خوردن یا نخوردن؛ دغدغه دیرین دختران

اختلالات خوردن به آشفتگی های شدید در غذا خوردن گفته می شود که در دهه های اخیر به یکی از عوامل نگران کننده سلامتی در نوجوانان تبدیل شده و میزان شیوع آن تحت تاثیر عوامل مختلف، به طور چشمگیری در حال افزایش است. از انواع اختلالات خوردن که بیشتر در میان دختران نوجوان مشاهده می شود، می توان یه بی اشتهایی عصبی، پراشتهایی عصبی و پرخوری افراطی اشاره کرد که موجب بروز رفتارهای ناسالم در آنها شده و نگرانی های عمده ای در سلامتی آنها ایجاد می کند.

بی اشتهایی عصبی

اختلالی است که در آن افراد از حفظ حداقل وزن طبیعی متناسب با سن و قدشان خودداری می کنند. آنها تصویر بدنی تحریف شده و ترس شدید از چاقی دارند و در برخی از آنها دوره های قاعدگی نیز قطع می شود.

پیشنهاد می کنیم بخوانید: اختلال خوردن

از نشانه های بارز بی اشتهایی عصبی، کاهش وزن شدید و عمدی، داشتن افکار تحریف شده درباره شکل بدن، اختلال در ادراک شخص از وزن یا شکل بدن خود، ترس شدید از بالا رفتن وزن یا چاق شدن به رغم اینکه وزن پایین تر از حد معمول خود است.

پراشتهایی عصبی

با پرخوری غیرقابل کنترل، که به دنبال آن اقداماتی برای جلوگیری از افزایش وزن مانند روزه داری و ورزش بیش از حد صورت می گیرد. از نشانه های پراشتهایی عصبی این است که افراد به طور منظم به پرخوری می پردازند و سپس با اقدامات عجیب در جهت جبران و کاهش وزن قدم بر می دارند. دوره های تکرار پرخوری در آنها، دارای دو خصوصیت است. یکی خوردن مقادیر زیادی از غذا در زمانی محدود( مثلا دو ساعت) که این مدت زمان قطعا بیشتر از شرایط مشابه در سایر افراد است و دیگری نداشتن کنترل بر خوردن طی دوره پرخوری است.

پرخوری و رفتارهای جبرانی نامناسب در آنها معمولا، به طور متوسط هفته ای دو بار و به مدت سه ماه روی می دهد. این افراد در ادامه، رفتارهای جبرانی نامناسب و تکراری برای پیشگیری از بالا رفتن وزن مثل استفراغ عمدی، سواستفاده از ملین ها، تنقیه یا استفاده غیر مجاز از سایر داروها انجام می دهند و واضح است که تا چه اندازه سلامتی جسمی و روانی آنها در خطر این اختلال قرار می گیرد.

پیشنهاد می کنیم بخوانید: اختلال روانشناسی پرخوری عصبی

پرخوری افراطی

از نشانه های این اختلال، از دست دادن کنترل در طول دوره های پرخوری، پریشانی به خاطر پرخوری و سایر ویژگی ها مانند سریع خوردن و تنها خوردن است. این اختلال به وسیله «نداشتن کاهش وزن» از بی اشتهایی عصبی و به علت «نداشتن رفتارهای جبرانی» مثل روزه داری یا ورزش بیش از حد، از پراشتهایی عصبی متمایز می شود.

این افراد اغلب چاق هستند و BMI بالای 30 دارند. همچنین سرعت عمل بالا در خوردن، خوردن به اندازه ای که احساس کنند به طرز ناراحت کننده ای سیرند، خوردن فراوان هنگامی که گرسنه نیستند، خوردن در تنهایی به خاطر شرمندگی از اینکه چقدر زیاد می خورند، احساس نفرت یا افسردگی بعد از پرخوری بخشی از علایم پرخوری افراطی به شمار می رود.

خوردن های افراطی چگونه رخ می دهد؟

اختلالات خوردن معمولاً در دوران نوجوانی و از 10 تا 20 سالگی آغاز می شوند و معمولاً منعکس کننده عدم موفقیت در سازگاری با چالش های رشدی خاص در نوجوانی هستند. متخصصان در مورد اهمیت نسبی عوامل زیستی، عوامل شخصیتی، تاثیرات خانوادگی، محیطی و نقش بستر فرهنگی اجتماعی که در ایجاد این اختلال نقش دارند، نظرات متفاوتی دارند؛ اما به هر حال روشن است که نوجوانی مهم ترین دوره ای است که خطر ایجاد این اختلالات در آن وجود دارد و در سال های اخیر نیز شیوع آن در نوجوانان به خصوص دختران به طور شگرفی افزایش داشته است.

شواهد نشان می دهند که ابتلای نوجوانان به اختلالات خوردن زمینه ساز بروز مشکلات روانی و جسمی عمده ای در آنان می شود و نه تنها بر جسم تاثیر می گذارد، بلکه بر ذهن و روان نیز تاثیرگذار است. این اختلال می تواند بر شیوه ای که فرد خود و جهان را ادراک می کند، تاثیر بگذارد و خبر بد اینکه این تفکر معیوب تنها در حین اختلال اتفاق نمی افتد؛ بلکه بعد از بهبودی نیز وجود دارد و می تواند بسیار ناتوان کننده باشد.

پیشنهاد می کنیم بخوانید: با کودک بد غذا خود چه کنیم ؟

در جست و جوی هویت گمشده!

امروزه این مشکل در بسیاری از کشورهای صنعتی در بین دختران جوانی که در جست و جوی هویت خود هستند، شایع شده است و عاملی خطر ساز برای رفتارها و نگرش های ناسالم حتی در بزرگسالی آنها به شمار می رود. به طور کلی نوجوانان به ویژه دختران، در سنین بلوغ به دلیل مسایل متعدد از جمله تغییرات جسمانی و چالش های روانی و نگرانی های اجتماعی، در اغلب موارد توجه خاصی به وزن و شکل بدن خود نشان می دهند.

دخترانی که زود به بلوغ می رسند، معمولا از تصویر بدنی خود ناراضی هستند و در خانواده هایی بزرگ می شوند که نگرانی در مورد وزن و لاغری زیاد است و بسیار در معرض خطر مشکلات خوردن قرار دارند.

رسانه؛ برهم زننده استانداردهای سلامتی

در نیم قرن گذشته موارد بی اشتهایی عصبی و پر اشتهایی عصبی افزایش بسیاری داشته است و تحسین فرهنگی لاغری خانم ها به آن دامن زده است. در فرهنگ امروز، داشتن رژیم غذایی به یک هنجار تبدیل شده است و اگر رژیم غذایی از کنترل خارج گردد، زمینه ساز  اختلالات خوردن می شود. تخمین زده می شود تا زمانی که دختران به 17 سالگی می رسند، در معرض دویست و پنجاه هزار پیام بازرگانی رسانه ای قرار می گیرد؛ حال با فرض اینکه اکثر پیام ها زیبا و موفق بودن را معادل بسیار لاغر اندام بودن می کنند، به آسانی می توان فهمید که چگونه تصویر بدن می تواند توسط آنها تحریف شود.

پیشنهاد می کنیم بخوانید: با کودک کم غذا خود چه کنیم ؟

امروزه مانکن ها وزنشان 23 درصد کمتر از وزن متوسط زنان است، این درحالی است که بیست سال قبل، وزن مانکن ها فقط 8 درصد کمتر از وزن متوسط زنان بود. بنابراین ایده آلی که برای زنان و دختران جوان و نوجوان تبلیغ می شود، کاملا غیرواقعی و مغایر با استاندارهای سلامتی است.

آشتی با بدن دوست داشتنی خود

مهم است به خاطر داشته باشیم اختلالات خوردن به آسانی غیرقابل کنترل و تبدیل به عاداتی می شوند که ترکشان بسیار مشکل است و مشکلات بالینی جدی و مهمی ایجاد می کنند؛ از این رو به درمان حرفه ای توسط پزشک، درمانگر و متخصص نیازمند است تا با رویکردهای درمانی متفاوت و متناسب با نیاز نوجوان اقدام به درمان او نمود و او را با بدن خود آشتی داد تا بتواند با دوست داشتن دوباره خود، هویت زیبای گمشده خود را باز یابد و در سایه اش آرام و آزادتر از پیش روزگار بگذراند.