دلیریوم یا روان آشفتگی یک حالت شایع و خطرناک اما در بسیاری مواقع قابل درمان است که به شکلی ناگهانی برای افرادی در حالات جسمی و روحی نامناسب بروز پیدا خواهد کرد. در این یادداشت در مورد این که چه کسانی به دلیریوم یا روان آشفتگی مبتلا می‌شوند و علائم آن چیست بیشتر توضیح داده خواهد شد.
پیشنهاد می کنیم انجام دهید: تست سلامت روان
اثرات ابتلا به دلیریوم یا روان آشفتگی چیست؟
این بیماری باعث می‌شود تا یک شخص به سادگی دچار حواس پرتی و ناتوان در تفکر شود. ناتوانی در تفکر و تصمیم گیری ممکن است برای هر کسی اتفاقی بیفتد اما در این بیماران این موضوع فراتر از نرمال است و این بشدت برای شخص و خانواده و او مشکل‌زا می‌شود. دلیریوم یا روان آشفتگی در اساسی با زوال عقل متفاوت است اما در بسیاری مواقع ممکن است که این دو اختلال را نتوان به خوبی از هم تشخیص داد.
برای شخصی که به دلیریوم یا روان آشفتگی مبتلاست، علائم در مدت چند روز یا چند ساعت پدیدار شده و سپس از بین خواهد رفت. به بیانی علائم دوره‌ای هستند اما در مورد زوال عقل علائم به آرامی و در یک دوره بلندمدت شاید چندماهه و چند ساله بروز پیدا خواهد کرد. تمایز این دو بیماری اما به معنی این نیست که یک شخص نمی‌تواند به هر دو مبتلا شود بلکه بسیاری از افراد مسن مبتلا به زوال عقل، به دلیریوم یا روان آشفتگی نیز مبتلا خواهند شد.
علائم دلیریوم یا روان آشفتگی
در حین ابتلا به دلیریوم یا روان آشفتگی، شخص از درک اینکه در اطراف او چی می‌گذرد عاجز است و نمی‌تواند با اطمینان بیان کند که کجاست و چرا اینجاست. او حتی در ایجاد یک محاوره ساده ناتوان است و نمی‌تواند روان و بدون بریدگی‌های متوالی سخن بگوید. بشدت ناآرام است و اصطلاحاً در جای خود آرام و قرار ندارد (علت آن همین علل قبلی بیان شده است). شخص مبتلا به دلیریوم یا روان آشفتگی در عین بی‌قراری بسیار خواب‌آلود است و کند حرکت می‌کند و از بارزترین علائم او خواب در روز و بیداری در طول شب است.
حالات و روحیات او به سرعت عوض خواهند شد. مثلاً او شاد است اما به صورت کاملاً ناگهانی عصبی یا مضطرب خواهد شد. افراد در طول ابتلا به دلیریوم یا روان آشفتگی دچار روی شفاف خواهد شد. رویای شفاف گونه‌ای از خواب دیدن است که در طول ان تصاویر و وقایع آنچنان شفاف و واقعی هستند که شخص ممکن است نتواند آن را از واقعیت و دنیای واقعی تمییز دهد. یک شخص مبتلا به دلیریوم یا روان آشفتگی دائماً در مورد اینکه دیگران ممکن است به او آسیبی برسانند نگران است و احساس می‌کند سخنان، صداها و نورهایی را حس می‌کند که در واقعیت وجود ندارند. این می‌تواند حتی تا سطح پیش برود که به توهمات دیداری هم منتهی شود.
پیشنهاد می کنیم انجام دهید: تست میزان آرامش
ریشه های ابتلا به دلیریوم یا روان آشفتگی
این بیماری می‌تواند علل مختلفی داشته باشد اما برخی علل در این بین شایع‌تر هستند. مثلاً عفونت های اوره‌ای، بودن در دمای بالا به صورت مداوم، عوارض ناشی از مسکن‌ها و استروئیدها عواملی هستند که بیشتر از نظر فیزیولوژیکی فرد را مبتلا خواهند کرد.
اما علل دیگری هم مثل مشکلات عمیق در جریان زندگی همچون ربوده شدن، مورد تجاوز قرار گفتن، قطع ناگهانی مصرف الکل یا سایر مواد مخدر، پشت سر گذاشتن جراحی‌های سنگین و دوره بستری پس از آن، اپی‌لپسی (صرع) و سایر صدمات و مشکلات مغزی، بیماری های حاد و اختلال‌های مداومی مثل یبوست و انسداد مجاری روده برای آغاز ابتلا به دلیریوم یا روان آشفتگی وجود دارد. علل مبتلا شدن به این بیماری بسیار گسترده است، مثلاً حتی حضور مداوم در مکانی ناآشنا می‌تواند به یکی از ریشه های آن تبدیل شود.
میزان شیوع دلیریوم یا روان آشفتگی
طبق آمارهای دولت بریتانیا، تقریباً از هر ده بیمارستان در بریتانیا، دو بیمارستان در حال سپری کردن دوره های دلیریوم یا روان آشفتگی برای بیماران خود است. این مشکل به یکی از عوارض جانبی احتمالی پس از بستری در آی.سی.یو تبدیل شده است. اما در فضای جامعه گروه های خاصی بیش از سایرین امکان ابتلا به این بیماری را دارند.
افراد مسن، اشخاص دارای مشکلات در حافظه، افرادی که در شنوایی یا بینایی دچار ضعف هستند، بیمارانی که به تازگی عمل جراحی را پشت سر گذاشته‌اند، مبتلایان به بیماری های حاد و صدمات شدید در جمجه و بخش های مختلف مغز بیش از سایرین در معرض حمله دلیریوم یا روان آشفتگی قرار دارند.
روش‌های مواجهه با دلیریوم یا روان آشفتگی
اگر کسی در این مورد که آیا مبتلاست یا نه دچار تردید شود باید سریعاً به پزشک مراجعه کند. معمولاً مبتلایان در بیان حالات و شرایط خود دچار مشکلات زیادی می‌شوند و در عمل ناتوان هستند پس بسیار مهم است که به جمع‌آوری شواهد از آن‌ها بپردازیم. این شواهد را می‌توان از پرستاران، خانواده یا سایر پزشکان قدیمی‌تر بدست آورد.
هنگامی که یک ریشه قطعی برای آن تشخیص داده شد باید ابتدا برای رفع ریشه بیماری تلاش شود. مثلاً اگر شخص به عفونت اوره‌ای یا انسداد روده دچار شده، باید ابتدا این مشکل را حل کنید. اما در ارتباط های ابتدایی با آن‌ها باید چند نکته را جهت بهبود درمان رعایت کنیم.
- به شخص توضیح دهیم که چه اتفاقاتی افتاده و علت گیجی و تردید او در درک مسائل چیست
- باید به او اطمینان ببخشیم که در امنیت کامل قرار دارد.
- باید به آن ها گوشزد کنیم که اکنون چه زمانی است و کجا قرار دارند. مثلاً برای این کار از یک ساعت بزرگ یا تابلوی بزرگ در مورد مکان استفاده کنید.
- حتماً سعی کنید تا با اشیا و وسایل آشنا او را احاطه کنید تا مشکلات ادراکی او نسبت به محیط بیشتر نشود.
- اجازه ارتباط او با دوستان و آشنایان را فراهم کنید.
- از کارکرد صحیح عینک یا سمعک آن‌ها مطمئن شوید.
