طبق مطالعات روان شناختی و مشاوره ای، اگر پدر و مادر خودشان افرادی مسئول باشند، بیش از نیمی از مسیر تربیت کودک را طی کرده اند. چون بچه با دیدن رفتار آنها می آموزد چطور مسئولانه برخورد كند. اگر كاری كنید كه فرزندتان به آسانی و بدون هیچ کوششی، از موقعیت دشواری كه در آن قرار می گیرد خارج شود، بدون شک هیچ گونه كمكی به او نكرده اید و این كار اصلا به نفع او و آینده اش نخواهد بود.
پیشنهاد می کنیم انجام دهید: سنجش آنلاین هوش کودک
حتما شما هم مادران بسیاری را مشاهده کرده اید که ساعت 10 صبح با عجله خودشان را به مدرسه فرزندشان می رسانند و غذای کودک، دفتر و وسائلی را كه او فراموش كرده است با خود به مدرسه می برند و تحویلش می دهند. چرا این مادران برای نجات دادن فرزندشان این اعمال را انجام می دهند؟ چرا اجازه نمی دهند بچه ها عواقب بی مسئولیتی خودشان را ببینند؟ چرا اجازه نمی دهند كودک موقعیاتی را تجربه كند كه خود او به وجود آورده است؟
اگر برای یکبار فرزندتان فراموش كرد وسایلش را با خود به مدرسه ببرد، بهتر است به جای این كه فورا وسائل یا غذا را به او برسانید، اجازه دهید شرایط را به شخصه تجربه كند و ببیند بی مسئولیتی او چقدر برای خود و اطرافیانش دردسرساز می شود. البته مادرها هم لازم است تلاش كنند در این شرایط كمی با حوصله تر برخورد كنند و به گونه ای نشان دهند كه نمایان شود انجام فعالیتهایی که مربوط به كودک است، وظیفه آنها نیست.
کودک باید متوجه شود که عواقب کاری خودش را بپذیرد. شاید شما هم از این كه فرزندتان یک روز گرسنه بماند یا وسایلش را با خود نبرد ناراحت شوید. شاید دوست نداشته باشید او را در سختی ها تنها بگذارید و می خواهید به او کمک کنید. اما باید بدانید گاهی لازم است كودک نتیجه كارش را ببیند تا دیگر آن را تكرار نكند.
آموزش مسئولیت پذیری به كمک شیوه های عملی
- با فعالیتها و مسئولیت های خیلی زیاد و رگباری، كودك را خسته و بی انگیزه نكنید.
- ابتدا آموزش دهید و سپس از او بخواهید تا فردی مسئولیت پذیر باشد و مسئولیت كارهایش را بپذیرد و از آن طفره نرود.
- هیچگاه او را شخصی مسئولیت ناپذیر و اهمال کار ندانید. حتی وقتی كه مسئولیت هایش را انجام نمی دهد، او را مورد تمسخر و سرزنش قرار ندهید.
- به او در برنامه ریزی و سازماندهی درس ها و تكالیف مدرسه تا حدی که به شما وابسته نشود کمک كنید.
- بگذارید او مسئولیت كارهای اشتباهش را بپذیرد و شرایطی را كه خودش ایجاد كرده است، تجربه كند.
- توانایی های فرزندتان را نادیده نگیرید. اغلب والدین کارهایی را که فرزندشان به راحتی می تواند انجام دهد را پایین تر از حد واقعی آن قبول دارند. به این شکل که والدین حتی در بعضی موارد دیده شده فعالیتهای فرزندشان را نیز انجام می دهند که خود کودک به خوبی قادر به انجامش است. البته در اینجا مادر یا پدر احساس می کند به فرزندش لطف می کند. باید گفت این طرز تفکر اشتباه است و آسیبهای زیادی به شخصیت و آینده کودک خواهد زد.
- کارهای مربوط به فرزندان را مناسب با سن او تقسیم کنیم. اگر تصمیم گرفته ایم تا وظیفه ای را به فرزند خود دهید که متناسب با سن و توانایی هایش نباشد، مطمئن باشید پس از مدت کوتاهی، کودک شما از انجام کارهای حتی به ظاهر کوچک و پیش پا افتاده ناامید و دلزده خواهد شد. اما اگر کارها به گونه ای باشند که کودک شما از پس انجام آنها برآید، هیجان زده می شود و به دنبال آن تشویق شده و می خواهد فعالیتهای پیچیده تر و بیشتری انجام دهد.
- به دنبال اصلاح رفتارش نباشید و تغییرات مثبت را پاداش دهید. تصحیح کردن بیش از حد رفتارهای کودک، بصورت ناخودآگاه این پیغام را به کودک انتقال می دهد که تلاش های او به اندازه کافی و آنگونه که والدین می خواسته اند خوب نبوده است. پیشنهاد میکنیم که به تلاشها و کوششهایی که انجام می دهد، حتی اگر تغییر مثبت زیادی نداشته است توجه کنید و از سرزنش یا تحقیر و تمسخر کردن او نیز بپرهیزید. سرزنش کردن موجب خواهد شد تا کودک فکر کند هیچگاه نمی تواند والدین و اطرافیان خودش را خوشنود نگه دارد تا از دست او راضی باشند. بنابراین دیگر به دنبال تغییر نمی رود و دست از تلاش کردن بر می دارد.
- لزومی ندارد که هر تغییری را پاداش دهید. لازم است تا فرزند شما این را بداند همانند سایر اعضای خانواده وظایفی بر عهده دارد که حتما واجب است که انجام دهد، بدون این که انتظار تشویق و جایزه داشته باشد. البته باید یادآوری کرد که تشویق های کلامی را از یاد نبرید. پیشنهاد میکنیم رفتارهای مورد تایید فرزندتان را حتما جلوی خودش یا در حضور جمع خانوادگی یا دوستان به زبان آورید. این کار موجب می شود با هیجان، اشتیاق و علاقه بیشتری مجددا آن فعالیت مورد پسند شما را تکرار کند.
