشد انواع ناسازگاری های جدی شخصیتی در آینده آنها پیشگیری کرد و زندگی کم چالش تر و آرام تری برای آنان رقم زد.