همه ما میدانیم بیشتر کودکان علاقه ندارند در تاریکی یا مکانی ناآشنا یا در اتاقی که درب آن باز نیست بخوابند. بعضی مواقع این تاریکی بسیار وحشتناک و غیرقابل پذیرش است. علی الخصوص برای کودکانی که جدیدا در اتاق خواب خودشان می خوابند و از والدین جدا شده اند. وحشت و ترس از تاریکی را باید به عنوان یک ترس عادی و طبیعی شناخته شده بدانیم که از زمان وجود انسان بر روی زمین با او همراه بوده است.
پیشنهاد می کنیم انجام دهید: تست اعتماد به نفس
سابقه تاریخی ترس از تاریکی و تنها خوابیدن
طبق شواهد و قرائن، انسان اولیه نیز از همان اولین ایام زمان تاریکی و شب در تاریکی محل سکونت یا غارها بعضی مواقع صداهایی را می شنیده که منشأ اصلی آن را نمیدانسته است. به دلیل اینکه همه جا تاریک بوده، ترس از تاریکی و شب به یک واکنش دائمی و همیشگی در او نهادینه شده است.
بنابراین می توان نتیجه گرفت که کودکان نیز ممکن است گاهی از تاریکی دچار هراس یا همان ترس از تاریکی شوند. لازم به ذکر است که بزرگ ترین و شایع ترین اشتباهی که پدر و مادرها یا اطرافیان کودک مرتکب می شوند، مسخره کردن ترس از تاریکی در کودک می باشد.
علل ترس از تاریکی
طبق تحقیقات بالینی و مشاهدات درمانی، کودکان وقتی وارد سن ۴ یا ۵ سالگی می شوند قدرت تصویرسازی آنها رشد بسیار محسوسی کرده و به دنبال داستان های وحشتناک، عجیب و غریب و تخیلی هستند. از عمده ترس ها از تاریکی که می توان نام برد، ترس های هنگام خواب به دلیل ترس از خاموشی، وجود هیولا زیر پتو یا کمد دیواری، زیر تخت خواب، تبدیل چوب لباسی به هیولااست.
اگر نتوانیم ترس از تاریکی و تنهایی در کودک را به صورت صحیح درمان یا پیشگیری کنیم، در هنگام خواب این دسته از تخیلات و ترسها، خواب و استراحت کودک را دچار مشکل خواهد کرد. نکته مهمی که لازم است به آن اشاره کنیم این است که از آنجا که فرزند شما در این سن هنوز نمی تواند بین واقعیت و تخیل تمایزی ایجاد کند، پس این احتمال وجود دارد که او تصویرسازی ذهنی کند که موجودی نامرئی یا ترسناک در زیر پتو یا تخت و کمد دیواری اتاق برای او واقعی به نظر می رسد.
بعضی مواقع ترس از تاریکی فقط به این علت است که کودک آموزش ندیده و نمی داند باید در تاریکی چه کاری انجام دهد. دیده شده ترس کودک از تاریکی و شب، ناشی از تصورات ذهنی اشتباه او درباره وجود فردی در نقش دزد یا بودن موجودات خیالی است که از اطرفیان خود می شنود و یا حتی آنها را گاهی در خواب می بیند. اگر ما بتوانیم مانند کودکان فکر کنیم و شرایط روحی و ویژگی های دوران کودکیشان را بشناسیم، راحت تر می توانیم با آنها ارتباط برقرار کنیم. باید اشاره کرد که از نگاه و دیدگاه یک کودک 5 الی ۶ ساله، تاریکی و سیاهی مظهر بودن هیولا، غول، دزد و آدم ربا و … است که می توانند به او آسیب بزنند.
درمان و پیشگیری برای کاهش ترس از تاریکی
برای شروع روشهای کاهش ترس از تاریکی باید گفت بهتر است که زمان خواب، اتاق خواب کودک را با چراغهای کم نور و شب تاب کمی روشن نگه داریم. به این ترتیب می توان گفت هر گاه کودک بعد از هر خوابی که می بیند و به دنبال آن بیدار می شود، می تواند موقعیت خود را در اتاق پیدا کند و بداند که در کجا قرار دارد. همچنین برای کمتر شدن نگرانی های او اگر درب اتاقش باز باشد، به احتمال بسیار زیاد کمتر از قبل احساس جدایی و تنهایی و ترس خواهد داشت.
جالب است اشاره کنیم که تحقیقات دانشمندان استرالیایی خاطر نشان کرده است که کودکانی که شب ها در اتاق نیمه تاریک با چراغهای کوچک روشن می خوابند یا حداقل یک لامپ بسیار کم نور در اتاقشان روشن است، با آرامش بیشتری می خوابند و کمتر از خواب می پرند یا کابوس می بینند.
پیشنهاد می کنیم انجام دهید: تست مثبت اندیشی
این کودکان زمانی که صبح ها بیدار می شدند، نشانه های خواب آلودگی و بی حالی کمتری از خود نشان می دادند. به هنگام بازی و انجام تکالیف توجه و تمرکز بیشتری از خود نشان می دادند. بر اساس این شواهد، روانشناسان به این باور رسیدند که رنگ و جایگذاری اشیاء اتاق خواب کودک اگر متناسب با پردازش متعادل نور باشد، در احساس شادمانی کودک تأثیر بسیاری خواهد داشت.
با توجه به آموزشهایی که در بالا داشتیم، شاید شما همین الان و به سرعت قادر نباشید به کودکی که ترس از تاریکی دارد کمک برسانید. زیرا همچنان که بیان شد کودک در فرایند رشدی طبیعی خودش مجبور است این دوره ها و ترسها را پشت سر گذارد. اما فعالیتها و تکنیکهای بسیار زیادی هم وجود دارد که شما می توانید به کار گیرید تا بتوانید کمک بیشتری به این دسته افراد داشته باشید.
بهترین و کاربردی ترین روشهای مقابله با ترس از تاریکی
حتما در ساعات قبل از خواب (نیم یا یک ساعت قبل از خواب)، کودک را با قصه و داستان، فیلم با موضوع شاد و انرژی مثبت و غیر خشونت آمیز آماده کنید. از بیان کردن قصه های ترسناک و افسانه های عجیب و غریب و نامعقول و ناراحت کننده بپرهیزید. زیرا ذهن او را مشغول کرده و مستعد خیال پردازی قبل از خواب خواهد شد.
پیشنهاد یک حمام آب گرم نیم ساعت قبل از خواب و ماساژ، تعریف کردن یک داستان ملایم و بدون ترس و وحشت و هیجان منفی، یک لالایی یا موسیقی آرامش بخش یا چند دقیقه همراه با سکوت مطلق کنار رختخواب کودک ماندن.
پیشنهاد می کنیم انجام دهید: تست میزان آرامش
همانطور که اشاره شد، وجود یک یا دو چراغ خواب در اتاق خواب کودک می تواند حس آرامش و امنیت بیشتری به کودک دهد. مجددا تاکید میکنیم که نیمه باز گذاشتن درب ورودی اتاق خواب کودک، پخش کردن یک قطعه موسیقی بدون کلام با صدای کم، قصه یا لالایی و تشویق و ترغیب کودک به خوابیدن با عروسک یا پتوی مورد علاقه اش میتواند در کاهش ترس از تاریکی در کودک بسیار تاثیرگذار باشد.
