مشاوره جنسی: خودارضایی کودکان

خودارضایی کودکان یک رفتار خود تحریکی است که برای کسب لذت صورت می گیرد. به گونه ای که کودکان خود را با دست یا شی دیگری مالش می دهند و در حین این عمل، برافروخته و مبهوت به نظر می رسند. گاه ممکن است کودکان این حرکات را چندین بار در روز انجام دهند، اما بدانید که جای نگرانی نیست، اگر شما هوشمندانه رفتار کنید. احساسات جنسی در بچه ها متفاوت از بزرگسالان است و برخلاف بزرگسالان، خودارضایی کودکان به هدف تحریک جنسی صورت نمی گیرد؛ به گونه ای که بسیاری از محققین در دوران کودکی از اصطلاح بازی با ارگان های جنسی به جای خودارضایی استفاده می کنند و در منابع معتبر روانشناسی به عنوان اختلال روانی معرفی نمی شود.

پیشنهاد می کنیم بخوانید: مراحل تکامل اجتماعی کودک

علایم قابل مشاهده در هنگام خودارضایی کودکان

تنفس های نامنظم، تعریق، گرگرفتگی صورت، ناله کردن، درد شکم، حالت بدن و ایستادن غیرمعمول، فشار روی اندام های تحتانی، سایش ران ها به همدیگر و… (البته که انجام هر کدام از این حالات به منزله خودارضایی کودکان نیست و باید مسایل دیگر نیز در او مورد بررسی قرار گیرد).

رفتارهای جنسی در سرتاسر دوران کودکی روی می دهند؛ شیرخواران پسر حتی ممکن است در چند روز اول زندگی خود دچار نعوظ شوند. از آغاز 5 یا 6 ماهگی بچه ها تشخیص می دهند که می توانند یک حس خوب با لمس بعضی قسمت های بدنشان مثل گوش، مو و اندام های جنسی خود داشته باشند. در سن 3 و 4 سالگی خود را به عنوان پسر یا دختر می شناسند، اما درک این مساله که هر کسی همیشه مرد یا زن است تا 5 سالگی ایجاد نمی شود.

در کودکان پیش دبستانی لمس ناحیه تناسلی در بین مردم، نشان دادن آن به دیگران و در آوردن لباس در انظار عمومی شایع است و خودارضایی در هر دو جنس مشاهده می شود. در طول آموزش دستشویی رفتن، بچه ها بر روی اندام های جنسی خود تمرکز می کنند و این ممکن است شروع کننده رفتارهای خودارضایی کودکان باشد. خاطرات جنسی از سه سالگی شکل می گیرند و در سال های بعد به خوبی به خاطر آورده می شوند.

موضع گیری والدین منتهی به مشکلات بزرگ تر می شود

والدین باید بدانند که منع کردن کودک از خودارضایی بر خلاف خواست خودش اثر منفی بر تکامل جنسی کودک دارد و کودکانی که با ممانعت شدید پدر و مادر روبرو شده اند، دچار خجالت و احساس گناه و خشم می شوند و این اقدام بر روی سلامت جنسی در بزرگسالی نیز اثر می گذارد. بهترین راه برای جلوگیری از انجام این رفتار در کودکان پرت کردن حواس آنها، ایجاد مشغولیت و فراهم کردن بازی هایی است که هر دو دست به کار گرفته می شوند…( در پایان مطلب راهکارهای بیشتری ارایه می شود).

پیشنهاد می کنیم بخوانید: شیوه های تنبیه صحیح کودک

طبق مطالعات صورت گرفته، با افزایش سن، رفتارهای جنسی مثل لمس ناحیه تناسلی کاهش پیدا می کند، ولی صحبت در مورد رفتارهای جنسی افزایش می یابد. بر طبق گزارشات والدین، لمس ارگان های ژنیتال در مکان های عمومی توسط دختران نادر اما در پسران شایع تر است.

سیر خودارضایی کودکان در سنین مختلف

مشکلات رفتاری جنسی در بچه ها هنگامی است که فراتر از مرحله تکاملی کودک باشد و یا باعث عصبانیت و خشم در کودک شود. کودکان 4 سال و کمتر درباره بدن خود و دیگران کنجکاو هستند. در سن 4 تا 6 سال کودکان بیشتر به تفاوت های دخترها و پسرها آگاه می شوند. در این سن علاوه بر خودارضایی، رفتارهای بزرگسالان را تقلید می کنند و همچنین سوالات بیشتری در مورد مسایل جنسی می پرسند. مثل بچه ها از کجا می آیند و چرا دخترها و پسرها متفاوت هستند. در سن 7 تا 12 سالگی اطلاعات کودکان در مورد مسایل اجتماعی افزایش می یابد و خودارضایی در این سن ادامه می یابد. ولی کودکان این مسایل را از بزرگسالان مخفی می کنند. در این سن کنجکاوی در مورد رفتارهای جنسی بزرگسالان افزایش می یابد.

پیشنهاد می کنیم بخوانید: مشاوره کودک: نحوه تنبیه کودک و تربیت فرزند

زمان شروع و شیوع خودارضایی کودکان

شاید شنیدن آن عجیب باشد، اما سن شروع این رفتارها عموما از حدود دو ماهگی است و در حدود چهارسالگی به اوج خود می رسد. سن شیوع بعدی خودارضایی در بزرگسالی است و سن تشخیص خودارضایی کودکان از پنج ماه تا 8 سال متغییر بوده است. سن بروز اولین علایم متغیر است و متوسط شروع آنها 4 تا 36 ماه گزارش شده است.

عوامل مستعد کننده خودارضایی کودکان

بروز خودارضایی کودکان به صورت گهگاه، رفتاری طبیعی در بسیاری از نوپایان و کودکان پیش دبستانی است. قریب به یک سوم کودکان در این محدوده سنی وقتی مشغول کاوش درباره اندام خویش هستند، پدیده خودارضایی را کشف می کنند و اغلب این عمل را ادامه می دهند چون احساس خوبی نسبت به آن پیدا می کنند. برخی به کرات خود را ارضا می کنند؛ زیرا از چیزی ناراحت هستند، مثل وقتی که پستانک از آنها گرفته شده است.

برخی دیگر در واکنش یه تنبیه یا فشار برای متوقف کردن کامل خودارضایی، آن را ادامه می دهند. از عوامل مشخص دیگر می توان به سواستفاده های جنسی، سطوح غیرطبیعی هورمون های جنسی، تولد خواهر یا برادر جدید و اوتیسم اشاره کرد. لازم به ذکر است خودارضایی کودکان هیچ دلیل پزشکی مشخصی ندارد و تحریک نواحی تناسلی مثلا در اثر عفونت منجر به درد با خارش می شود، نه خودارضایی.

علل خودارضایی کودکان

احساس خوشایند: کودکان خیلی سریع یاد می گیرند که با خودارضایی حس خوبی پیدا می کنند. آرام بخشی: خودارضایی در خیلی از کودکان باعث کاهش استرس می شود. این کودکان وقتی احساس ترس و استرس دارند تصمیم به خودارضایی می گیرند. کنجکاوی: بسیاری از کودکان به علت کنجکاوی که در مورد بدنشان دارند، خودارضایی می کنند.

راهکارهای لازم برای کمک به والدین

خودارضایی کودکان به هیچ نوع آسیب یا صدمه جنسی منجر نمی شود. این پدیده غیرطبیعی یا شدید محسوب نمی شود. مگر آنکه به شکل ارادی و پس از 5 یا 6 سالگی در ملاعام انجام شود. خودارضایی کودکان بدین معنی نیست که کودک انحراف جنسی دارد، بی مبالات است یا میل جنسی در او بیش از حد افزایش یافته است. فقط در مواردی که بزرگسالان در پاسخ به خودارضایی یک کودک واکنش شدید نشان می دهند و آن را پدیده کثیف یا پلید معرفی می کنند، ممکن است کودک از نظر هیجانی لطمه ببیند و مثلا دچار احساس گناه شود.

پیشنهاد می کنیم بخوانید: شیوه های غلط تنبیه کودک چیست؟

نکات زیر را در هنگام مواجهه با خودارضایی کودکان در نظر داشته باشید:

• اهداف و نگرش واقعی داشته باشید؛ خاتمه بخشیدن به خود ارضایی غیرممکن است. این واقعیت را بپذیرید که کودک شما این عمل را فراگرفته است.
• خودارضایی کودکان را در هنگام چرت زدن و خوابیدن نادیده بگیرید. حساس نشوید و در چنین زمان هایی کودک خود را تنها بگذارید و او را از دمر خوابیدن منع نکنید. اگر دستانش میان پاهایش است از او پرس و جو نکنید.
• در سایر وضعیت ها توجه کودک خود را به امر دیگری منعطف کنید و حواس او را به یک وسیله بازی یا فعالیت دیگر معطوف کنید.
• تماس فیزیکی خود را با کودکتان افزایش دهید. برخی کودکان که در طول روز بیشتر در آغوش گرفته می شوند و مورد نوازش قرار می گیرند، کمتر خودارضایی می کنند.
• مطمئن شوید کودکتان روزانه حداقل یک ساعت از زمان اختصاصی برای بودن با شما و دریافت عواطف به شکل تماس جسمی برخوردار می باشد.
• شایع ترین اشتباهی که والدین انجام می دهند، سعی در خاتمه بخشیدن کامل به خودارضایی کودکان است. این امر منجر به جنگ قدرتی می شود که در نهایت والدین بازنده آن خواهند بود. کودکان نباید به خاطر خودارضایی کتک بخورند، سخنرانی بشوند یا مورد عتاب قرار بگیرند.
• خودارضایی را با صفاتی مثل کثیف، شیطانی، یا گناه آلود ملقب نفرمایید. این روش ها تنها به مقاومت کودک منجر می شود.

کار را به کاردان بسپارید

از آنجا که این رفتارها در ذهن افراد مساله بسیار حساسی است، درمان آن نیز در خانواده ها در اولویت قرار دارد. چنانچه مشاهده کردید که کودکتان در جمع به عمل خود ادامه می دهد، سعی می کند دیگران را تحریک کند، غمگین و افسرده است، پرت کردن حواسش تا یک ماه این عادت را در او کمرنگ نمی کند و شما نیز قادر به پذیرش این موضوع نبودید، بهتر است به متخصص مراجعه کنید تا با راهکارهای تخصصی آنها، در مسیر صحیح درمان قرار بگیرید و خودتان این مساله را تبدیل به مشکل نکنید. مشاوره کودک و نوجوان خارج کشور رهیاب می تواند در این مسیر به  شما والدین گرامی کمک رساند.