یکی از موضوعاتی که در سال‌های اخیر در زمره مهم‌ترین دغدغه‌های روزمره اغلب افراد قرار می‌گیرید، مسئله حفظ سلامت روان است؛ به گونه‌ای که در بعضی مواقع ممکن است افراد سلامت روان خود را مقدم بر سلامت جسمی خود بدانند و آن را در اولویت قرار دهند. در این مقاله قصد داریم تا با بررسی تاثیر سلامت فیزیکی بر روانی به شما نشان دهیم که چگونه سلامت جسم و روان شما ارتباطی متقابل با یکدیگر دارند و بدین ترتیب شما چگونه می‌توانید با قرارگیری در شرایط جسمی بهتر، از سلامت روان خود محافظت کنید.
همچنین به شما خواهیم آموخت تاثیر سلامت فیزیکی بر سلامت روانی به چه شکل خواهد بود و در ادامه دستورالعمل‌هایی را برای بهبود سلامت و شادابی جسمی به شما ارائه خواهیم داد که رعایت آن‌ها بدون شک می‌تواند اثری فوق‌العاده بر سلامت روان شما بگذارد. با ما همراه باشید.
سلامت روان چیست؟
باید توجه داشت که بهره‌مندی از سلامت روان چیزی فراتر از نداشتن بیماری‌های مختلف روانی است و تعریف مجزای خود را دارد. بدین ترتیب سلامت روانی ضعیف نیز امری متفاوت از بیماری روانی است و چه بسا بسیاری از افراد که می‌پندارند دچار بیماری روانی هستند، تنها سلامت روانی ضعیفی دارند و از همین رو می‌توانند بدون مصرف دارو و تنها با انجام چند دستورالعمل، سلامت روانی خود را بهبود دهند و شادابی و نشاط را به زندگی خود بازگردانند.
ما در این مقاله تلاش خواهیم کرد تا با ارائه راهکارهایی، به شما آموزش دهیم که چگونه می‌توانید با بهبود سلامت جسمی خود، سلامت روانی خود را نیز به وضعیت ایده‌الی ارتقا دهید. پیش از آن اما می‌بایست یک سؤال مهم را بررسی کنیم: سلامت روان چیست؟
سازمان جهانی بهداشت سلامت روان را به این شکل تعریف می‌کند: «سلامتی به معنی تندرستی جسمانی، روانی و اجتماعی است؛ نه صرفاً به معنی مبتلا نبودن به بیماری یا ناتوانی.» این سازمان چندین عامل را در سلامت روان دخیل می‌داند؛ که از جمله آن‌ها می‌توان اشاره کرد به: توانایی تاب‌آوری روانی، توانایی لذت بردن از زندگی، توانایی مراقبت از خود، توانایی ایجاد تعادل بین اولویت‌های مختلف، توانایی انجام مسئولیت‌ها، توانایی کنترل و درمان اضطراب و سایر محرک‌های روانی و همچنین توانایی ایجاد روابط مؤثر با سایر افراد.
بسیاری فاکتورهای دیگر را می‌توان در این لیست جای داد؛ اما به مهم‌ترین آن‌ها اشاره شد و همان‌طور که مشاهده کردید، تندرستی جسمانی به عنوان یک فاکتور مهم در تعریف جهانی از سلامت روان جای داده شده است. بنابراین بیایید تاثیر سلامت فیزیکی بر روانی را بررسی کنیم و بیاموزیم چطور می‌توانیم از طریق آن سلامت روانی خود را نیز بهبود دهیم.
تأثیر متقابل سلامت روان و جسم
در بررسی تاثیر سلامت فیزیکی بر سلامت روانی مهم است نگاهی جامع به مسئله داشته باشیم و طرف مقابل آن، یعنی تأثیر آسیب‌های روانی بر جسم را نیز بررسی کنیم. در ادامه با بررسی برخی آسیب‌های روانی و جسمی، به شما نشان خواهیم داد که هریک از آن‌ها چگونه می‌توانند اثری متقابل بر سلامت فیزیکی یا روانی شما داشته باشند.
اثرات آسیب به سلامت روانی
تحقیقات مختلفی بر این نظر تأکید کرده‌اند که برخورداری از سطوح پایین سلامت روان و یا دچار بودن به بیماری‌های روانی نظیر اختلال اضطراب و یا تروماهای جدی، می‌تواند ریسک سکته‌های قلبی و مغزی را افزایش دهد.
همچنین تحقیقات نشان می‌دهند که افسردگی با سرطان، درد مزمن، مشکلات تیروئید، بیماری قلبی و حتی ام‌اس ارتباط دارد و از همین رو مهم است برای داشتن عمری طولانی‌تر و جسمی سالم‌تر، مشکلات حاد روانی خود را با کمک دکتر روانشناس و متخصص کنیم. در مقابل تحقیقات دیگری نشان داده‌اند که افراد شادتر التهابات بدنی کمتری دارند و سیستم ایمنی آن‌ها نیز قوی‌تر است. از همین رو شاید بتوان گفت در مقابله با بیماری‌های روانی، اولین قدم مهم محافظت از سلامت و شادابی جسمی است؛ چراکه این موضوع در افزایش هورمون‌های شادی اثر زیادی دارد.
اثرات آسیب به سلامت جسمی
در بررسی رابطه بین سلامت فیزیکی و سلامت روان می‌بایست به اثراتی که سلامت جسمی بر روان ما میگذارد را نیز بررسی کنیم. اگر می‌خواهید اثر بیماری را بر سلامت روان خود مشاهده کنید با این آزمایش ذهنی همراه شوید: فرض کنید پای شما شکسته است و برای مدتی از راه رفتن محروم شده‌اید. در این وضعیت بزرگ‌ترین خواسته شما چیست؟
بی‌شک بزرگ‌ترین خواسته شما در چنین حالتی بازپس‌گیری توانایی راه رفتن است. حال این آزمایش را می‌توان به سرطان یا سایر بیماری‌های خاص نیز گسترش داد و مشاهده کرد آسیب‌های جسمی چگونه می‌توانند سلامت روانی شما را به کلی مختل کنند. در چنین حالتی خطر بروز افسردگی بسیار بالاست و همان‌طور که گفتیم، افسردگی، خود اثر بسیار زیادی بر پیش‌روی چنین بیماری‌هایی دارد. بنابراین اولین قدم در مبارزه با بیماری‌های جسمی مختلف، حفاظت از دید خوش‌بینانه به زندگی و مقابله با افسردگی است.
اثرات ورزش بر سلامت روان
همان‌طور که در قسمت قبل مشاهده کردیم، سلامت روانی و سلامت جسمی کاملاً به یکدیگر وابسته‌اند و اثری متقابل بر یکدیگر دارند؛ به گونه‌ای که مثلاً برای مقابله با آسیبی که در سلامت فیزیکی ما به وجود می‌آید، ابتدا نیاز داریم تا از سلامت روانی خود محافظت کنیم و بالعکس. حال که تاثیر سلامت فیزیکی بر روانی خود را متوجه شدیم، می‌توانیم بررسی کنیم که ورزش، به عنوان یک عامل فوق‌العاده مؤثر در سلامت فیزیکی، چه تأثیراتی بر سلامت روانی ما دارد.
اثرات ورزش بر سلامت روان انسان‌ها به اندازه‌ای زیاد است که شاید بتوان گفت اثر مثبت ورزش بر ذهن حتی بیش از اثر مثبت آن بر جسم شماست! برای مثال تحقیقات متعددی در سال‌های اخیر نشان داده است ورزش می‌تواند در درمان افسردگی اثربخشی قابل‌رقابتی با داروهای شیمیایی ضدافسردگی داشته باشد! این اثربخشی معجزه‌آسای ورزش به افسردگی ختم نمی‌شود و می‌توان در اختلال اضطراب، اختلال کم‌توجهی – بیش فعالی ADHD، و حتی PTSD و تروما نیز چنین اثری را مشاهده کرد. این موضوع زمانی اثربخشی بیشتری دارد که شما تمام یا بخشی از تمرینات روزانه خود را در فضاهای سرسبز و پوشیده از گیاه و درختان انجام دهید. حضور در طبیعت نیز اثر قدرتمندی بر سلامت روان شما خواهد داشت.
بدین ترتیب به شما پیشنهاد می‌کنیم به باشگاه‌های ورزشی بپیوندید و انجام ورزش و رجوع به طبیعت را در برنامه خود قرار دهید؛ چراکه اثر معجزه‌آسای آن در سلامت جسمی و روانی شما انکارناپذیر است. به جز این دو مورد اما چند دستورالعمل دیگر وجود دارد که رعایت آن‌ها نیز می‌تواند بر بهبود زندگی فردی شما مؤثر واقع شود.
سایر دستورالعمل‌ها برای حفظ سلامت جسمی و روانی
بهره‌گیری از رژیم غذایی مناسب
به شما پیشنهاد می‌کنیم یک رژیم غذایی سرشار از میوه‌ها و سبزیجات، با میزان کمی از قندهای فرآوری شده یا چربی را دنبال کنید. این موضوع می‌تواند در افزایش شادابی روزانه شما مؤثر باشد.
خودداری از مصرف سیگار، مواد مخدر و الکل
مصرف سیگار، مواد مخدر و الکل تنها در کوتاه‌مدت اثرات مثبتی دارند و در بلندمدت نتایج فاجعه‌باری برای سلامت جسم و روان شما به همراه خواهد داشت. بنابراین ترک یا خودداری از مصرف آن‌ها بسیار مفید خواهد بود.
خواب منظم و کافی
از جمله مهم‌ترین عناصر در سلامتی، خواب است. برنامه منظمی برای خواب خود داشته باشید و در میانه روز نیز فرصتی 30 دقیقه‌ای برای چرت زدن به خود بدهید.
مراقبه
مراقبه می‌تواند درکی مستقیم از تاثیر متقابل سلامت روان و جسم به شما بدهد و انجام آن به اندازه انجام ورزش اهمیت دارد.
کمک گرفتن از دیگران برای حل مشکلات روحی
آخرین پیشنهاد ما به شما کمک گرفتن از یک دوست یا مشاور در سختی‌هاست؛ این موضوع در حفظ سلامت روان شما اهمیت زیادی دارد. بنابراین اگر احساس ناراحتی می‌کنید، از دوستان خود و یا از یک مرکز مشاوره معتبر کمک بگیرید؛ نتایج آن فوق‌العاده خواهد بود! روانشناسان رهیاب مشاور آماده کمک به عزیزانی هستند که دنبال یک روانشناس حرفه‌ای هستند.
