فرستادن به مهدکودک، وارد کردن کودک به محیط های آموزشی و آموزش تعامل کودک با همسالان یکی از بزرگترین دغدغه های والدین امروزی است. معمولاً سوال اصلی پدر و مادرها این است که آیا کودکشان در مهدکودک رشد سالم تری خواهد داشت یا در خانه کنار خودشان و یا مادربزرگ هایشان آموزش های بهتری خواهند دید؟
پاسخ روانشناسان این است سالهای پیش از دبستان دوره بسیار ایده آلی برای رشد انواع مهارت ها به ویژه مهارت های اجتماعی کودکان است و بسیاری از یادگیری ها به آسانی و با مشاهده و در کنار همسالان اتفاق میافتد. بنابراین مهدکودک ها و مراكز آموزشی پیش از دبستان اگر از کیفیتی که انتظار داریم، برخوردار باشند، می توانند بسیار بهتر از پدر و مادرها عمل کنند و فرصت های مناسبی را برای رشد و یادگیری آنها، طی بازی ها و تعاملاتی که کودک با همسالان و مربیان خود خواهد داشت، فراهم کنند.
پتانسیل های منحصر به فرد یادگیری در کودکی
در واقع، كودكی اولین و مهمترین دوره زندگی است که در آن نخستین بار كودک با طبیعت و محیط رابطه برقرار می كند و روابط اجتماعی خود را بنا می نهد و به مفهومی از خود دست می یابد. از آنجا كه در این دوره ساختار شخصیتی و رفتاری انسان بنیان گذاشته می شود، دوران كودكی را زمان سرنوشت ساز و مثبتی در دوره رشد دانسته اند.
در این مرحله كودكان وارد محیط اجتماعی جذابی می شوند كه برایشان تازگی دارد و با همسالان جدیدی آشنا می شوند. در کنار آن، محیط های بازی، محركی برای رشد هوشی، كلامی، اجتماعی و عاطفی فراهم میكند و كودكان را برای ورود به دوره ابتدایی آماده می كند. این محیط ها همچنین توانایی تعامل با محیط، مشاركت در فعالیت های گروهی و توانایی حل مسئله را در كودكان افزایش می دهد و تجارب دسته اول را برای كودكان فراهم می كند. به طریقی كه رشد مهارت های مربوط به یادگیری را در آنها تضمین می كند؛ در واقع شرایطی است كه نسبت به نیازهای كودكان انعطاف پذیر است و به طور غیر مستقیم خود كنترلی و در نتیجه انضباط درونی كودك را بهبود می بخشد.
آموزه های پیش از دبستان نحوه تعامل کودک با همسالان
در سالهای پیش از دبستان، كودكان مراحل مهم و حساسی را از لحاظ شخصیتی، اجتماعی و آموزشی پشت سر می گذارند. یادگیری اولیه زمینه های مناسبی را برای كسب تجارب بعدی كودكان فراهم می آورند و آنچه در سنین اولیه و پیش دبستانی آموخته می شود پایداری و دوام بیشتری دارد.
بسیاری از روانشناسان و دانشمندان تعلیم و تربیت بر این باورند كه سالهای آغازین زندگی كودك یكی از مهمترین دوره های رشد اوست و یك اصل پایه ای در تئوری مطالعه تحول انسان این است كه سالهای اولیه كودكی نشانه های ثابتی در سراسر زندگی انسان به جا می گذارد. از آنجا كه اساس شخصیت فرد در دوره پیش از دبستان شكل می گیرد، ارائه آموزش های اثربخش در این دوره از اهمیت حیاتی برخوردار است. كودك از طریق حضور در مهدکودک به تدریج آمادگی لازم را برای كسب مهارت های پیچیده برای سازگاری اجتماعی با كودكان برای دوره های تحصیلی بعدی كسب می كند و فعالیت بچه های پیش دبستانی و بازی آزاد آنها باعث نوعی یادگیری می شود كه لازمه رشد و هماهنگی فیزیكی آنهاست.
مادر، پاسخگوی نیازهای رشدی کودک بعد از سه سالگی نیست!
اكثر مطالعات و پژوهش ها نشان می دهد كه محیط خانواده پاسخگوی رشد اجتماعی كودك بعد از سنین 3 سالگی نمی باشد و كودكان در این سن نیاز به شركت در فعالیت اجتماعی بیشتری دارند و حضور در محیط های پیش از دبستان این امكان را به آنها می دهد كه با كودكان هم سن و سال خود ارتباط برقرار كرده و از این طریق به تدریج مهارت های لازم برای برقراری ارتباط بهینه را بدست آورند.
از طرف دیگر كودك برای بهره مندی از آموزش های دوره ابتدایی نیاز به یك انضباط فكری دارد كه معمولاً خانواده ها قادر به فراهم ساختن آن انضباط نمی باشند، در دوره پیش دبستانی، مربیان از طریق فعالیت های مختلف مثل بازی و كاردستی به تدریج نظم و انضباط ذهنی لازم را در كودكان ایجاد می كنند.
از طرف دیگر كودكان خانواده های محروم معمولاً از یك محیط خانوادگی غنی از لحاظ امكانات پرورشی و آموزشی برخوردار نیستند و آموزش های پیش از دبستان در محیط های آموزشی باعث می شود كه كودكان طبقه محروم نیز زمینه های لازم را برای اینكه حدوداً هم سطح كودكان طبقه متوسط و مرفه قرار گیرند، اكتساب نمایند.
یادگیری مهارت های اجتماعی در کنار همسالان
به گفته پژوهشگران، مهارت اجتماعی نوعی رفتار است كه در موقعیت های اجتماعی به نمایش گذاشته می شود و می توان گفت یكی از مهمترین گروه توانایی ها، مهارت های اجتماعی در کودکان از جمله تعامل کودک با همسالان است. به گفته روانشناسان ضروری است كه كودكان در سالهای پیش از دبستان مهارت های تعاملی ساده ای داشته باشند. مثل صحبت کردن، لبخند زدن، تماس چشمی، گوش دادن و مهارت های اجازه گرفتن و همكاری، كه این مهارت ها برای كودك فرصتی را فراهم می آورد كه به عنوان عضوی از گروه به همكاری و كمك به دیگران بپردازند و كودكانی كه این مهارت ها را كسب نكرده اند، معمولاً دچار مشكلات اجتماعی بزرگتری در طول دوره دبستان می شوند.
تجاربی كه در دوران مهدکودک و پیش از دبستان پیش می آیند، اهمیت قابل توجهی در رشد كودكان دارند و روانشناسان «رفتار اجتماعی» و «درجه بندی رفتار اجتماعی» را به دو نوع «مهارت های درون فردی» و «مهارت های وابسته به كار» تقسیم كردند. مهارت درون فردی شامل رفتارهایی مثل تعامل مثبت با همسالان، بازی همراه با همكاری، اشتراك و احترام به كودكان دیگر است. درحالیكه مهارت های وابسته به كار، رفتارهایی مانند گوش كردن به دستورالعمل ها، شركت كردن به روش صحیح در گروه (مثل گرفتن نوبت)، تحمل ماندن در یک کار و سازماندهی ابزار كار را شامل می شود. در واقع، مهارت های وابسته به كار دامنه ای از استقلال، مسئولیت پذیری، خود تنظیمی و همكاری را به کودک آموزش می دهد.
مهارت های اجتماعی، شیوه یادگیری آنها و بودن در کنار همسالان تأثیر غیرقابل انکاری در زندگی كودك دارد
اگر کودکی دارید که سه سالگی را پشت سر گذاشته و شما نگرانی های بسیاری برای فرستادن او به مهدکودک و محیط های آموزشی دارید، باید بپذیرید که رشد مهارت های اجتماعی كودک در کنار همسالان خود به بهترین نحو صورت می پذیرد و شایستگی اجتماعی كودكان در سنین پیش از دبستان منوط به کیفیت آموزه هایی است كه در کنار دوستان و مربیان خویش دریافت می کنند.
همچنین از آنجا که گذر از دوره مهدکودک و پیش از دبستان به دبستان یک اتفاق بسیار مهم و گاه به عنوان یک بحران تعریف می شود و ممكن است پیچیدگی های محیط اجتماعی، پریشانی هایی را در کودکان ایجاد کند، بودن در کنار همسالان در مهدکودک به بهترین روش، بهترین آموزش ها را به کودک خواهد داد. بنابراین بهترین تصمیم، سخت ترین تصمیم برای شما و وارد کردن آنها به یک محیط تازه و پر از کودک است.
