هر روانشناسی با رویکرد نظری خاص جلسات مشاوره روانشناسی خارج از کشور را برگزار می‌کند. هر یک از این رویکردها نگاه خاصی به انسان و مشکلات او دارند و در نتیجه روند جلسات درمانی رویکردهای مختلف با هم متفاوت است. یکی از رویکردهای درمانی بسیار جذاب و البته قدیمی روانکاوی فردی است.
روانکاوی فردی که برخی به‌اشتباه فکر می‌کنند شاخه‌ای جدا از روانشناسی است در حقیقت اولین و قدیمی‌ترین رویکرد درمانی در روانشناسی به‌حساب می‌آید. در این رویکرد روانشناس ماهر خارج از کشور به سراغ گذشته دفن‌شده فرد که خود از مراجع به آن آگاهی ندارد، می‌رود و وسعی می‌کند ریشه مشکلات را از دل خاطرات دفن‌شده بیرون بکشد. اما روانکاوی فردی چگونه این کار را انجام میدهد؟ آیا واقعاً میشود ریشه مشکلات کنونی را درگذشته پیدا کرد؟ برای فهمیدن پاسخ این سؤال‌ها تا انتهای این مطلب همراه ما باشید.
روانکاوی فردی چیست؟
روانکاوی فردی یکی از رویکردهای روانشناسی است که در آن فرض بر این است که ریشه مشکلات کنونی درگذشته فرد قرار دارد. گذشته‌ای که در قسمت ناخودآگاه ذهن وجود دارد و فرد نسبت به آن آگاهی ندارد. این رویکرد درمانی به این مسئله میپردازد که قسمت ناخودآگاه انسان چگونه می‌تواند بر رفتار و افکار او تأثیر بگذارد.
تاریخچه روانکاوی فردی
نظریه‌پرداز روانکاوی، زیگموند فروید است. فروید یک عصب‌شناس وینی بود که ابتدا دنبال راه درمانی برای بیمارانی با نشانه‌های عصبی یا هیستریک می‌گشت. فروید در روند کار خود متوجه این نکته شد که یک سری فرایندهای روانی وجود دارند که بیماران از آنها آگاهی ندارند. همچنین فهمید که یک سری بیماری‌های جسمانی هم هستند که علت آنها به این فرایندهای روانی برمی‌گردد.
زیگموند فروید پس از بررسی بیماران مختلف پدیده ناخودآگاه را کشف کرد و به این نتیجه رسید که قسمت اعظمی از خاطرات فرد در قسمت ناخودآگاه ذهن او وجود دارند و فرد به این قسمت دسترسی ندارد. همچنین خیلی از نشانه‌های روان‌رنجوری غالباً به همین خاطرات قسمت ناخودآگاه (عمدتاً تجربیات دورة کودکی) برمی‌گردد.
نتیجه تحقیقات فروید منجر به شکل‌دهی نظریه‌ای راجع به ساختار شخصیت شد. او در ابتدا ساختار شخصیت را به سه قسمت هشیار، نیمه‌هشیار و ناهشیار تقسیم کرد.
هشیار قسمتی است که فرد به محتوای آن آگاهی و دسترسی دارد. نیمه‌هشیار نیز قسمتی است که فرد به محتوای آن دسترسی ندارد اما با اندکی تلاش می‌توان آگاهی پیدا کرد و درنهایت ناهشیار که قسمت اعظم شخصیت است و شامل آن قسمتی است که خاطرات و تجربیات دور و سرکوب‌شده در آن قرار دارند.
فروید برای فهم بهتر این مسئله شخصیت را به کوه یخی تشبیه کرد. قسمت نوک کوه که از آب بیرون است قسمت هشیار است. میانه کوه که به سطح آب نزدیک است ناهشیار است و قسمت اعظم کوه یخ که زیر آب است و مشخص نیست قسمت ناهشیار است.
روانکاو چطور به سلامت روان کمک می‌کند؟
یکی از مشهور ترین روش های درمانی روان کاوی است.اما تصورات بسیار غلطی در مورد آن در ذهن مردم جای گرفته است. هدف از این روش درمانی کمک به مراجعه کننده برای درک نیروهای ناخودآگاهی است که نقش مهمی در افکار و احساسات و رفتارهای حال حاضر وی دارند.
در واقع این روش درمانی نحوه ی تاثیر ناخودآگاه بر افکار و رفتار را مورد بررسی قرار میدهد و همچنین روانکاو تجربه های کودکی را بررسی می کند تا تاثیر آن برای فرد و رفتارهای فعلی او را تشخیص دهد.
روانکاوی فردی چگونه باعث بهبود فرد میشود؟ سؤالی که برای خیلی از مراجعین پیش می‌آید این است که چگونه حرف‌زدن باعث درمان میشود؟ روانکاوی به دنبال دادن بینش به بیمار راجع به احساسات دفن‌شده است.
درواقع وقتی که بیمار بینش پیدا کرد و احساسات او از قسمت ناهشیار به هشیار آورده شدند از اضطراب رها میشود و درمان اتفاق می‌افتد. درحقیقت فرد نسبت به الگوهای تکرارشونده بینش پیدا کرده و در موقعیت‌‌های مشابه ای‌که در آینده پیش می‌آید دیگر همان افکار و رفتار آسیب‌زننده را نخواهد داشت.
کدام اختلالات روانی با روانکاوی درمان می‌شوند؟
روانکاوی در انواع مختلف بیماری های روانشناختی مورد استفاده قرار می گیرد که عبارتند از :
- افسردگی
- فوبیا
- اضطراب
- اختلال روان تنی
- مشکلات هویتی
- ضربه های روحی و کشمکش های عاطفی
- مشکلات جنسی
- مشکلات رابطه ای
روانکاو دقیقا چه کاری را انجام میدهد؟
وقتی صحبت از روانکاوی میشود عموم مردم این تصویر به ذهنشان خطور می‌کند که یک روانکاو ساکت نشسته است و مراجع در تمام طول جلسه صحبت می‌کند. این تصویر تا حدی درست است.
روانکاوان در بیشتر زمان جلسه به مراجع گوش می‌دهند و برای همین این درمان به‌عنوان درمان از طریق “صحبت‌کردن” شناخته میشود. درواقع روانکاوان در خلال صحبت‌های فرد به دنبال پیداکردن مکانیسم‌های دفاعی و الگوهای تکراری از گذشته فرد هستند که در زندگی الان فرد هم دوباره تکرار می‌شوند و باعث به‌وجودآمدن مشکلات کنونی شده‌اند.
ببیشتر بخوانید : روان درمانگر تحلیلی خارج از کشور
تکنیک‌های روانکاوی فردی
وقتی صحبت از روانکاوی میشود عموم مردم این تصویر به ذهنشان خطور می‌کند که یک روانکاو ساکت نشسته است و مراجع در تمام طول جلسه صحبت می‌کند. این تصویر تا حدی درست است.
روانکاوان در بیشتر زمان جلسه به مراجع گوش می‌دهند و برای همین این درمان به‌عنوان درمان از طریق “صحبت‌کردن” شناخته میشود. درواقع روانکاوان در خلال صحبت‌های فرد به دنبال پیداکردن مکانیسم‌های دفاعی و الگوهای تکراری از گذشته فرد هستند که در زندگی الان فرد هم دوباره تکرار می‌شوند و باعث به‌وجودآمدن مشکلات کنونی شده‌اند.
۵ مفهوم و تکنیک اصلی در روند درمان روانکاوی
1. تفسیر (Interpretation)
تفسیر اصلی‌ترین تکنیک در فرایند روانکاوی است. در این تکنیک روانکاو تمامی صحبت‌هایی که مراجع راجع به خود یا دیگران می‌کند را تحلیل کرده و با او در میان می‌گذارد. تفسیر باعث آگاهی مراجع از ریشه احساسات، رفتار و گفتارهای ناکارآمد و آسیب‌زایش میشود.
2. تداعی آزاد (Free Association)
در این تکنیک روانکاو به مراجع این اجازه و فضا را میدهد تا آزادانه هرآنچه که به ذهنش می‌رسد را به زبان بیاورد. یکی از فعالیت‌هایی که روانکاو در این تکنیک انجام میدهد این است که لیستی از کلمات تصادفی را برای مراجع می‌خواند و مراجع اولین ارتباطی که به ذهنش می‌رسد را بیان می‌کند. در این تکنیک خاطرات سرکوب شده پدیدار می‌شوند و به ورود روانکاو به دنیای ناهشیار بیمار کمک می‌کنند.
3. تحلیل رؤیا (Dream Analysis)
یکی دیگر از تکنیک‌های اساسی رویکرد روانکاوی تحلیل رؤیاهاست. فروید رؤیاها را بستری در نظر می‌گرفت که در آن خاطرات و احساسات سرکوب شده می‌توانند خود را به‌صورت نمادین نشان دهند و با تحلیل این رؤیاها می‌توان به امیال، آرزوها و خاطرات سرکوب‌شدة ناهشیار پی برد.
4. مقاومت (Resistance)
هنگامی که در تداعی آزاد و تحلیل رؤیا خاطرات و احساسات سرکوب‌شده راهی برای بروز به سطح هشیاری پیدا کردند نوبت به مقاومت می‌رسد. خیلی اوقات در این مواقع ممکن است که فرد با روش‌های گوناگون مقاومت کند و در اینجا وظیفة روانکاو این است که این مقاومت را تفسیر کرده و به مراجع نشان دهد.
5. انتقال (Transference)
یکی دیگر از مفاهیم اصلی روانکاوی در جلسه درمان انتقال است. در فرایند انتقال مراجع احساسات سرکوب‌شده‌اش نسبت به یکی از افراد زندگی مثل والدین را به درمانگر انتقال میدهد. به زبان ساده‌تر سیستم ناهشیار مراجع در اینجا فکر می‌کند که درمانگر همان پدر یا مادر است و احساساتی که نسبت به آنها داشته است را به درمانگر نشان میدهد. در این مرحله نیز روانکاو باید با هشیاری تمام این انتقال را ببیند و آن را تفسیر کند و نشان مراجع دهد.
روانکاوی چه مزایا و معایبی دارد؟
روانکاوی یکی از رویکردهای جذاب درمانی است ولی به این معنا نیست که نتوان به آن نقدی وارد کرد یا به درد همه بخورد. این رویکرد نیز مزایا و معایب خود را دارد.
مزایا:
- به ریشه مشکلات میپردازد.
- گاهی افرادی که به دارودرمانی یا درمان با رویکردهای دیگر روانشناسی پاسخ نداده‌اند به روانکاوی پاسخ می‌دهند.
- بعد از گذراندن جلسات روانکاوی مراجع راجع به احساسات و افکار خود به بینش می‌رسد.
- روی کیفیت زندگی افراد تأثیر مثبتی می‌گذارد و باعث رشد فردی میشود.
معایب
- روند درمان روانکاوی نسبت به دیگر رویکردها طولانی است.
- به دلیل طولانی بودن روند درمان، درمان پرهزینه‌ای به شمار می‌آید.
- برای برخی اختلال‌ها مثل اسکیزوفرنی و دوقطبی کارآمد نیست.
در آخر باید بدانید که این رویکرد ممکن است رویکرد مناسب همه افراد نباشد. همچنین نتیجه‌گرفتن از این رویکرد درمانی نیازمند صبوری است. مرکز مشاوره رهیاب که یک از بهترین مراکز روانکاوی فردی در تهران و با حضور متخصصین حرفه‌ای آماده خدمت‌رسانی به عزیزانی است که در پی کمک هستند. همچنین علاوه بر مشاور حضوری می‌توانید از طریق روانکاوی فردی تلفنی با کلینیک رهیاب مشاور تماس بگیرید و راجع به انتخاب رویکرد درمانی مناسب با شخصیت و مشکل خود با متخصصین رهیاب مشاور مشورت کنید.
تفاوت روانکاوی با سایر روش‌های درمانی
در تحقیقاتی که رویکردهای روان پویایی را با رفتاردرمانی شناختی (CBT) مقایسه شده است ،دو ویژگی برای متمایز کردن این دو مشخص کرده اند:
- تمرکز بر احساسات و نحوه بیان آنها
- ساختار ذهن در روانکاوی
تمرکز بر احساسات و نحوه بیان آنها
رفتار درمانی شناختی(CBT) بر شناخت رفتار متمرکز است در صورتی که درمان روان کاوی طیف وسیعی از احساساتی که بیمار تجربه کرده است را بررسی می کند. افراد اغلب از موقعیت ها و افکاری که باعث ناراحتی آنها می شود اجتناب می کنند درک چیزهایی که بیماران از آنها اجتناب می کنند می تواند به درمانگر کمک کند که دلیل آن را شناسایی کنند.
ساختار ذهن در روانکاوی
ساختار ذهن در راونکاوی را به 3 سطح می بینند که شامل :اید یا نهاد ،ایگو یا خود،سوپر ایگویا فرامن است .در ادامه به صبحت در مورد هریک به صورت جداگانه پرداخته ایم :
اید یا نهاد: نهاد اید پایین ترین بخش روان یک فرد است و این بخش با واقعیت در ارتباط نیست و فقط نیاز به ارضای غرایز ابتدایی دارد. مثلا کودک نوزادی را در نظر بگیرید که این کودک بدون در نظر گرفتن هیچ شرایطی و فقط در طلب ارضای گشنگی و تشنگی و و دفع است. در واقع نهاد و اید غیر اخلاقی است و با واقعیت ارتیاط ندارد.
ایگو یا خود: ایگو در جریان رشد افراد به وجود می آید و وظیفه مدیریت کردن غرایز و در نظر گرفتن واقعیت ها را دارد. در واقع ایگو با واقعیت ارتباط داره و می تواند اخلاقی یا غیر باشد.
سوپر ایگو یا فرامن: سوپر ایگویا فرامن آخرین ساز و کاری است که در آدم شکل می گیرد. سوپر ایگویا در واقع یک قاضی خشک است که اخلاقیات و حکم می کنه و افراد را از نظر اخلاقی کنترل می کند. سوپر ایگو کاملا اخلاقی است این ساختار در واقع حکم وجدان را برای انسان دارد.
مکانیسم‌های دفاعی
همان‌طور که در بالاتر به آن اشاره کردیم روانکاو معتقد است که ریشه مشکلات درگذشته و در دوران کودکی فرد قرار دارد و دسترسی به آن سخت است. حتی اگر به آن دسترسی هم پیدا کنیم یکی از مشکلاتی که سر راه ما قرار دارد مکانیسم‌های دفاعی هستند.
در واقع آن خاطرات و تجربیات مدفون باعث ایجاد اضطراب در ما می‌شوند و مکانیسم‌های دفاعی برای اینکه دچار اضطراب نشویم یا جلوی بالا آمدن این خاطرات را می‌گیرند و یا آنها را تحریف می‌کنند. در نتیجه ما نمی‌توانیم خاطراتی که باعث ایجاد مشکلاتی کنونی ما شده‌اند را به شکلی واقعی آنها ببینیم.
اما مکانیسم‌های دفاعی چه هستند؟ مکانیسم‌های دفاعی مکانیسم‌هایی هستند که تلاش می‌کنند ما احساسات منفی را تجربه نکنیم و برای همین خاطراتی که باعث ایجاد این احساسات می‌شوند را سرکوب کرده و به قسمت ناهشیار ذهن می‌فرستند. یکی از وظایف روانکاو در جلسات درمانی چالش با این مکانیسم‌ها است.
سؤالات متداول در خصوص روانکاوی فردی
روانکاوی در اصل یکی از رویکردهای روانشناسی است و زیرشاخة آن محسوب میشود.
درمان روانکاوی جز درمانهای طولانیمدت است که نمیتوان از جلسة اول تعیین کرد فرد به چند جلسه نیاز دارد. مدتزمان این درمان به پیشرفت جلسات درمانی بستگی دارد.
روانکاو درواقع روانشناسی است که در رویکرد روانکاوی تعلیم دیده است و با رعایت شرایط این رویکرد به درمان بیماران میپردازد. روانشناسی چه تفاوتی با روانکاوی دارد؟
درمان روانکاوی چقدر طول میکشد؟
روانکاو کیست؟
