مشاوره زناشویی و تحریف شناختی

مرکز مشاوره تلفنی صدای رهیاب در نظر دارد، با معرفی مطالب مفید و کاربردی در زمینه‌های مشاوره روانشناسی تلفنی، مشاوره خانواده تلفنی، مشاوره کودک تلفنی، مشاوره تلفنی نوجوان، مشاوره تحصیلی،‌ مشاوره ازدواج،‌ مشاوره مهارت‌های زندگی، مشاوره افسردگی،‌ مشاوره جنسی،‌ مشاوره خیانت و … در راستای اعتلای آگاهی مردم کشور عزیزمان برای حل مشکلات پیش‌روی آنان در زندگی گام بردارد. در این مقاله قصد داریم یکی از موارد مشکل ساز جوانان در زندگی زناشویی، به نام تحریف شناختی را بررسی کنیم. موضوع تحریف شناختی از جمله موضوعاتی است اگر در مشاوره زناشویی به آن توجه نشود شاهد مشکلات عدیده روانشناسی، اخلاقی و خانوادگی خواهیم بود. که معضلاتی همچون طلاق، افسردگی، قتل، توهین، بدبینی، شکاکی و … را به دنبال خواهد داشت.

تحریف شناختی و اهمیت آن در مشاوره روانشناسی و مشاوره زناشویی

اصلی در دنیای کامپیوتر وجود دارد که می گوید: داده های اشتباه یا ضعیف، برون دادهای اشتباهی را به وجود خواهند آورد. به زبان ساده روانشناسی یعنی این که اگر بر حسب مواردی برنامه ریزی کنید که اشتباه و نادرست هستند، پاسخی را به شما خواهد داد که اشتباه و نادرست هستند. این موضوع در زندگی هیجانی شما هم صادق است. تجربه جلسات مشاوره با زوجین و خانواده ها نشان می دهد اگر اشتباه فکر می کنید و افکار تحریف شده دارید، واکنش های هیجانی شما نیز اشتباه و گاهی اوقات ناراحت کننده خواهد بود.

در خیلی از مواقع در بین زوج ها و در زندگی زناشویی مشاهده می شود که یک فهم اشتباه، موجب به وجود آمدن تنش و دعوا در بین زوج ها می شود. این موضوع گاهی تا آن بیخ پیدا می کند که یک زندگی زناشویی شاد به کدورت کشیده می شود. حتی در برخی موارد، دلیل بسیاری از طلاق ها عدم فهم درست و افکار تحریف شده است. تحریف افکار و فهم نادرست گاهی حتی به حدی می رسد، که یکی از زوجین اقدام به قتل دیگری می کند.

چرا در جلسات مشاوره زناشویی باید به تحریف شناختی توجه شود؟

از دیدگاه یک مشاور روانشناسی، به وجود آمدن چنین حادثه دلخراشی نمی تواند به صورت ناگهانی اتفاق بیفتد. سوالی که مطرح می شود، این است که چه طور می شود یک زوج که در ابتدای ازدواج این قدر به هم علاقه داشتند و با هم تشکیل خانواده دادند، حالا این گونه از هم متنفر می شوند. و گاه این تنفر به حدی می رسد که منجر به طلاق یا در مواردی نادر به قتل منجر می شود. شاید اگر این در همان ابتدای کار، مشکلات در یک جلسه مشاوره روانشناسی یا مشاوره خانواده امکان پیشگیری وجود داشت. یکی از موارد شایعی که باعث می شود زندگی زناشویی زوج به تیرگی بگراید همین عدم فهم درست (عدم تفاهم) و افکار تحریف شده است. به این وضعیت در روانشناسی تحریف شناختی می گویند.

تعریفی ساده از تحریف شناختی

در روانشناسی تعریف ساده ای از تحریف شناختی ارائه شده است: اگر ما به یک چیز بارها و بارها فکر کنیم، کم‌کم شروع می‌کنیم به باور کردن این که آن چیز حقیقی است و واقعیت دارد. یکی از عوامل اصلی ایجاد افسردگی به وجود آمدن تحریف شناختی در افراد است. مشاوران روانشناس معتقدند برای غلبه بر افسردگی باید این افکار خودکار را متوقف سازیم. و آنها را با افکار واقعی­‌تر و مثبت­‌تری جایگزین کنیم. با خفه کردن افکار بد در نطفه، می‌توان جلوی افسردگی را پیش از آن که حتی آغاز شود، گرفت.

تحریف های شناختی که در جلسات مشاوره روانشناسی بررسی می شوند

در برخی از کلینیک های مشاوره روانشناسی، در دوره های مشاوره روانشناسی برای درمان افسردگی، در ابتدا روانشناسان تلاش می کنند، تحریف های شناختی را پیدا کنند. برخی از مواردی که موجب تحریف شناختی می شوند عبارتند از:

1. دید محدود

مشاوران روانشناسی معتقدند در این نوع تحریف شناختی، افراد تمام جنبه های مثبت رفتار همسرشان را نادیده می گیرند. و تنها بر قسمت هایی که آنها را ناراحت کننده و ناقص احساس می کنند، تاکید می کنند. در روانشناسی این نوع تحریف شناختی را نوعی توجه انتخابی می دانند. که افراد بیمار در آن به بخشی از تصویر، به صورت بی اختیار، زیاد توجه می کنند. در حالی که از بخش ها یا ویژگی های دیگر همسر کاملا غافل می شوند.

2. پیش فرض ها

پیش فرض ها، همان ذهن خوانی است. مطالعات روانشناسی نشان می دهد فرض شما باعث می شود، پیش مفروضه هایی در مورد احساس ها و انگیزه های همسر ایجاد شود. در این حالت پیش مفروضه ها باعث می شوند تا بدون هیچ گونه دانش مستقیمی، مفروضه های منفی را در مورد همسرتان در ذهن خود درست کنید. و با این کار، رفتارهای همسر را با پیش فرض های خودتان پیش داوری می کنید. بدون آنکه بدانید او دقیقا با چه هدفی رفتاری را انجام داده.

این مفروضه ها، اشتباهات ذهنی مخربی هستند. جلسات مشاوره زناشویی نشان می دهد که باورهای تایید نشده در مورد انگیزه های همسرتان، می توانند شما را بسیار عصبانی، آزرده یا مایوس سازند. اگر این مفروضه ها درست نباشند، ممکن است به رابطه زناشویی صمیمانه شما خاتمه بدهند. و در نهایت به طلاق، افسردگی و … منتهی شود.

3. بزرگ نمایی

تجربه مشاوران روانشناسی و خانواده نشان می دهد اگر شما دچار بزرگ نمایی شده باشید، امور را بیش از حالت واقعی، بدتر (یا وخیم تر) جلوه می دهید. اگر به بزرگ نمایی مبتلا شده باشید،در مورد تاثیر رفتار همسرتان اغراق می کنید. یا بر عواقب احتمالی مصیبت بار تاکید می ورزید. در جلسات مشاوره زناشویی دیده شده است که بیشتر افرادی که دچار بزرگ نمایی می شوند بیشتر از واژه هایی مثل «همیشه، همه، تمام، هرگز، همه افراد» استفاده می کنند. در بزرگ نمایی یک واقعیت کوچک، به یک رویداد بسیار بزرگ تبدیل می شود.

4. برچسب کلی

در این حالت به همسر خود یک برچسب(اسم منفی) می زنید که به صورت کلی شخصیت یا عملکرد او را هدف قرار می دهید. جلسات مشاوره زناشویی نشان می دهد که بر چسب های کلی فقط رفتار را مورد انتقاد قرار نمی دهند. بلکه هویت اصلی همسر را مورد هدف قرار می دهند. بدین ترتیب با تکرار و بولد کردن یک ویژگی منفی همسر، کل شخصیت همسر زیر سوال می رود. و روابط زناشویی زوج ها رو به کدورت می رود.

5. قطب بندی خوب – بد

روانشناسان معتقدند افرادی که این نوع تحریف شناختی در آنها بروز می یابد، واقعیت را به صورت سیاه و سفید درک می کنند. رفتار همسرشان را یا خوب یا بد می بینند. از نظر این افراد رفتار همسر یا اشتباه است یا درست. و حالت دیگری بین این دو وجود ندارد. خوب به معنای این است که آن مورد، نیازهای شما را برآورده ساخته است. و بد به معنای این است که آن مورد، نیازهای شمار را برآورده نساخته است.

تجربه مشاوران خانواده در جلسات مشاوره زناشویی نشان می دهد، افراد مبتلا به قطب بندی، وقتی همسرشن منافع آنها را در نظر می گیرند، می گویند درست عمل می کند. زمانی که طبق خواسته آنها عمل نمی کند، می گویند اشتباه عمل می کند. به همین خاطر مشاوران زناشویی توصیه می کنند، سعی کنید همه چیز را صفر و صدی نبینید.

6. استدلال غلط

مشاوران زناشویی بارها در جلسات مشاوره زناشویی مشاهده کرده اند که در این نوع از تحریف شناختی یکی از زوج ها بر اساس یک رویداد کوچک در زندگی زناشویی، یک نتیجه گیری وسیع و غیر مستدل می سازند. اصطلاح: از کاه کوه ساختن به خوبی این تحریف شناختی را توصیف می کند.

7. احساس کنترل غیر منطقی

در این نوع تحریف شناختی، افکار خودآیند، فرد را به سمتی سوق می دهند که خود را در زندگی زناشویی نسبت به نیاز ها، احساس ها و شادی همسرش کاملا مسئول می بیند. در جلسات مشاوره زناشویی این موضوع بارها دیده شده است. این حالت از تحریف شناختی موجب می شود وقتی مشکلی در هر کدام از این سه حوزه رخ می دهد، احساس می کند در انجام مسئولیت خود شکست خورده است. و یا فکر می کند که هر گز نمی تواند تغییرات مثبتی برای خود و همسرش ایجاد کند. دلیل به وجود آمدن این حالت در زندگی زناشویی این است که فرد احساس درماندگی کرده و فکر می کند این تغییرلات خارج از کنترل او هستند. و همه مسئولیت ها را بر عهده همسرشان می دانند.

تجربه مشاوران روانشناسی نشان می دهد وقتی احساس کنید که کنترلی بر اوضاع ندارید، دچار آشفتگی می شوید. در صورتی که خود را برای هر اتفاقی که در روابط زناشویی رخ می دهد مسئول بدانید، وقتی اتفاقی رخ بدهد خود را سرزنش خواهید کرد. در سوی دیگر اگر احساس می کنید که کنترل همه چیز به دست همسرتان است و شما هیچ قدرتی ندارید، پس به خاطر هر اشتباهی که صورت بگیرد همسرتان را سرزنش می کنید.

8. فرار از مسئولیت

یکی از موضوعاتی که گریبان گیر جامعه امروز شده است فرار از مسئولیت است. این موضوع در جلسات مشاوره زناشویی و خانواده هم به کرّات دیده شده است. هسته اصلی تحریف شناختی فرار از مسئولیت، این باور است که ناراحتی شما همیشه ناشی از اشتباه فرد دیگری است. دیگران این کار را انجام داده اند که باعث ناراحتی شما شده اند. و شایسته تنبیه شدن هستند. عدالت می طلبد که آنها به خاطر ناراحتی که به شما رسانده اند عقوبت شوند. یکی از جنبه های دیگر این نوع تحریف شناختی، این است که فرد فکر می کند برای جلب توجه یا همکاری همسر خود، حتما باید عصبانی شده و خشونت نشان دهد.

منبع: مهارت های زناشویی، مک کی، ترجمه محمد علی رحیمی، انتشارات ارجمند.